ماده ۸۸۸ قانون مدنی

ماده ۸۸۸ قانون مدنی: ضابطه حجب از اصل ارث، رعایت اقربیت به میت است؛ بنابراین هر طبقه از وراث، طبقهٔ بعد را از ارث محروم می‌نماید مگر در مورد ۹۳۶ و موردی که وارث دورتر بتواند به سمت قائم‌مقامی ارث ببرد که در این صورت هر دو ارث می‌برند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۸۸۷ قانون مدنی
• ماده ۸۸۹ قانون مدنی
• ماده ۹۳۶ قانون مدنی

توضیح واژگان

«حجب به شخص» یعنی وارث، به دلیل شخصیت خود و نحوه انتساب به متوفی، دیگری را از ارث محروم می‌نماید.

نکات تفسیری دکترین ماده 888 قانون مدنی

اصلی‌ترین معیار در تعیین وارث از میان خویشان نسبی، درجه قرابت با متوفی است، اقربای نزدیک، اقربای دور را، از ارث محروم می‌نمایند، این ضابطه، آمره بوده و نمی‌توان با قرارداد یا وصیت، خلاف آن را مقرر داشت.

در رابطه بین دو صنف از یک طبقه، حجب معنایی ندارد؛ بلکه حجب، در بین اشخاص درون یک صنف، ظهور می‌یابد، در واقع، درون هر صنف، وارث نزدیکتر، وارث دورتر به متوفی را، از ارث محروم می‌نماید. حجب کل، هم در طبقات ارث قابل تصور است؛ و هم در میان درجات موجود در هر طبقه.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

با توجه به آیه ۶ سوره احزاب: "... أُولُو الأرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ…"، خویشان نزدیک متوفی، خویشان دورتر را، از ارث محروم می‌نمایند.

با استناد به روایتی از امام صادق، خویشان نزدیک تر به میت، بر خویشان دورتر، در ارث بری اولویت دارند، همچنین با توجه به روایتی از امام باقر، با وجود پدر برای متوفی، جد و عموی او، از ارث محروم هستند.

مصادیق و نمونه ها

• در صورتی که پدر متوفی زنده باشد؛ به برادر وی، چیزی نمی‌رسد.
• برادر ابوینی، حاجب برادر ابی، از اصل ارث است.
• پدر متوفی، پدربزرگ او را از ارث، محروم می‌نماید.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 888 قانون مدنی

1. ضابطه حجب از ارث، بر اساس اقربیت به میت تعیین می‌شود.
2. هر طبقه از وراث، می‌تواند طبقهٔ بعدی را از ارث محروم کند.
3. استثنای ماده ۹۳۶ می‌تواند در این ضابطه تفاوت ایجاد کند.
4. اگر وارث دورتر به عنوان قائم‌مقام وارث نزدیک‌تر ارث ببرد، هر دو از ارث بهره‌مند می‌گردند.
5. قائم‌مقامی وارث دورتر به او اجازه می‌دهد در کنار وارث نزدیک‌تر ارث ببرد.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/1400/1577 مورخ 1401/02/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حجب نقصانی مادر و رد مابقی ترکه به او