حقوق و پساساختارگرایی

عنوان	حقوق و پساساختارگرایی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	حسین جوشن لو
استاد راهنما	حسن جعفری تبار
استاد مشاور	عباس میرشکاری، فرهاد ایران پور
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه تهران

حقوق و پساساختارگرایی عنوان رساله ای است که توسط حسین جوشن لو، با راهنمایی حسن جعفری تبار و با مشاوره عباس میرشکاری و فرهاد ایران پور در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

چکیده

در فهم متعارف، مولف با بهره گیری از ابزار زبان، قصد و نیت خود را گزارش می کند و برهمین مبنا، تفسیر عبارت است از دست یابی به نیت مولف . نظریه حقوقیِ متعارف، نیز در فرایند تفسیر همواره بدنبال کشف نیت قانون گذار است . اما در فهم پساساختارگرا، زبان، صرفا شیوه ای برای نامیدن چیزهای از قبل موجود و ایده های ذهنی مولف نیست، بلکه مقدم بر وجود چیزها است و دست یابی به چیزها بدون وساطت زبان غیرممکن است . ادعای این پژوهش آن است که فهم پساساختارگرا از زبان و گفتمان، می تواند برای علم حقوق، هم در ساحت توصیفِ آن چه در حقوق می گذرد و هم در ساحت تجویز، بصیر ت هایی به همراه داشته باشد . در ساحت توصیف، از منظر پساساختارگرا، تفسیر قانون دیگر نه کشف نیت مولف، بلکه تحمیل یک معنا بر متن است . قاضی از طریقِ تفسیر قانون، از میان گفتمان های موجود و متخاصم پیرامون موضوع، که تلاش دارند معنایی را به متن نسبت دهند، یکی را برگزیده و سایر معانی موجود را طرد می کند . در ساحت هنجاری نیز، این دیدگاه، از سویی، با نقد مبانیِ فهم متعارف در فرایندِ خوانش، ادعای نص بودگیِ متن و غلبه معنای ظاهری را برنمی تابد و با دعوت به گسترشِ افقِ گفتمانیِ متن، راه را برای استمرارِ فرایندِ خوانش باز می گذارد، و از سوی دیگر از منطق دیالکتیکی و خطابیِ علم حقوق به مثابهِ منطقی پسامدرن، پشتیبانی می کند.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه ۱– بیان مساله ۲– اهداف پژوهش ۳– پرسش های پژوهش ۴– فرض های پژوهش ۵– سوابق پژوهش ۶– ملاحظات روش شناختی ۱–۶– در اهمیت و انواع روش ۲–۶– روش متعارف در حقوق ایران ۳–۶– روش در این پژوهش ۷– ساختار پژوهش فصل اول – مساله زبان؛ نگاهی پساساختارگرا ۱–۱– فهم متعارف از زبان ۲–۱– زمینه های تغییر در فهم متعارف: زبان شناسی ساختارگرا ۳–۱– انقلابِ پساساختارگرا در فهمِ زبان ۴–۱– از مرکزیت افتادن سوژه ۵–۱– مرگ مولف ۶–۱– بینامتنیت ۷–۱– از زبان به گفتمان ۸–۱– نظمِ گفتمان ۹–۱– نظریه گفتمان ۱۰–۱– مفصل بندی و گفتمان ۱۱–۱– سیاست، تخاصم، هژمونی ۱۲–۱– ضدِ ذات باوری ۱۳–۱– زبان و قدرت ۱۴–۱– کارِ قضاوت؛ نگاهی پساساختارگرا فصل دوم – تحلیلِ گفتمانِ حقوقی ۱–۲– مبانی نظری ۲–۲– ملاحظات روش شناختی ۳–۲– مساله صدق و امکان ارزش یابیِ نتایجِ تحلیل ۴–۲– خطوط مرزی ۵–۲– فهم متعارفِ حقوق دانان از "زبان" و "تفسیر" ۶–۲–گفتمان رسمیِ تفسیر قانون مدنی در ایران ۷–۲– گفتمان واقع گرا ۸–۲– گفتمان طبیعی گرا ۹–۲– جدال معانی ۱۰–۲– مساله سیاست ۱۱–۲– تخاصمات گفتمانی ۱۲–۲– آزمون یکم: جدال بر سر تعریف واژه غرامت ۱۳–۲– آزمون دوم: جدال بر سر تعریف واژه مصالحه فصل سوم – خوانش پساساختارگرای قانون ۱–۳– فهم متعارف از "خوانشِ قانون" ۲–۳– تردید در وجود "نص" ۳–۳– تردید در "اصالت ظهور" ۴–۳– صورت بندی جدید از مفهوم دلالت : رهیافتی پساساختارگرا ۵–۳– به بازی فراخواندن معانی به حاشیه رانده شده ۶–۳– گسترش افق گفتمانی متن به مثابه یک استراتژیِ واسازانه ۷–۳– گسترش افق گفتمانی متن در ترازوی عدالت ۸–۳– گسترش افق گفتمانی متن در نظریات ایرانی ۹–۳– یک چالش: امکان و امتناع به بازی گرفتن گفتمان های غیرحقوقی در تفسیر قانون ۱۰–۳– "درون" و "بیرونِ" حقوق ۱۱–۳– میان پرانتز: آیا نظریه ناب حقوقی ممکن است؟ ۱۲–۳– گفتمان های حقوقی نما ۱–۱۲–۳–گفتمان تفسیر فقهی ۲–۱۲–۳– گفتمان دستور زبان و منطق ۱۳–۳– کلید ورود به افق گفتمانی حقوق: قدرت گفتمانی ۱۴–۳– یک آزمون: گفتمان اقتصادی، می تواند وارد افق گفتمانی حقوق شود؟ فصل چهارم – منطق پسامدرن حقوق ۱–۴– مقدمه ای بر پسامدرنیسم ۲–۴– و اما منطقِ صوری و بنیادها و خاستگاه های نظری آن ۳–۴– مدرنیسم حقوقی و منطقِ صوری ۴–۴– واقع گرایی حقوقی امریکایی و نقد منطقِ صوری ۵–۴– فلسفه حقوق اروپایی و نقد منطقِ صوری ۶–۴– استدلالِ حقوقی و حواشیِ منطق صوری ۷–۴ – خطابه و "اقناعِ" مخاطب ۸–۴ – جدل و "توافق" بر سر حقیقت ۹–۴ – شعر و "تصرف" در واقعیت ۱۰–۴ – سفسطه در خدمتِ حقیقت ۱۱–۴ – استقراء و تمثیل ۱۲–۴– عدالت؛ فراتر از محاسبه ۱۳–۴– گذار از منطق برهانی به منطق دیالکتیکی در فلسفه حقوق ۱۴–۴– منطق پسامدرن حقوق: تجدیدِ دیدار با سوفسطاییان نتایج پژوهش فهرست منابع چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• تفسیر
• پساساختارگرایی
• پسامدرنیسم
• منطق
• گفتمان