چالش های نظری بیع حق (تأملی بر امکان وقوع حق به عنوان مبیع یا ثمن در بیع)

چالش های نظری بیع حق (تأملی بر امکان وقوع حق به عنوان مبیع یا ثمن در بیع) نام مقاله ای از محمد مهدی الشریف و نصرالله جعفری خسرو آبادی بوده که در شماره دوم دوره هفتم (تابستان 1394) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.

چکیده

امروزه حقوق مالی همچون سرقفلی و حق اختراع در کنار اعیان و منافع، بخش قابل توجهی از اموال را تشکیل می ­دهند و امکان انتقال و مبادله­­­ آنان با سایر اموال از نیازهای بازار سرمایه است. عقد بیع بی­ گمان رایج ترین ابزار اعتباری مبادله­ اموال در بین مردم است. اما آیا برای نقل حقوق مالی نیز می­ توان از این قالب استفاده نمود؟ اغلب فقیهان بر بنیاد تعریف مشهور که بیع را تملیک عین به عوض می­ داند، با مبیع قرارگرفتن حق مالی مخالفت کرده­ اند و نقل حق را خارج از تعریف بیع شمرده ­اند. برخی از فقها بنا به دلایلی همچون عدم صدق مال بر حقوق و عدم تصور تملیک در باب حقوق، حتّی وقوع حق مالی به عنوان ثمن در بیع را نیز ناممکن دانسته ­اند. اما اغلب فقهای معاصر، این دلایل را ناکافی دانسته و معتقدند نفس حق مالی یا اسقاط آن می­ تواند نقش ثمن را در بیع بازی کند و حتّی  شمار اندکی از فقها همچون مرحوم امام خمینی، وقوع حق به عنوان مبیع را نیز خالی از اشکال می­دانند. به نظر می­رسد درحقوق امروز ایران، وقوع حق یا اسقاط آن به عنوان ثمن با مانعی روبرو نبوده و حکم به صحت بیع حقوق نیز خالی از وجه نیست.

کلید واژه ها

• بیع
• حق مالی
• عین
• مالکیت
• ثمن
• مبیع

مواد مرتبط

• ماده 338 قانون مدنی
• ماده 350 قانون مدنی
• ماده 19 قانون روابط موجر و مستأجر 1356