حجب

حجب حالت وارثی است که به واسطه‌ی بودن وارث دیگر از بردن ارث کلاً یا جزئاً محروم می‌شود. در حالت حجب، هم مقتضی وراثت موجود بوده؛ و هم اینکه مانعی برای توارث وجود ندارد؛ تنها دلیلی که باعث محرومیت وارث از کل یا قسمتی از سهم خود می‌شود؛ وجود وارثان دیگری برای متوفی است.

مانع ارث را حاجب گفته و ممنوع از ارث را نیز، محجوب نامند.

مواد مرتبط

• ماده ۸۸۶ قانون مدنی
• ماده ۸۸۷ قانون مدنی
• ماده ۸۸۸ قانون مدنی
• ماده ۸۸۹ قانون مدنی
• ماده ۸۹۰ قانون مدنی
• ماده ۸۹۱ قانون مدنی
• ماده ۸۹۲ قانون مدنی

اقسام

اقسام حجب عبارت است از حرمانی و نقصانی، همچنین حجب را می‌توان به اقسام زیر تقسیم نمود: حجب به نفع خود، و حجب به نفع دیگری.

حجب حرمانی

حجب حرمانی، به معنای حجب از اصل ترکه است.

حجب نقصانی

حجب نقصانی، یعنی محرومیت وارث نسبت به بخشی از حصه خود.

حجب به نفع خود

حجب به نفع خود، مانند اینکه فرزندان متوفی، وارث همه ماترک او گردیده و به نوادگان، چیزی نمی‌رسد.

حجب به نفع دیگری

حجب به نفع دیگری، مانند موردی که با وجود دو برادر ابوینی برای میت، سهم مادر از یک سوم به یک ششم تنزل نموده؛ و بقیه ترکه به پدر می‌رسد.

در فقه

در حجب، علت تامه وراثت یعنی شرط و سبب و مقتضی، موجود هستند؛ و حجب، جلوی علت تامه را می‌گیرد؛ و مانع تأثیرگذاری مطلوب آن، می‌شود؛ ولی منع، از تأثیر مقتضی جلوگیری نموده؛ و اجازه نمی‌دهد تا علت تامه محقق شود.

ضابطه حجب از اصل ارث

ضابطه‌ی حجب از اصل ارث، رعایت اقربیت به میت است، بنابراین هر طبقه از وراث، طبقه‌ی بعد را از ارث محروم می‌نماید مگر در مورد ۹۳۶ و موردی که وارث دورتر بتواند به سمت قائم‌مقامی ارث ببرد که در این صورت هر دو ارث می‌برند.

تفاوت با موانع ارث

علت منع از ارث، وجود خصوصیتی در خود وارث است که مانع ارث بری می‌شود؛ نظیر کفر او، ولی در حجب، امری نسبی که است که در رابطه با دو وارث، قابل تصور است.

جستارهای وابسته

• ارث
• حجب به وصف
• حجب حرمانی
• حجب نقصانی
• موانع ارث