بررسی استقلال و ارتباط دعاوی مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای
 | |
| عنوان | بررسی استقلال و ارتباط دعاوی مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | حمید افکار |
| استاد راهنما | عبدالله خدابخشی |
| استاد مشاور | محمد عابدی، سید مهدی سیدزاده ثانی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه فردوسی مشهد |
بررسی استقلال و ارتباط دعاوی مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای عنوان رساله ای است که توسط حمید افکار، با راهنمایی عبدالله خدابخشی و با مشاوره محمد عابدی و سید مهدی سیدزاده ثانی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه فردوسی مشهد دفاع گردید.
چکیده
پیدایش حقوق بیمه تاثیر مهمی در حوزه مسیولیت مدنی و تحول اندیشه جبران خسارت داشته است. جبران خسارت زیان دیدگان حوادث غیرعمدی در سایه بیمه، با گذشت زمان گسترش چشم گیری داشته و به بسیاری از حوزه های فعالیت انسانی راه پیدا کرده است. رویکرد حمایتی این حقوق باعث شده تا تصور دستیابی به هر گونه خسارت در ذهن زیان دیده تقویت شود؛ لیکن به دست آوردن کامل و فوری خسارت، مستلزم پیمودن مسیر صحیح دادرسی است. عدم آشنایی صحیح با اصول دادرسی و قواعد دعوای جبران خسارت در مراجع حقوقی و کیفری باعث می شود تا زیان دیده، بیمه گذار و بیمه گر متحمل هزینه غیرمتعارف شده و همچنین کاهش ارزش جبران با گذر زمان، حقوق زیان دیده را تضییع سازد. به همین جهت در این پژوهش سعی می شود تا به شیوه ای توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از رویه قضایی به نحو کاربردی، به این پرسش پاسخ داده شود که تفاوت مرجع رسیدگی چه تاثیری بر حقوق زیان دیده، بیمه گذار و بیمه گر دارد و آیا می توان با بسط صلاحیت رسیدگی در مرجع واحد، شیوه یکسانی برای پایان دادن به تمامی ادعاهای جبران خسارت ترتیب داد. بدین منظور لازم است تا مسیر صحیح رسیدگی به دعوای جبران خسارت در مراجع حقوقی و کیفری تبیین گردد. قواعد دادرسی مدنی، رویکرد مقررات جدید کیفری و تعدیل رویه قضایی نسبت به مسیله طرح دعوای خصوصی علیه بیمه گر در فرآیند کیفری، زمینه پوشش بسیاری از خسارات در مراجع کیفری و امکان گذر از قاعده صلاحیت عام مرجع حقوقی در رسیدگی به دعاوی جبران خسارت نظام بیمه را رقم می زند. همچنین با توجه به امکان تفکیک حیثیت خصوصی و عمومی دعاوی جزایی بیمه، می توان نهادهایی برای رسیدگی به کلیه دعاوی بیمه ای در خارج از چارچوب دادگستری پیشنهاد داد. نزدیکی هدف و ماهیت دعوای مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای تصور رویکرد متفاوت دادرس مدنی و جزایی در استنباط مسیولیت را رفع می کند. برقراری ارتباط بین دعاوی مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای موجب جمع قواعد مربوط به شناسایی مسیولیت بیمه گر ضمن دادرسی کیفری و مدنی است که نتیجه آن، رسیدگی یکجا به کلیه ادعاهای ناشی از حادثه واحد در یک مرجع است. رابطه قراردادی بین بیمه گذار و بیمه گر منعی برای اثبات مسیولیت وی در فرآیند دادرسی کیفری ندارد. این شیوه باعث می شود تا به جای رجوع چندین باره طرفین حادثه و بیمه گر به دستگاه قضایی، هدف جبران خسارت با هزینه و وقت کمتری حاصل شود.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب مقدمه
ا– بیان مسیله و تبیین موضوع
ب– ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
ج– پیشینه تحقیق
د– سوالات تحقیق
ه– فرضیه های تحقیق
و– اهداف اصلی تحقیق
ز– روش شناسی تحقیق
ح– جهت گیری و ساختار تحقیق
ط– فلسفه تحقیق
ی– رویکرد تحقیق
ک– روش و ابزار گردآوری داده ها
ل– تازگی موضوع و نوآوری تحقیق
م– کاربردهای تحقیق
بخش اول: مفهوم شناسی و اهمیت بیمه در دعاوی جبران خسارت
فصل اول: بیمه و دعوای جبران خسارت در نظام بیمه ای
گفتار اول: مفهوم بیمه
گفتار دوم: ماهیت بیمه
گفتار سوم: انواع بیمه
بند اول: بیمه خسارت
الف: بیمه اموال
ب: بیمه مسیولیت
بند دوم: بیمه اشخاص
گفتار چهارم: مفهوم دعوای جبران خسارت در نظام بیمه ای
گفتار پنجم: هدف دعاوی مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای
بند اول: تمایز هدف در حقوق کیفری و مدنی
بند دوم: هدف مشترک حقوق کیفری و مدنی در فصل دعاوی جبران خسارت نظام بیمه
فصل دوم: اهمیت بیمه و تاثیر آن بر دعاوی
گفتار اول: نقش بازدارندگی از طرح دعوا
گفتار دوم: تسریع و تسهیل حل و فصل دعاوی
گفتار سوم: مصلحت سنجی قضایی و بازدارندگی از صدور حکم
بند اول: تحول نگرش قضایی نسبت به تعیین مسیول حادثه
بند دوم: تفکر تسهیل و جایگزینی مجازات
گفتار چهارم: تضمین موقعیت طرفین پرونده در دادرسی
بند اول: تضمین موقعیت خوانده و متهم
بند دوم: تضمین موقعیت خواهان و شاکی
بخش دوم: قواعد دعاوی مدنی جبران خسارت در نظام بیمه ای
فصل اول: شرایط اقامه دعوای بیمه ای در مراجع حقوقی
گفتار اول: ماهیت دعوای مدنی جبران خسارت در نظام بیمه ای
گفتار دوم: صلاحیت رسیدگی به دعوا
بند اول: صلاحیت ذاتی
بند دوم: صلاحیت محلی
گفتار سوم: طرفین دعوای بیمه ای ۵۰ بند اول: خواهان دعوا ۵۰ بند دوم: خوانده دعوا
گفتار چهارم: مرور زمان دعاوی بیمه
بند اول: امکان پذیرش مرور زمان در دعاوی بیمه ای
بند دوم: مبدا اعمال مرور زمان دعاوی بیمه
الف: مبدا مرور زمان دعاوی بیمه حوادث
ب: مبدا مرور زمان دعاوی بیمه مسیولیت
۱–مبدا مرور زمان دعوای بیمه گذار علیه بیمه گر
۲–مبدا مرور زمان دعوای زیان دیده علیه بیمه گر
بند سوم: تعدیل مرور زمان دعوای ثالث زیان دیده علیه بیمه گر بر مبنای قانون بیمه اجباری مصوب ۱۳۹۵
فصل دوم: شیوه طرح دعوا علیه بیمه گر
گفتار اول: دعوای مستقیم زیان دیده علیه بیمه گر
بند اول: مفهوم دعوای مستقیم
بند دوم: مبانی دعوای مستقیم زیان دیده علیه بیمه گر
الف: تعهد به نفع ثالث
ب: قایم مقامی، انتقال دین و طلب:
ج: حق مستقل قانونی
گفتار دوم: بررسی وضعیت دعوای مستقیم در برخی نظام های حقوقی و اسناد بین المللی
بند اول: دعوای مستقیم علیه بیمه گر در آمریکا و استرالیا
بند دوم: نظام حقوقی برخی کشورهای اروپایی
بند سوم: برخی اسناد بین المللی و دستورالعمل های اروپایی
گفتار سوم: بررسی وضعیت دعوای مستقیم علیه بیمه گر در نظام حقوقی ایران
بند اول: چهره های دعوای مستقیم علیه بیمه گر
الف: شرط اثبات قبلی مسیولیت بیمه گذار برای دعوای مستقیم
ب: همزمانی اقامه دعوا علیه بیمه گذار و بیمه گر
ج: دعوای صرف علیه بیمه گر
بند دوم: پذیرش دعوای مستقیم علیه بیمه گر در حقوق ایران
الف: توجیه حقوقی و مبانی قانونی
ب: تعدیل رویه قضایی
ج: پذیرش دعوای مستقیم به عنوان قاعده
فصل سوم: دخالت بیمه گر در دادرسی
گفتار اول: دخالت بیمه گر به عنوان اصحاب دعوا
بند اول: موقعیت بیمه گر در دادرسی
بند دوم: لزوم دخالت شخص صالح در دادرسی
بند سوم: حق ایراد به قواعد شکلی و دفاع ماهوی
گفتار دوم: دخالت بیمه گر به عنوان ناظر دعوا
بند اول: ضرورت نظارت بیمه گر بر دعاوی
بند دوم: امکان نظارت بیمه گر در دادگاه حقوقی
بند سوم: حدود اختیار بیمه گر در دادگاه حقوقی
بند چهارم: تعمیم حق کنترل بیمه گر به سایر دعاوی بیمه
فصل چهارم: قابلیت اجرا و استناد تصمیمات دادگاه حقوقی در دعوای بیمه ای
گفتار اول: تصمیم دادگاه حقوقی در دعوای بیمه ای
بند اول: تصمیمات شکلی
الف: قرارهای اعدادی
ب: قرارهای نهایی
بند دوم: تصمیمات ماهوی
الف: مسیولیت تضامنی بیمه گر و بیمه گذار
ب: مسیولیت استقلالی بیمه گر و بیمه گذار
ج: لزوم تصمیم نسبت به بیمه گذار در دعوای علیه بیمه گر
گفتار دوم: نسبیت آراء دعاوی بیمه ای و قابلیت اعتراض بیمه گر
بند اول: اثر احکام قضایی بر دعاوی بیمه
الف: تبعیت دعوای مدنی از کیفری
ب: تبعیت دعوای مدنی از مدنی
بند دوم: قابلیت تجدیدنظرخواهی بیمه گر
بند سوم: قابلیت اعتراض ثالث توسط بیمه گر
گفتار سوم: اجرای حکم دادگاه حقوقی توسط بیمه گر
بند اول: لازم الاجرا بودن حکم نسبت به بیمه گر
الف: دخالت بیمه گر در دادرسی به عنوان اصحاب دعوا
ب: دخالت بیمه گر در دادرسی به عنوان ناظر دعوا
بند دوم: مسیولیت بیمه گر در اجرای حکم
الف: مسیولیت قانونی بیمه گر در اجرای حکم
ب: مسیولیت قراردادی بیمه گر در اجرای حکم
بند سوم: شیوه اجرای حکم مدنی توسط بیمه گر
الف: اجرای اختیاری حکم مدنی
ب: اجرای قهری حکم مدنی توسط دادگاه
بخش سوم: قواعد دعاوی جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای
فصل اول: علل تمایل زیان دیده به دادرسی کیفری
گفتار اول: تنزل هزینه دادرسی
گفتار دوم: سرعت زمان رسیدگی
گفتار سوم: تسهیل در جمع آوری ادله
فصل دوم: شرایط اقامه دعوای بیمه ای در مراجع کیفری
گفتار اول: ماهیت دعوای جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای
بند اول: تثبیت نظم عمومی جامعه
بند دوم: تثبیت حقوقی شخصی
گفتار دوم: صلاحیت رسیدگی به دعوا
بند اول: صلاحیت ذاتی
بند دوم: صلاحیت محلی
گفتار سوم: طرفین دعوای بیمه ای
بند اول: مدعی خصوصی
الف: مفهوم بزه دیده، شاکی و مدعی خصوصی
ب: لزوم اقامه دعوا توسط بزه دیده برای جبران
بند دوم: مشتکی عنه
گفتار چهارم: مرور زمان دعوای بیمه ای
فصل سوم: شیوه طرح دعوای جزایی علیه بیمه گر
گفتار اول: شیوه طرح دعوای جزایی علیه بیمه گر در دادسرا
بند اول: لزوم شکایت زیان دیده از مسبب حادثه
بند دوم: امکان طرح شکایت زیان دیده علیه بیمه گر
گفتار دوم: شیوه طرح دعوای جزایی علیه بیمه گر در دادگاه کیفری
بند اول: امکان طرح دعوای خصوصی در دادگاه کیفری و طرفیت مستقیم بیمه گر
بند دوم: عدم لزوم ارایه دادخواست مطالبه دیه علیه بیمه گر
بند سوم: لزوم ارایه دادخواست علیه بیمه گر در مطالبه خسارات مازاد بر دیه
فصل چهارم: دخالت بیمه گر در مرجع کیفری
گفتار اول: دخالت بیمه گر به عنوان اصحاب دعوا
بند اول: دخالت در مرحله تعقیب
بند دوم: دخالت در مرحله دادرسی
گفتار دوم: دخالت بیمه گر به عنوان ناظر دعوا
بند اول: نظارت و کنترل در مرحله تعقیب
بند دوم: نظارت و کنترل در مرحله دادرسی
فصل پنجم: قابلیت اجرا و استناد تصمیمات مراجع کیفری در دعوای بیمه ای
گفتار اول: تصمیمات مراجع کیفری در دعوای بیمه ای
بند اول: تصمیمات دادسرا در دعاوی بیمه ای
بند دوم: تصمیمات دادگاه کیفری در دعاوی بیمه ای
الف: رسیدگی به کیفرخواست بیمه گذار
ب: رای محکومیت بیمه گر به پرداخت خسارت
ج: اشاره به مسیولیت بیمه گر در تصمیم دادگاه
د: رد مسیولیت بیمه گر در تصمیم دادگاه
گفتار دوم: اعتراض بیمه گر به رای دادگاه کیفری
بند اول: امکان تجدیدنظرخواهی بیمه گر از رای دادگاه
بند دوم: امکان پذیرش اعتراض ثالث بیمه گر نسبت به رای
بند سوم: قابلیت اجرا و استناد تصمیم دادسرا در برابر بیمه گر
گفتار سوم: اجرای رای مرجع کیفری توسط بیمه گر
بند اول: قابلیت اجرای رای نسبت به بیمه گر
بند دوم: شیوه اجرای تصمیم دادگاه در واحد اجرای احکام کیفری
الف: اجرای اختیاری رای توسط بیمه گر
ب: امتناع بیمه گر از اجرای اختیاری رای دادگاه
۱–تمسک به ابزارهای قهری برای اجرای رای
۲– مسیولیت ناشی از عدم اجرای رای
بخش چهارم: رابطه دعاوی بیمه ای در مراجع حقوقی و کیفری
فصل اول: بازنگری قاعده صلاحیت در رسیدگی به دعاوی بیمه ای
گفتار اول: صلاحیت عام دادگاه حقوقی در دعاوی بیمه ای
گفتار دوم: محو دیدگاه های سنتی و شناسایی مسیولیت بیمه گر در فرآیند کیفری
بند اول: اهمیت وضع تبصره یک ماده
قانون آیین دادرسی کیفری
بند دوم: شمول تبصره ماده
قانون بر بیت المال، صندوق تامین خسارات بدنی و بیمه گر
بند سوم: شمول تبصره یک ماده
قانون بر پرداخت دیات مقصر و غیرمقصر حادثه
گفتار سوم: قابلیت پذیرش دعاوی بیمه ای در خارج از دادگستری
بند اول: پذیرش داوری در دعاوی بیمه ای
الف: اهمیت داوری در دعاوی بیمه
ب: مزایای داوری در دعاوی بیمه
ج: موانع و محدودیت های داوری پذیری دعاوی بیمه ای
د: لزوم ارجاع دعاوی بیمه ای به داوری
بند دوم: پذیرش میانجیگری و سازش در دعاوی بیمه ای
الف: اهمیت میانجیگری و سازش
ب: تمایل رویه قضایی در ارجاع دعاوی بیمه ای به میانجیگری
فصل دوم: رابطه ماهیت دعاوی مدنی و جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای
گفتار اول: برتری نسبی حیثیت خصوصی در دعاوی جزایی جبران خسارت در نظام بیمه ای
بند اول: تعدیل نظام تقنینی و قضایی درباره حیثیت عمومی جرم
بند دوم: ماهیت شناسی دیه
الف: پیشینه وضع دیه در قوانین
ب: تفکر مجازات بودن دیه
ج: تفکر خسارت بودن دیه
د: ماهیت تلفیقی دیه
گفتار دوم: لزوم نگرش واحد به ماهیت دعاوی بیمه ای در مراجع کیفری و حقوقی
فصل سوم: جمع قواعد جزایی و مدنی دعاوی جبران خسارت در نظام بیمه ای
گفتار اول: شناسایی مسیولیت بیمه گر در مراجع حقوقی و کیفری
بند اول: قابلیت محکومیت بیمه گر در دعوای مدنی و جزایی
بند دوم: امکان دخالت بیمه گر در دعوای مدنی و جزایی
بند سوم: یکسانی منابع و قواعد استنباط مسیولیت دو دعوا
گفتار دوم: نظام ادله اثبات دعاوی بیمه ای در مراجع حقوق و کیفری
بند اول: درجه قطعیت ادله در حقوق کیفری و مدنی
بند دوم: غایت دادرسی کیفری و مدنی و آزادی تحصیل ادله
بند سوم: اصول بنیادی پذیرش ادعا در دعوای بیمه ای
بند چهارم: تقارن نظام ادله و ارزیابی ادعا در دعاوی جزایی و مدنی بیمه
گفتار سوم: وحدت اعتباری و اجرایی آرای کیفری و مدنی
بند اول: قابلیت اجرایی رای در برابر بیمه گر
بند دوم: قابلیت استناد رای در برابر بیمه گر
نتایج تحقیق
پیشنهادها
منابع
منابع فارسی
کتب
پایان نامه ها
مقالات
منابع عربی
منابع لاتین
کلیدواژه ها
- بیمه
- بیمه گر
- دخالت بیمه گر در دادرسی
- مرور زمان دعاوی بیمه
- دعوای مستقیم علیه بیمه گر