ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی
ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی: هیچ‌یک از اصحاب دعوا نباید اظهارات گواه را قطع کند، لکن پس از ادای گواهی می‌توانند توسط دادگاه سؤالاتی را که مربوط به دعوا می‌باشد از گواه به عمل آورند.
توضیح واژگان
شهادت شهود: گواهی عبارت است از اینکه شخص به نفع یکی از اصحاب دعوی و بر ضرر دیگری اعلام اطلاع و خبر از وقوع امری کند.[۱]
پیشینه
به‌طور سنتی در همه نظام‌های حقوقی دادگاه‌ها شهادت را به شکل شفاهی استماع می‌کنند، در شماری از کشورهای حقوق رومی – ژرمنی پرسسش نخستین از سوی دادگاه انجام می‌شود و اختیارات طرفین در این باره محدود است در حالیکه در برخی از کشورهای کامن لا، نقش دادرس و طرفین معکوس می‌باشد در هر حال در همه کشورهای بحث شده پذیرفته شده‌است که طرفین باید قادر به طرح پرسش مستقیم از شاهد باشند.[۲]
ماده ۱۹۹ق. ا.د. م و ۲۰۷ ا.د. م آیین دادرسی مارا به سمت تفتیشی سوق می‌دهد، در جریان مواد مربوط به شهادت شهود ماده ای نظیر ماده ۴۲۱ قانون سابق در آیین دادرسی مدنی جدید دیده نمی‌شود. در ماده ۴۲۱ ق.ا.د. م سابق آمده بود «در استماع شهادت شهود و تحقیقات محلی قاضی می‌تواند هر گونه پرسشی برای کشف حقیقت و مبانی گواهی لازم بداند، از گواهان بنماید» و بسیار اتفاق می‌افتاد که در اثر این پرسش‌ها، وضع شهادت به نفع یکی از طرفین دعوا دگرگون می‌شد، اما در مواد جدید نظیر این ماده دیده نمی‌شود و بر عکس، موادی مثل ماده ۲۳۸ ق.ا.د. م افراطی‌ترین شیوه دادرسی اتهامی را بیان کرده‌است.[۳]
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
پرسش از گواه توسط طرفین دعوی جایز است ولی هیچ‌یک از آنان حق ندارد اظهارات گواه را قطع کند، آنان می‌توانند پس از ادای گواهی سوالات خود را توسط دادگاه مطرح نمایند (نه به‌طور مستقیم).[۴][۵][۶][۷]
ممنوعیت قطع اظهارات گواه مندرج در این ماده به نظر می‌رسد مشمول دادگاه نیز می‌باشد، دادگاه باید اجازه و رخصت دهد اظهارات شاهد به اتمام رسد، آنگاه چنانچه سؤال از شاهد لازم باشد، مطرح نماید.[۸]
علت ممنوعیت قطع کلام گواه آن است که گواه آزادی کامل داشته باشد و به شهادت ترغیب نشده یا از آن منع نگردد و تلقینات طرفین بر محفوظات وی تأثیر نگذارد.[۹] در مورد اخذ توضیح از کارشناس بر اساس ماده ۲۶۳ ق.ا.د. م این امر تنها توسط دادگاه ممکن می‌باشد.[۱۰]
رویه قضایی
مقالات مرتبط
مطالعه تطبیقی اصل تناظر در حقوق ایران و انگلیس
- ↑ محمدرضا ادریسیان. دستور موقت. چاپ 2. ققنوس، 1380. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1854052
- ↑ مجید غمامی و حسن محسنی. آیین دادرسی مدنی فراملی. چاپ 1. شرکت سهامی انتشار، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2104548
- ↑ عبدالرسول دیانی. ادله اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری. چاپ 1. تدریس، 1385. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1638396
- ↑ یداله بازگیر. تشریفات دادرسی مدنی در آرای دیوانعالی کشور (رسیدگی به دلایل و احکام راجع به آنها). چاپ 1. فردوسی، 1381. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1865084
- ↑ یوسف نوبخت. نگاهی به آیین دادرسی مدنی. چاپ 1. رادنواندیش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5324332
- ↑ احمد متین دفتری. آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم). چاپ -. مجمع علمی و فرهنگی مجد، -. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2511584
- ↑ علی مهاجری. مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد دوم). چاپ 1. فکرسازان، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 458620
- ↑ یوسف نوبخت. نگاهی به آیین دادرسی مدنی. چاپ 1. رادنواندیش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5324328
- ↑ عباس زراعت. محشای قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوق ایران. چاپ 3. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 558464
- ↑ مجید غمامی و حسن محسنی. آیین دادرسی مدنی فراملی. چاپ 1. شرکت سهامی انتشار، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2104472