ماده ۱۷۶ قانون مجازات اسلامی

در صورتی که شاهد واجد شرایط شهادت شرعی نباشد، اظهارات او استماع می شود. تشخیص میزان تأثیر و ارزش این اظهارات در علم قاضی در حدود اماره قضایی با دادگاه است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

نکات توضیح تفسیری دکترین

در مواردی برای ادای شهادت، دیدن لازم است مثل سرقت و در مواردی مثل نسب، دیدن ضرورت ندارد، عقود نیز از راه شنیدن و دیدن، اثبات میگردند، بنابراین با این اوصاف، شخص نابینا در صورتی که دیدن لازم باشد و شخص ناشنوا در مواردی که شنیدن ضرورت دارد، نمیتوانند شهادت بدهند.اعتبار و حجیت دلیلی که فاقد شرایط شهادت شرعی باشد،در محدوده اماره است هرچند از سوی مدعی علیه، قابل جرح و ایراد است.

برخی از این ماده، چنین استنباط نموده اند که شاهدان غیر شرعی باید دو ویژگی داشته باشند:1-از اتیان سوگند استنکاف کنند در این صورت باید شهادت آن ها را بدون سوگند استماع نمود. 2- شرایط یک شاهد شرعی را نداشته باشند، یعنی بالغ نشده و یا مجنون در زمان ادای شهادت باشند و یا در زمره افراد غیر عادی باشند.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

قرآن کریم یک دستور جامع در مورد شهادت بیان کرده است که "شهادت را کتمان نکنید و هرکس آن را کتمان کند، قلبش گناهکار است. پس اگر افرادی از حقوق دیگران آگاه هستند موظف هستند که هنگام دعوت برای ادای شهادت آن را کتمان نکنند."هرچند اگر ضرری که شاهد استحقاق آن را ندارد متوجه او باشد، وصف وجوب ادای شهادت برداشته میشود.

سوابق فقهی

به باور برخی از فقها، اگر با وجود شهادت بینه به صدق ادعای مدعی، حاکم اعتقاد به فسق آن دو داشته و یا آن ها را فاقد برخی شرایط بداند، شهادت را باید رد کند، اما اگر اعتقاد به عدالت و حائز شرایط بودن آن ها داشته باشد، باید شهادت را قبول کند، چنانچه حاکم نتواند وضع آن ها را تشخیص دهد، مکلف به توقف در رد یا قبول شهادت و انجام تحقیقات کامل در راستای احراز عدالت یا فسق می باشد.

رویه های قضایی

به موجب رأی اصراری شماره 15-1375/8/1 دیوان عالی کشور، در تشخیص میزان ارزش و نیز تاثیر شهادت، باید نظر دادگاه را ملاک دانست.

مواد مرتبط

ماده 1315 قانون مدنی