ماده ۱۲۴ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۲۴ قانون مجازات اسلامی: هرگاه کسی شروع به جرمی‌ نماید و به اراده خود آن را ترک کند به اتهام شروع به آن جرم، تعقیب نمی ‌شود لکن اگر همان مقدار رفتاری که مرتکب شده است جرم باشد به مجازات آن محکوم می ‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۲۳ قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

• شروع به جرم: شروع به جرم را بایستی اقدام به برخی از عملیات اجرایی مقدماتی تعریف کرد که در صورت فقدان یک مانع خارجی منجر به وقوع جرم می‌شود. شروع به جرم درصورتی قابل تعقیب و مجازات است که فرد شروع کننده بدون اراده و میل خود، ناچار به ترک عمل شود. در تعریفی دیگر شروع به جرم، حالتی است که رکن مادی جرم به‌طور کامل انجام نشده‌است و حتی ممکن است با توجه به نظریه ذهنی، هیچ بخشی از رکن مادی محقق نشود.
• اراده: اراده، یعنی سوق یافتن نفس، به سوی امری خاص، پس از سنجش و تأیید منافع آن. بنا به تعریفی دیگر، قصد جدی و عزم راسخ برای انجام کاری را «اراده» گویند. در علم حقوق خصوصی، اراده شامل دو جزء قصد و رضا می‌باشد. اما در حقوق کیفری، اراده به معنای شکل‌گیری قصد ارتکاب عملی مجرمانه در محیطی کاملاً آزادانه و همراه با اختیار می‌باشد.
• اتهام: در لغت به معنی تهمت زدن به کسی است و در اصطلاح نسبت دادن جرم به دیگری، نسبت دادن فعل یا ترک فعلی که جرم محسوب می‌شود، به شخص را اتهام گویند.
• تعقیب: تعقیب در اصطلاح حقوقی، توسل به یک عمل قضایی برای وصول به گرفتن حکم یا قرار یا اجرای آن است.
• جرم: منظور از «جرم»، هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده‌ است.
• مجازات: مجازات در لغت به معنی جزا دادن، پاداش و کیفر آمده است. در اصطلاح حقوقی، آزاری است که قاضی به علت ارتکاب جرم به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن برای شخص مقصر، مطابق قانون تعیین می‌کند. همچنین مجازات ضامن اجراء قواعد مربوط به نظم عمومی است و با سایر ضمانت اجراها متمایز است.
• محکوم: محکوم کسی است که به موجب حکم قطعی، باید مجازات قانونی را تحمل کند.

نکات تفسیری دکترین ماده 124 قانون مجازات اسلامی

منظور از انصراف در این ماده، بدون تردید انصراف ارادی است، یعنی معلول هیچ علت خارجی نبوده است، مشخصا انگیزه مرتکب در اینجا لحاظ نخواهد شد،به این جهت که نیاز به تفسیر مضیق قوانین کیفری و قاعده درأ، این لزوم را که مورد توافق حقوقدانان است ایجاد میکند. همچنین انصراف و یا خودداری از ارتکاب جرم و توبه و ندامت، مربوط به پس از ارتکاب عمل است. انصراف ارادی ناشی از جهات اخلاقی یا مذهبی و...است که مانع از تحقق شروع به مجازات است.در این میان انصراف ارادی بعد از شروع به جرم، تاثیری ندارد مانند اینکه فردی را برای قتل در دریا بیاندازند و سپس او را نجات دهند.

قابل ذکر است که در اینجا انصراف ارادی را نباید با احساس پشیمانی یکی دانست، انصراف ارادی در مرحله اعمال اجرایی روی میدهد و نتیجه آن قطع فعالیت مجرمانه پیش از ایجاد نتیجه ای است که قانونگذار آن را ممنوع اعلام کرده است، احساس پشیمانی به عکس بعد از ارتکاب جرم به دست می آید و تاثیری بر میزان مسئولیت فرد ندارد و تنها میتواند موجب تخفیف مجازات باشد و در مواردی پیش از ثبوت جرم، موجب معافیت از مجازات میگردد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 124 قانون مجازات اسلامی

1. اگر فردی شروع به ارتکاب جرمی کند و به اراده خود آن را ترک نماید، بابت شروع به جرم تعقیب نخواهد شد.
2. چنانچه همان میزان رفتاری که مرتکب انجام داده است به خودی خود جرم باشد، فرد به مجازات آن رفتار محکوم می‌شود.
3. ترک ارادی جرم توسط فرد منجر به عدم تعقیب بابت شروع به جرم می‌شود.
4. اگر رفتار انجام شده جرم باشد، فارغ از اینکه ناتمام مانده، مجازات مطابق با آن رفتار اعمال می‌شود.

رویه های قضایی

• رای دادگاه درباره آدم ربایی به قصد سرقت اموال (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۰۰۱۷)
• نظریه شماره 7/1400/1012 مورخ 1401/05/01 اداره کل حقوقی قوه قضائیه درباره قابلیت ارتکاب شروع به جرم با ترک فعل و معیار احراز عدم انصراف ارادی
• به موجب نظریه مشورتی 892/7_1365/2/9 چنانچه شروع به جرم به موجب قانون جرم نباشد، برای آن نمی توان مجازات تعیین کرد.
• همچنین بر اساس نظریه شماره 66/7_1372/12/17 اگر برای شروع به جرم مجازات تعیین شده باشد و یا همان مقدار از عمل انجام شده فی نفسه جرم باشد، این عمل قابل مجازات است.

مقالات مرتبط

• جلوه هایی از کارکردهای تفضیلی عرف در نظام کیفری تقنینی ماهوی عمومی
• رویکرد قانون مجازات اسلامی 1392 به کیفر جرم ناتمام
• تحلیل شروع به جرم سرقت تعزیری در حقوق کیفری ایران
• آسیب‌شناسی قانون مبارزه با پولشویی مصوب 1386 از منظر قانون جلوگیری از پولشویی و عواید ناشی از جرایم کشور افغانستان