ماده ۱۲۳ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۲۳ قانون مجازات اسلامی: مجرد قصد ارتکاب جرم و یا عملیات و اقداماتی که فقط مقدمه جرم است و ارتباط مستقیم با وقوع جرم ندارد، شروع به جرم نیست و از این حیث قابل مجازات نمی ‌باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

منظور از «عملیات مقدماتی جرم»، عملیاتی است که مستقیما به نتیجه جرم متصل نشود، هر چند استثنائا در برخی موارد، قانونگذار این عملیات را قابل تعقیب دانسته است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر سیاست جنایی کشور به سمتی برود که به صرف قصد افراد را جرم بداند، موجب تجسس در وجدان اشخاص میشود و غالب افراد بدون اینکه خطری برای جامعه داشته باشند، مجازات میشوند، این همان تفتیش عقاید است که به موجب اصل 23 قانون اساسی، ممنوع اعلام شده است،در واقع احراز این قصد، دشوار است و دخالت در حریم خصوصی افراد میباشد و به همین دلیل شروع به جرم محسوب نمیشود.

به علاوه هر جرم الزاما دارای یک عنصر مادی است، بنابراین تحقق جرم، موکول به بروز عوامل بیرونی اراده ارتکاب جرم است و صرف داشتن قصد بدون انجام هیچ عملیات مادی، قابل تعقیب نیست چون علی القاعده این موارد به تنهایی قابل کشف نیستند.در واقع اعمال مقدماتی را باید از اعمال شروع به اجرا، تفکیک نمود، اعمال مقدماتی علی الاصول قابل مجازات نیستند، درحالی که اعمال شروع به اجرا میتواند در مواردی قابل مجازات باشد،بنابراین عملیات مقدماتی آن است که مجرم به کمک آن وسایل ارتکاب جرم را تدارک میبیند و به دست می آورد.

رویه قضایی

به موجب نظریه مشورتی 1955/7_1365/4/8، شروع به جرم صرفاً با شروع به عملیات اجرایی مصداق پیدا می کند، لذا بین مجرد قصد ارتکاب جرم و اقداماتی که مقدمه ارتکاب جرم بوده و ارتباطی مستقیم با وقوع جرم ندارند و شروع به جرم تفاوت های ظریفی وجود دارد.

• نظریه شماره 7/1401/157 مورخ 1401/04/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه در مورد تهیه هر نوع وسیله برای ارتکاب جرم

مصادیق و نمونه ها

هر عملی که مجرم را در موقعیتی قرار دهد که امکان اجرای جرم را برای او فراهم کند، عملیات مقدماتی به شمار میرود، مانند ایستادن مجرم در نقطه ای داخل اتوبوس برای سرقت از جیب مسافران یا قدم زدن در مسیری که به مکان سکونت فردی که قصد کشتن او را دارد منتهی میشود.

مقالات مرتبط

• قلمرو انطباق رویکرد قانونگذار ایران با مقررات متحدالشکل مقابله با فساد در کنوانسیون مریدا
• رویکرد قانون مجازات اسلامی 1392 به کیفر جرم ناتمام