ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی

ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی: عیوب ذیل در زن موجب حق فسخ برای مرد خواهد بود:

1. قرن.
2. جذام.
3. برص.
4. افضاء.
5. زمین‌گیری.
6. نابینایی از هر دو چشم.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«برص» که در ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است، در لغت به معنای پیسی، و در اصطلاح، به معنای نوعی مرض پوستی است که باعث ایجاد نقاط سفید بر روی پوست می‌گردد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

با اینکه ممکن است مردان هم، مبتلا به برص، جذام و زمین‌گیری گردند، اما تنها وجود این عیوب در زنان، از موجبات فسخ نکاح محسوب می‌گردد.

برخی از عیوب جسمانی زن، که موجبات حق فسخ را برای زوج، فراهم می‌نمایند؛ مسری بوده؛ و برخی دیگر واگیر ندارند؛ اما در هر صورت، تنها وجود این امراض در زوجه، از موجبات فسخ نکاح محسوب می‌گردد. به عقیده یکی از حقوقدانان، با استناد به قاعده لاضرر، لنگی زوجه، از موجبات فسخ نکاح توسط زوج است.

روح و مقصود قانون، و نفی ضرر، دلالت بر انتفای حق فسخ زوج، به دلیل مداوای امراض زوجه، با توجه به پیشرفت علم طب دارد، قانونگذار، مصلحت ندانسته که در تشخیص مصادیق فسخ نکاح توسط زوج، عرف دخالت نماید.

نکات توضیحی

عیوبی که مقصود اصلی از نکاح را به خطر بیندازد؛ موجب فسخ عقد می‌گردد.

چنانچه به هر دلیلی، موجبات فسخ نکاح توسط مرد، که به منظور نفی ضرر از وی، پیش‌بینی شده‌است؛ مرتفع گردند، در این صورت حق فسخ مرد نیز، منتفی است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• با استناد به روایتی از امام باقر، وجود مانع در رحم زوجه، و پیسی و جنون وی و نیز پارگی فرج که منجر به یکی شدن مجرای ادرار با فرج می‌گردد؛ از موجبات فسخ نکاح توسط مرد است.

سوابق فقهی

• در صورت مداوای قرن با عمل جراحی، حق فسخ زوج منتفی است.
• به عقیده صاحب جواهر، عیوب شش‌گانه ای که موجب فسخ نکاح توسط مرد، می‌گردد؛ حصری بوده و نمی‌توان بر مصادیق آن افزود.

رویه‌های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۶۱۰۲/۷ مورخه ۱۳۸۷/۱۰/۱ اداره حقوقی قوه قضاییه، در صورت ضرورت، جراحی و برداشتن رحم به منظور مداوای زوجه، از موجبات فسخ نکاح محسوب نمی‌گردد.
• به موجب دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۰۸۳ مورخه ۱۳۹۲/۲/۲۲ شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور، هر یک از عیوب زوجه، صرف نظر از اینکه صعب العلاج بوده یا نبوده باشد؛ موجبات فسخ نکاح را برای زوج فراهم می‌نماید.
• به موجب دادنامه شماره ۷۴۲ مورخه ۱۳۶۹/۱۰/۲۵ شعبه ۳۳ دیوان عالی کشور، ابتلای زوجه به قرن، موجبات فسخ نکاح توسط زوج را فراهم می‌نماید.

انتقادات

حصری بودن مصادیق هر حکم، روش مناسبی برای وضع قانون، محسوب نمی‌گردد، همچنین امراضی مانند جذام، برص، زمین‌گیری و نابینایی دو چشم زوجه، که موجبات فسخ نکاح توسط زوج را، فراهم می‌نماید؛ ممکن است در مرد نیز ظهور یابد؛ اما مقنن، بدون هیچ مبنای عقلایی، وجود عیوب مزبور در شوهر را، از موجبات فسخ عقد توسط زوجه محسوب ننموده‌است.

مقالات مرتبط

• نقش وکیل در جلو گیری از اطاله دادرسی درحقوق ایران و اسناد بین المللی
• درهم تنیدگی و تبعیض درهم تنیده: رویکرد انتقادی به حقوق ضد تبعیض
• امکان سنجی فسخ نکاح به علت برص زوج از دیدگاه فقه امامیه
• واکاوی جواز تعیین شرط عدم استیلاد در نکاح
• مبانی رای اصراری حقوقی 16 - 20/11/88 در فسخ نکاح به سبب تخلف از وصف ضمنی