اصول حاکم بر علایم تجاری

عنوان	اصول حاکم بر علایم تجاری
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	حسن لجم اورک
استاد راهنما	میرقاسم جعفرزاده
استاد مشاور	ابراهیم رهبری، رضا وصالی محمود
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

اصول حاکم بر علایم تجاری عنوان رساله ای است که توسط حسن لجم اورک، با راهنمایی میرقاسم جعفرزاده و با مشاوره ابراهیم رهبری و رضا وصالی محمود در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

مقررات حاکم بر علایم تجاری علیرغم تنوع و پرکندگی از اصول عامی تبعیت می نماید. این پژوهش می کوشد تا با تامل در موازین بنیادین و رهیافت های حقوق نظام های پیشرو، با بررسی و تحلیل اسناد بین المللی، رویه ی قضایی داخلی و خارجی، به استخراج اصول مشترکی بپردازد که بر حقوق علایم تجاری حاکم است. در همین راستا، در سه سطح شناسایی حق، قلمرو و اجرای حق به تحلیل این اصول می پردازد. به همین منظور، در این تحقیق تلاش می شود ضمن شناسایی علامت تجاری به عنوان مصداقی از دارایی های فکری و اثبات ایده محور بودن آن به عنوان اصل کلی حاکم بر کل نظام حقوق مالکیت فکری، اصول سرزمینی بودن حمایت از علامت و تخصصی بودن کسب وکار موضوع حمایت آن مورد بررسی قرار گیرد. همچنین مشاهده شده است که در خصوص نقش استفاده عملی در توسل به ضمانت اجراهای مدنی و کیفری نه موضع قانون گذار چندان روشن به نظر می رسد و نه دکترین در این خصوص اظهارنظر روشنی دارد. از سوی دیگر، طراحی نظام محدودیت ها و استثنایات مناسب کارآمدترین سازوکار حقوقی برای نیل به برقراری موازنه ای معقول فی مابین منافع کارآفرین و اشخاص ثالث است. رژیم های حقوقی کشورهای پیشرو با توجه به پیچیدگی، آثار و پیامدهای اقتصادی و تجاری دعاوی مربوط به علایم تجاری با تشکیل دادگاه ها یا شعبات تخصصی به رسیدگی به دعاوی این حوزه می پردازند تا دادرسی منسجم، رویه ی قضایی واحد، هماهنگی و افزایش کارایی در زمینه ی اجرای قوانین مربوطه داشته باشند. نتایج این بررسی و تحلیل حکایت از آن دارد که در حقوق علایم تجاری با اصول بنیادینی همچون اصل ضرورت استفاده از علامت تجاری در استمرار حمایت، اصل استثناء پذیری انحصار ناشی از علامت و اصل رسیدگی تخصصی به دعاوی نقض علامت تجاری مواجه هستیم. به اقتضای این اصول بنیادین، اولا حمایت قانون گذار در راستای ایجاد کسب وکار و رونق آن توسط سرمایه گذار و کارآفرین است. ثانیا، این حمایت نباید بدون دلیل موجه مانع ایجاد کسب وکار توسط رقبای صاحب علامت شود.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

بخش اول: اصول حاکم بر شناسایی حق

فصل اول –اصل ایده محوری علامت تجاری

مبحث اول– ماهیت علامت تجاری

مبحث دوم–کارکرد قانونی علامت تجاری

گفتار اول–کارکرد شناسایی منشا کالا و خدمات

گفتار دوم–تمایزبخشی علامت تجاری

مبحث سوم–کارکردهای اقتصادی علامت تجاری

گفتار اول– کارکرد تضمین کیفیت و گارانتی

بند اول– مفهوم کیفیت

بند دوم– علایم تجاری ابزاری برای تضمین کیفیت مداوم کالاها و خدمات

بند سوم– نقش علایم تجاری در ارتقاء کارایی و بازدارندگی

گفتار دوم–کارکرد تبلیغاتی و بازاریابی

گفتار سوم–کارکرد کاهش هزینه ی جستجو

بند اول– کاهش هزینه های جستجو مربوط به خرید

بند دوم–کاهش ریسک اطلاعاتی

گفتار چهارم– کارکرد اطلاع رسانی و ارتباطی علامت تجاری

مبحث چهارم– اصل ایده محوری در اختراعات و کپی رایت در قیاس با علایم تجاری

فصل دوم– اصل سرزمینی بودن حمایت از علامت تجاری

مبحث اول– مفهوم اصل سرزمینی حمایت از علامت تجاری

مبحث دوم–جایگاه اصل سرزمینی بودن حمایت در کنوانسیون های بین المللی

گفتار اول–کنوانسیون پاریس

گفتار دوم– موافقت نامه ی مادرید

گفتار سوم–موافقتنامه ی تریپس ۵۰ مبحث سوم–جایگاه اصل سرزمینی بودن حمایت در حقوق ملی

گفتار اول– حقوق آمریکا

بند اول– استثناء علامت مشهور

بند دوم– رویه ی قضایی دادگاههای آمریکا

گفتار دوم– حقوق اتحادیه ی اروپا

بند اول–علامت تجاری جامعه ی واحد اروپایی

بند دوم–سرزمینی بودن در چهارچوب علایم تجاری جامعه واحد اروپایی

گفتار سوم– حقوق سایر کشورها

گفتار چهارم– حقوق ایران

بند اول – قوانین

بند دوم– رویه ی قضایی

بند سوم – نقد و تحلیل رویه ی قضایی

مبحث–مقایسه آثار اصل سرزمینی بودن حمایت در علامت تجاری و اختراعات و کپی رایت

فصل سوم– اصل تخصصی بودن کسب وکار موضوع حمایت

مبحث اول– مفهوم و گستره ی اصل تخصصی بودن کسب وکار موضوع حمایت

گفتار اول – مفهوم اصل تخصصی بودن

گفتاردوم –گستره ی اصل تخصصی بودن

گفتار سوم–رابطه ی اصل تخصصی بودن با طبقات، کالاها وخدمات مشابه در حقوق علایم

گفتار چهارم– استثنایات وارد بر اصل تخصصی بودن

مبحث دوم– اصل تخصصی بودن کسب وکار موضوع حمایت در اسناد بین المللی و حقوق ملی

گفتار اول–اسناد بین المللی

بند اول–کنوانسیون پاریس

بند دوم–موافقت نامه ی تریپس

گفتار دوم–حقوق ملی

بند اول –حقوق ژاپن

بند دوم–حقوق انگلیس

بند سوم–حقوق ایران

بخش دوم: اصول حاکم بر اجرای حق

فصل اول –اصل ضرورت استفاده از علامت تجاری در استمرار حمایت

مبحث اول– مفهوم، جایگاه و اهمیت استفاده عملی از علامت دراستمرار حق بر ثبت

گفتار اول– اسناد بین المللی

گفتار دوم–حقوق ملی

مبحث دوم–مبانی نظری لزوم استفاده

مبحث سوم– نقش استفاده عملی در توسل به ضمانت اجراها

گفتار اول –ضمانت اجراهای مدنی

بند اول–ابطال ثبت علامت ثبت شده

الف–حقوق خارجی

ب– حقوق ایران

بند دوم– درخواست توقف فعالیت ثالث

بند سوم– درخواست جبران خسارت

گفتار دوم– ضمانت اجراهای کیفری

مبحث چهارم– رابطه ی اصل لزوم استفاده و علامت معروف

فصل دوم– اصل استثناء پذیری حمایت از علامت تجاری

مبحث اول– تحدید موضوع به استثنایات قانونی در مرحله اجرای حق

مبحث دوم– تحدیدات و دفاعیات مبتنی بر حمایت از منافع عموم

گفتار اول–استفاده ی توصیفی

گفتار دوم–تبلیغات مقایسه ای

گفتار سوم–تقلید طنزآمیز

گفتار چهارم– ژنریک شدن علامت

مبحث سوم– تحدیدات و دفاعیات مبتنی بر حمایت از حقوق اشخاص ثالث

گفتار اول–تداخل یا همپوشانی ثبت ها

گفتار دوم–استفاده از نام خود

گفتار سوم–استفاده ی پیشین

گفتار چهارم–تعارض علامت تجاری با طرح

گفتار پنجم–تعارض علامت تجاری با نام تجاری

مبحث چهارم– تحدیدات و دفاعیات مبتنی بر عدم تحقق شرایط قانونی نقض

گفتار اول–عدم وجود گمراهی

گفتار دوم–اجرای حق

گفتار سوم – رضایت

فصل سوم –اصل رسیدگی تخصصی به دعاوی مربوط به علامت تجاری

مبحث اول –جنبه های مختلف دادگاه های تخصصی مالکیت فکری

گفتار اول– منطق و مزیت دادگاه های تخصصی

گفتار دوم–ساختار دادگاه های تخصصی در حقوق ملی

گفتار سوم–صلاحیت دادگاه های تخصصی

مبحث دوم– قانون حاکم بر جرم نقض حقوق دارنده ی علامت تجاری و مرجع صالح

گفتار اول– مرجع صالح برای رسیدگی (صلاحیت محلی و ذاتی)

گفتار دوم–قانون تجارت الکترونیکی به عنوان قانون حاکم

بند اول– اعتبار کنونی قانون

بند دوم– خاص بودن قانون تجارت الکترونیکی و عام بودن قانون ۱۳۸۶

بند سوم– استثنا ء و خلاف قاعده بودن نسخ

بند چهارم–رویه قضایی ایران

گفتار سوم– قانون سال ۱۳۸۶ به عنوان قانون حاکم؛ اعتقاد به نسخ ضمنی قانون تجارت الکترونیکی در موضوع نقض علامت تجاری در فضای مجازی

بند اول–نسخ ضمنی و جزیی

بند دوم–اطلاق قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علایم تجاری مصوب ۱۳۸۶

بند سوم– تفسیر به نفع متهم (ناقض)

بند چهارم– رویه قضایی

مبحث سوم– اختلاف در صلاحیت

گفتار اول– تشتت در آراء دیوان عالی کشور

گفتار دوم– نقد قانون و ارایه ی راه حل

نتیجه و پیشنهادها

منابع

کلیدواژه ها

• علامت تجاری
• اصل سرزمینی بودن حمایت
• اصل تخصصی بودن،
• اصل ضرورت استفاده از علامت تجاری در استمرار حمایت