حقوق بشر

با توجه به اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1966، می‌توان گفت که حقوق بشر عبارت است از: «مجموعه قواعد، مقررات و اصولی که به منظور شناسایی حیثیت ذاتی و حقوق یکسان و غیر قابل انتقال کلیه اعضای حقوق بشر بر مبنای آزادی، عدالت و صلح در جهان به رسمیت شناخته شده است». همچنین، شایان ذکر است که عده‌ای نیز حقوق بشر را مجموعه قواعد شناخته شده‌ای که به همراه تحولات انسانی و اجتماعی و به دنبال رفع نیازهای ضروری انسان و رشد شخصیت او باشد، تعریف نموده‌اند.

تعریف

حقوق بشر، مجموعه حقوقی است که به سکنه یک کشور اعم از بیگانه و تبعه در مقابل دولت داده می شود. در مسئله حقوق بشر امر تابعیت نباید دخالت داده شود زیرا این حداقل حقوقی است که انسان در هر جا که هست باید دارا باشد. در همین معنی حقوق انسان هم به کار می رود.

پیشینه

در اصل، حقوق بشر، سند تاریخی کشور فرانسه است که امانوئل ژوزف آن را تهیه کرد و به عنوان دیباچه قانون اساسی سال 1791 میلادی به آن قانون ضمیمه شد. پایه این رشته بر اساس تساوی حقوق بشر در برابر قانون و حق حاکمیت مردم نهاده شده است. در سال 1948 مجمع عمومی سازمان ملل اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب و اعلان کرد و از ممالک وابسته به سازمان طلب کرد که آن را انتشار دهند و به آموزش آن در کشور خود قیام کنند. به نظر راسل نظریه حقوق بشر از لحاظ فلسفی قابل دفاع نیست ولی در عمل مفید است و ما امروزه بسیاری از آزادی های خود را از دولت سر این نظریه داریم. به استناد حقوق بشر، خودکامگی دول سرکوب می شود و حاکمیت ملی نضج و مایه می گیرد.

حقوق بشر مطرح در نظام های حقوق اساسی، اعلامیه های حقوق بشر و شهروند و دیگر اسناد بین المللی را می توان به سه نسل یا گروه عمده تقسیم بندی نمود، نسل اول، حقوق مدنی و سیاسی می باشد. نسل دوم، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و نسل سوم حقوق را می توان حقوق مردم نامید. به کارگیری اصطلاح نسل القا کننده تحول تاریخی در به رسمیت شناختن و تهیه و تدوین برخی اصول و مبانی حقوق بشر در جهتی معین و خاص است. البته برخی از نویسندگان به جای واژه نسل از واژه دسته، طبقه، خانواده و گروه برای مقولات حقوق بشر استفاده کرده اند.

اسناد بین المللی

برخی از اسناد بین المللی حقوق بشر عبارتند از:

• اعلامیه جهانی حقوق بشر
• اعلامیه اسلامی حقوق بشر
• میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی
• میثاق بین المللی حقوق اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی

کتب مرتبط

• حقوق بشر و اینترنت (زمانی)
• حقوق بشر در اسلام (موسی زاده)
• حقوق بشر از نظر تا عمل (پروین)
• نقد مبانی فلسفی حقوق بشر (جاوید)
• حقوق بشر (ترجمه: شریفی طرازکوهی)
• نظام بین المللی حقوق بشر (مهرپور)
• حقوق بشر و راهکارهای اجرای آن (مهرپور)
• حقوق بشر در جهان معاصر (قاری سید فاطمی)
• حقوق بشر، دغدغه همه ملت ها (حبیب زاده)
• بیست و یک گفتار در حقوق بین الملل بشر (زمانی)
• مبانی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر (عمید زنجانی)
• مبنا و منشا حقوق بشر نظام بین الملل و اسلام (پروین و تجلی)
• نظام جهانی ارزیابی و حمایت از حقوق بشر (سید باقر میرعباسی و رزی میرعباسی)
• نهاد و ساز و کار های منطقه ای حمایت از حقوق بشر (ترجمه: زمانی، وکیل و عسکری)
• حقوق بشردوستانه در اسلام و حقوق بین الملل (موسوی، موسوی فر و سیدیان هاشمی)