بررسی تطبیقی خسارات غیرقطعی در نظام های حقوقی ایالات متحده امریکا و ایران

عنوان	بررسی تطبیقی خسارات غیرقطعی در نظام های حقوقی ایالات متحده امریکا و ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مونا عبدی
استاد راهنما	منصور امینی
استاد مشاور	میرحسین عابدیان، مجتبی قاسمی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

بررسی تطبیقی خسارات غیرقطعی در نظام های حقوقی ایالات متحده امریکا و ایران عنوان رساله ای است که توسط مونا عبدی، با راهنمایی منصور امینی و با مشاوره میرحسین عابدیان و مجتبی قاسمی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

هدف: یکی از بخش های کابردی علم حقوق در هر نظام حقوقی ای مبحت خسارات است که بخش قابل ملاحظه ای از دعاوی و اختلافات مطروحه در مراجع قضایی و داوری را به خود اختصاص داده است. برای این که خسارتی قابل جبران باشد، شروطی لازم است که یکی از بدیهی ترین آن ها شرط مسلم بودن یا قطعی بودن خسارت وارده است. خسارات غیر قطعی تقسیم جدیدتر خسارات قابل جبران، بر اساس شرط قطعیت خسارت هستند. در واقع بر اساس این شرط خسارات به دو دسته اصلی ۱. خسارات قطعی و ۲. خسارات غیر قطعی تقسیم می شوند. منظور از خسارات غیر قطعی خساراتی هستند که معیار قطعیت مطلق یا کامل را دارا نیستند و از این لحاظ غیر قطعی تلقی می شوند اما با این وجود منظور از غیر قطعی بودن، فرضی و حدسی بودن این گروه از خسارات نیست. بلکه استاندارها و شاخص هایی وجود دارد که بر اساس آن ها می توان این نوع خسارات را اثبات و ارزیابی نمود. همین گروه از خسارات موضوع بررسی های این تحقیق را تشکیل داده است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش در تلاش است تا با رویکرد توصیفی– تحلیلی و بهره گیری از مطالعات تطبیقی در این حوزه در بخش هایی از نظام حقوقی ایالات متحده امریکا –به عنوان نظام مبدع و پیشرو در این زمینه– این گروه جدید خسارات را مورد تحلیل های مفهومی و مصداقی قرار دهد و در نهایت به چند پرسش اساسی در این زمینه پاسخ دهد: از جمله این که آیا با وجود عنصر عدم قطعیت در این نوع خسارات، می توان آن ها را قابل جبران دانست و اگر امکان پذیر است، براساس چه ضابطه ای باید آن ها را ارزیابی نمود و در نهایت این که آیا می توان از قابلیت جبران این گروه از خسارات در نظام حقوقی ایران هم سخن گفت. یافته ها: یافته های این تحقیق نشان می دهد که با تغییر معیار از قطعیت مطلق یا کامل به قطعیت معقول این گروه از خسارات، قطعی و در نتیجه قابل جبران محسوب می شوند و با وجود آن که نمی توان ضابطه یکسان و ثابتی برای ارزیابی و محاسبه همه مصادیق آن ارایه کرد اما می توان براساس برخی استاندارها و شاخص های منعطف تر، این خسارات را با درجه بالایی از قطعیت اثبات و محاسبه نمود. نتیجه گیری: نتیجه نهایی این پژوهش تطبیقی نشان می دهد که در نظام حقوقی ایران علی رغم وجود نواقص و خلاء های متعدد در این زمینه، می توان مصادیقی از این نوع خسارات را همانند نظام حقوقی امریکا، در مجموعه قوانین و مقررات و حتی برخی از آراء قضایی پیدا نمود و براساس برخی مجاری قانونی، آن ها را مطالبه کرد.

ساختار و فهرست رساله

۱ مقدمه

۱ ۱ بیان مسیله و تبیین موضوع

۱ ۲ ضرورت انجام تحقیق و انگیزه انتخاب موضوع

۱ ۳پیشینه تحقیق

۱ ۴ تحدید موضوع

۱ ۵ اهداف تحقیق

۱ ۶ سوالات تحقیق

۱ ۷ فرضیات تحقیق

۱ ۸موانع و محدودیت های تحقیق

۱ ۹ روش و نوع تحقیق

۱ ۱۰ ساختار و ساماندهی تحقیق

۲ تحلیل مفهومی خسارات غیر قطعی

۲ ۱ خسارت

۲ ۱ ۱مفهوم و اقسام خسارت در نظام حقوقی ایالات متحده امریکا

۲ ۱ ۱ ۱ مفهوم لغوی و اصطلاحی خسارت در نظام حقوقی ایالات متحده امریکا

۲ ۱ ۱ ۲ اقسام خسارت در نظام حقوقی ایالات متحده امریکا

۲ ۱ ۲مفهوم و اقسام خسارت در نظام حقوقی ایران

۲ ۱ ۲ ۱مفهوم لغوی و اصطلاحی خسارت در نظام حقوقی ایران

۲ ۱ ۲ ۱ اقسام خسارت در نظام حقوقی ایران

۲ ۲ عدم قطعیت

۲ ۲ ۱ مفهوم عدم قطعیت و تمایز آن از مفاهیم مشابه دیگر

۲ ۲ ۱ ۱ بررسی مفهوم عدم قطعیت

۲ ۲ ۱ ۲ تمایز عدم قطعیت از برخی مفاهیم مشابه دیگر

۲ ۲ ۲ تاریخچه عدم قطعیت و سیر تحولات تاریخی مربوط به آن

۲ ۲ ۳کاربردها و مصادیق عدم قطعیت در علم حقوق

۲ ۳ عدم قطعیت در حوزه حقوق خسارات

۲ ۳ ۱ سابقه شرط قطعیت و تعدیل آن در عرصه حقوق خسارات

۲ ۳ ۲مفهوم و ویژگی های خسارات غیر قطعی

۲ ۳ ۳ استاندارد قطعیت معقول در اسناد بین المللی و آراء داوری بین المللی

۲ ۳ ۴ راه های کاهش یا مقابله با عدم قطعیت در حوزه خسارات

۳ تحلیل مصداقی خسارات غیرقطعی: (عدم قطعیت در اصل وقوع خسارت (عدم النفع))

۳ ۱ مفهوم، ماهیت، اهمیت و مصادیق خسارت عدم النفع

۳ ۱ ۱ تعریف خسارت عدم النفع

۳ ۱ ۲ ماهیت خسارت عدم النفع

۳ ۱ ۳ دلایل اهمیت خسارت عدم النفع و سیر تحولات تاریخی آن

۳ ۱ ۳ ۱ دلایل اهمیت حقوقی خسارت عدمالنفع و سیر تحولات تاریخی آن

۳ ۱ ۳ ۲ اهمیت و ابعاد اقتصادی خسارت عدم النفع

۳ ۱ ۴ مصادیق خسارت عدم النفع

۳ ۱ ۴ ۱ از دست دادن محصول

۳ ۱ ۴ ۲ از دست دادن درآمد

۳ ۱ ۴ ۳ از دست دادن سود پول(بهره)

۳ ۱ ۴ ۴ از دست دادن سود حاصل از اموال و دارایی های سرمایه ای

۳ ۱ ۴ ۵ خسارت ناشی از کمیت کاهش یافته

۳ ۱ ۴ ۶ از دست دادن سود حاصل از بازفروش کالا

۳ ۱ ۴ ۷ کاهش قیمت فروش

۳ ۱ ۴ ۸ هزینه های فزاینده

۳ ۱ ۴ ۹ سود فروش کالاهای وابسته

۳ ۱ ۴ ۱۰ خسارت عدم النفع در مورد کسب و کارهای تازه تاسیس (استارت آپ ها)

۳ ۲ شیوه های ارزیابی و محاسبه خسارت عدم النفع

۳ ۲ ۱ روش همه یا هیچ

۳ ۲ ۲ معیار خط پایه (مبنا)

۳ ۲ ۳ روش قبل و بعد (مقایسه میزان سود زیان دیده قبل و بعد از وقوع خسارت)

۳ ۲ ۴ روش مقایسه ای

۳ ۲ ۵ روش سهم بازاری

۳ ۲ ۶ ارزیابی خسارت عدم النفع براساس شروط و محتوای قرارداد

۳ ۲ ۷ تفاوت قیمت قراردادی و قیمت بازاری

۳ ۲ ۸ معیار هزینه های متحمله

۳ ۲ ۹ معیار هزینه های مورد انتظار

۳ ۲ ۱۰ مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM)

۳ ۲ ۱۱ روش تنزیل جریان های نقدی (DCF)

۳ ۲ ۱۲ روش (نرخ) سرمایه گذاری

۳ ۲ ۱۳ استفاده از مدل های رگرسیونی

۳ ۲ ۱۴ تغییر ضابطه ارزیابی از خسارات مبتنی بر ضرر به خسارات مبتنی بر نفع عایدی ناقض قرارداد

۳ ۲ ۱۴ ۱ واژه شناسی و بررسی انواع خسارات مبتنی بر نفع عایدی

۳ ۲ ۱۴ ۲ کارکردهای خسارات مبتنی بر نفع عایدی ناقض قرارداد

۳ ۲ ۱۴ ۳ اشکالات مطروحه بر قابلیت پذیرش این ضابطه ارزیابی خسارات

۳ ۲ ۱۴ ۴ نقد و تحلیل اشکالات مطروحه بر قابلیت پذیرش این ضابطه

۳ ۲ ۱۴ ۵ شرایط مطالبه خسارات مبتنی بر نفع عایدی ناقض

۳ ۲ ۱۴ ۶ نحوه محاسبه خسارات مبتنی بر نفع عایدی ناقض

۳ ۲ ۱۵ توجه به سایر شاخص ها

۳ ۳ قابلیت جبران خسارت عدم النفع در نظام حقوقی ایران

۳ ۳ ۱ مفهوم و ماهیت خسارت عدم النفع در نظام حقوقی ایران

۳ ۳ ۲ تمایز خسارت عدم النفع از مفاهیم مشابه

۳ ۳ ۲ ۱ محرومیت از سود مورد انتظار

۳ ۳ ۲ ۲ تفویت منفعت

۳ ۳ ۲ ۳ استیفا و فوت منفعت

۳ ۳ ۲ ۴ خسارت تاخیر تادیه

۳ ۳ ۳ مصادیق خسارت عدم النفع

۳ ۳ ۳ ۱ از دست دادن محصولات کشاورزی آینده

۳ ۳ ۳ ۲ از دست دادن درآمد

۳ ۳ ۳ ۳ از دست دادن سود پول (بهره)

۳ ۳ ۳ ۴ از دست دادن سود حاصل از قراردادها

۳ ۳ ۴ استدلال های موافق و مخالف پذیرش قابلیت جبران این خسارت در نظام حقوقی ایران

۳ ۳ ۴ ۱ استدلال های مخالف قابلیت جبران این خسارت در نظام حقوقی ایران

۳ ۳ ۴ ۲ استدلال های موافق قابلیت جبران این خسارت در نظام حقوقی ایران

۳ ۳ ۵ شیوه های ارزیابی خسارت عدم النفع در نظام حقوقی ایران

۴ تحلیل مصداقی خسارات غیرقطعی: (عدم قطعیت در میزان خسارت)

۴ ۱ خسارت از دست دادن حق استفاده از اموال (عدم امکان استفاده)

۴ ۱ ۱ مفهوم از دست دادن حق استفاده و تمایز آن از خسارت عدم النفع

۴ ۱ ۱ ۱ مفهوم از دست دادن حق استفاده از اموال

۴ ۱ ۱ ۲ تمایز خسارت از دست دادن حق استفاده از خسارت عدم النفع

۴ ۱ ۲ سیر تحولات تاریخی مربوط به پذیرش خسارت از دست دادن حق استفاده

۴ ۱ ۲ ۱ ایرادات و استدلال های مطروحه در انکار جبران خسارت ناشی از عدم امکان استفاده

۴ ۱ ۲ ۲ رد ایرادات و پاسخ به استدلال های مطروحه

۴ ۱ ۲ ۳ تفکیک میان تخریب کامل و آسیب های جزیی

۴ ۱ ۲ ۴ تفکیک بر اساس استفاده تجاری و استفاده غیر تجاری (شخصی و تفریحی)

۴ ۱ ۲ ۵ تاثیر بازتبیین دوم حقوق مسیولیت مدنی امریکا در توسعه دیدگاه مدرن

۴ ۱ ۳ شیوه های ارزیابی و محاسبه خسارت از دست دادن حق استفاده

۴ ۱ ۳ ۱ ارزش اجاره ای (اجرت المثل)

۴ ۱ ۳ ۱ ۱ ارزش اجاره ای مبتنی بر اجاره دادن وسیله به دیگری

۴ ۱ ۳ ۱ ۲ ارزش اجاره ای مبتنی بر اجاره کردن وسیله جایگزین

۴ ۱ ۳ ۲ ارزش استفاده خاص مالک از وسیله

۴ ۱ ۳ ۳ استفاده از روش های ارزیابی خسارت عدم النفع

۴ ۱ ۳ ۴ سود (بهره) متعلقه به ارزش عادله بازاری مال در مدت زمان محرومیت

۴ ۱ ۳ ۵ تعیین ارزش استفاده بر اساس قیمت خرید

۴ ۱ ۴ از دست دادن حق استفاده در نظام حقوقی ایران

۴ ۲ خسارت ناشی از عدم بهره وری (از دست دادن بهره وری)

۴ ۲ ۱ مفهوم خسارت عدم بهره وری و اهمیت و ابعاد اقتصادی آن

۴ ۲ ۱ ۱ مفهوم بهره وری و دشواری های احراز آن

۴ ۲ ۱ ۲ اهمیت و ابعاد اقتصادی خسارت ناشی از عدم بهره وری

۴ ۲ ۲ عوامل موثر بر بهره وری و تمایز آن از خسارات مشابه

۴ ۲ ۲ ۱ عوامل موثر بر بهره وری

۴ ۲ ۲ ۱ ۱ دیرهنگام بودن زمان اعمال تغییرات

۴ ۲ ۲ ۱ ۲ اثر تجمعی تغییرات

۴ ۲ ۲ ۲ تمایز خسارت عدم بهره وری از خسارات مشابه

۴ ۲ ۲ ۲ ۱ عدم النفع

۴ ۲ ۲ ۲ ۲ خسارات تاخیر

۴ ۲ ۳ شیوه های ارزیابی و محاسبه خسارت ناشی از عدم بهره وری

۴ ۲ ۳ ۱ روش های بهره وری محور

۴ ۲ ۳ ۱ ۱ مطالعات مربوط به همان پروژه خاص

۴ ۲ ۳ ۱ ۱ ۱ مقایسه بهره وری در دوره تاثر پذیرفته و تاثیر نپذیرفته: (یا روش میزان کار ارزیابی شده)

۴ ۲ ۳ ۱ ۱ ۲ روش استفاده از یک دوره مبنا (پایه)

۴ ۲ ۳ ۱ ۱ ۳ روش تحلیل ارزش (کار) بدست آمده

۴ ۲ ۳ ۱ ۱ ۴ استفاده از تحلیل برنامه های کامپیوتری

۴ ۲ ۳ ۱ ۱ ۵ استفاده از روش نمونه کار

۴ ۲ ۳ ۱ ۲ مطالعات مقایسه ای پروژه ها

۴ ۲ ۳ ۱ ۳ مطالعات صنعتی

۴ ۲ ۳ ۲ روش های هزینه محور

۴ ۲ ۳ ۲ ۱ روش هزینه کل

۴ ۲ ۳ ۲ ۲ روش هزینه کل تعدیل شده

۴ ۲ ۳ ۲ ۳ روش هزینه هایی که باید انجام می شد

۴ ۲ ۳ ۳ گواهی کارشناس

۴ ۲ ۳ ۴ رای قاضی/ داور

۴ ۲ ۴ خسارت ناشی از عدم بهره وری در نظام حقوقی ایران

۴ ۳ خسارت وارد بر اعتبار و شهرت تجاری

۴ ۳ ۱ مفهوم اعتبار و اعتبار تجاری و اهمیت و ابعاد اقتصادی آن

۴ ۳ ۱ ۱ مفهوم اعتبار و اعتبار تجاری و خسارت وارد بر آن

۴ ۳ ۱ ۲ اهمیت و ابعاد اقتصادی خسارت وارد بر اعتبار تجاری

۴ ۳ ۲ ویژگی های خسارت وارد بر اعتبار تجاری و تمایز آن از خسارات مشابه

۴ ۳ ۲ ۱ ویژگی های خسارت وارد بر اعتبار تجاری

۴ ۳ ۲ ۱ ۱ استدلال های مطروحه در مخالفت با پذیرش مستقل این خسارت

۴ ۳ ۲ ۱ ۲ استدلال های مطروحه در موافقت با پذیرش مستقل این خسارت

۴ ۳ ۲ ۲ تمایز خسارت وارد بر اعتبار تجاری از خسارات مشابه

۴ ۳ ۲ ۲ ۱ عدم النفع

۴ ۳ ۲ ۲ ۲ از دست دادن فرصت افزایش اعتبار

۴ ۳ ۲ ۲ ۳ از دست دادن مشتری

۴ ۳ ۲ ۲ ۴ سرقفلی

۴ ۳ ۳ شیوه های ارزیابی و محاسبه خسارت وارد بر اعتبار تجاری

۴ ۳ ۳ ۱ روش های هزینه محور

۴ ۳ ۳ ۲ روش بازار محور یا روش مبتنی بر ارزش بازاری یا مقایسه بازاری

۴ ۳ ۳ ۴ روش درآمد محور یا مبتنی بر سود اقتصادی

۴ ۳ ۳ ۴ روش اختیار معامله

۴ ۳ ۳ ۵ روش مونت کارلو

۴ ۳ ۴ خسارت وارد بر اعتبار و شهرت تجاری در نظام حقوقی ایران

۴ ۴ خسارت ناشی از س

کلیدواژه ها

• خسارت
• شرط قطعیت یا مسلم بودن خسارت
• عدم قطعیت در اصل وقوع خسارت
• عدم قطعیت در میزان خسارت
• استانداردهای ارزیابی و محاسباتی