مطالعه تطبیقی مسیولیت مدنی آلایندگان هوا در اسناد بین المللی حقوق ایران و انگلستان

عنوان	مطالعه تطبیقی مسیولیت مدنی آلایندگان هوا در اسناد بین المللی حقوق ایران و انگلستان
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مجید خسروی
استاد راهنما	امیرعباس بزرگمهر
استاد مشاور	امیرحمزه سالارزایی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه عدالت

مطالعه تطبیقی مسیولیت مدنی آلایندگان هوا در اسناد بین المللی حقوق ایران و انگلستان عنوان رساله ای است که توسط مجید خسروی، با راهنمایی امیرعباس بزرگمهر و با مشاوره امیرحمزه سالارزایی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه عدالت دفاع گردید.

چکیده

بحران اول بشریت در عصر حاضر آلودگی هوا بوده و کنشگری حاکمیت ها باتوجه به تکلیف حفاظت از محیط زیست بالاخص آلودگی هوا و لزوم جبران خسارات وارده به اشخاص از بدیهیات حقوق معاصر است. از آنجایی که آسیب ها و حوادث زیان بار ناشی از آلودگی هوا روز به روز در حال افزایش است، لزوم وجود قواعد حقوقی ویژه و قابل اجرا که حقوق زیان دیدگان را به سهولت جبران کند، بیش از پیش احساس می شود. پرسش اصلی در این پژوهش این است که مسیولیت مدنی آلایندگان هوا بر کدام مبنا استوار بوده و جبران خسارت به چه نحو صورت می پذیرد. در این رساله با روش توصیفی–تحلیلی ضمن بررسی مبانی مسیولیت مدنی آلایندگان هوا و ضمانت اجراهای آن در قواعد حقوق داخلی در ایران، انگلیس و اسناد بین المللی، رویکرد صایب اتخاذ شدهاست. دستاورد این رساله با پذیرش نظریه ی اماره تقصیر، قضازدایی و رسیدگی های اداری توسط نهادهای حرفه ای و تخصصی می باشد. نقطه عطف این رهیافت، مسیولیت مدنی اشخاص حقوقی حقوق عمومی در مورد آلودگی هوا، پیشگیری از خسارت های ثانویه و تقویت ضمانت اجراهای فوری و قابل اجرای ناشی از آن است.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب فصل اول

کلیات پژوهش

۱–۱ مقدمه

۱–۲ بیان مساله

۱–۳ ضرورت و اهمیت پژوهش

۱–۴ اهداف پژوهش

۱–۴–۱ هدف اصلی

۱–۴–۲ هدف فرعی

۱–۴–۳ هدف کاربردی

۱–۵ سوالات تحقیق

۱–۵–۱ سوال اصلی

۱–۵–۲ سوالات فرعی

۱–۶ فرضیه های تحقیق

۱–۶–۱ فرضیه اصلی

۱–۶–۲ فرضیات فرعی

۱–۷: روش شناسی تحقیق

۱–۸ ابزارهای آنالیزداده ها

۱–۹ پیشینه پژوهش

۱–۱۰ جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

۱–۱۱ پیشینه قانونی محیط زیست

فصل دوم :پیشینه و مفاهیم نظری پژوهش

۲–۱ پیشینه تاریخی آلودگی هوا

۲–۱–۱ اثرات جهانی آلودگی هوا

۲–۱–۱–۱ گرمایش زمین(Global Warming)

۲–۱–۱–۲ باران های اسیدی(Acid Rain)

۲–۱–۲ اثرات مستقیم آلاینده های هوا بر انسان

۲–۳: مفاهیم نظری

۲–۳–۱ مسیولیت مدنی

۲–۳–۱–۱ مفهوم لغوی مسیولیت

۲–۳–۱–۲ مفهوم اصطلاحی مسیولیت

۲–۳–۲ مفهوم مسیولیت مدنی

۲–۳–۳ آلودگی هوا

۲–۳–۳–۱ تعریف آلودگی

۲–۳–۳–۲ مفهوم هوا

۲–۳–۳–۳ مفهوم آلودگی هوا در اسناد بین المللی

۲–۳–۳–۴ مفهوم آلودگی هوا در حقوق ایران

۲–۳–۳–

مفهوم آلودگی هوا در حقوق انگلیس

۲–۳–۳–۵ آلایندگان هوا

۲–۳–۳–۵–۱ منابع طبیعی آلودگی هوا

۲–۳–۳–۵–۲: آلاینده های مصنوعی هوا

۲–۳–۴ اشخاص حقیقی

۲–۳–

اشخاص حقوقی

۲–۳–۵–۱ اشخاص حقوقی حقوق خصوصی

۲–۳–۵–۲ اشخاص حقوقی حقوق عمومی

۲–۳–۶ اسناد بین المللی

۲–۳–۶–۱ تعریف سند

۲–۳–۶–۲ اقسام سند

۲–۳–۶–۳ اسناد داخلی

۲–۳–۶–۴ اسناد بین المللی

۲–۳–۶–۴–۱ مصادیق اسناد بین المللی

۲–۳–۶–۴ –۲ اسناد بین المللی مرتبط با آلودگی هوا

۲–۳–۷ مفهوم دولت

۲–۳–۷–۱ معنای عام دولت ( حاکمیت )

۲–۳–۷–۲ معنای خاص ( قوه مجریه )

۲–۳–۸ اتلاف و تسبیب

۲–۳–۸–۱ معنای لغوی

۲–۳–۸–۲ معنای اصطلاحی

۲–۳–۸–۳ اجتماع چند سبب

فصل سوم: مبانی مسیولیت مدنی آلایندگان هوا در حقوق ایران، انگلیس و اسناد بین المللی

۳–۱ مبنای مسیولیت مدنی در حقوق ایران

۳–۱–۱ نگرش اسلام در مورد محیط زیست

۳–۱–۱–۱ محیط زیست در منابع اسلامی

۳–۱–۱–۲ محیط زیست در قرآن

۳–۱–۱–۲–۱ خلقت

۳–۱–۱–۲–۲ رحمت

۳–۱–۱–۲–۳ آیه

۳–۱–۱–۲–۴ خلافت

۳–۱–۱–۲–۵ تسخیر

۳–۱–۱–۲–۶ مالکیت

۳–۱–۱–۳ مسیولیت انسان از دیدگاه قرآن پیرامون محیط زیست

۳–۲: قواعد مرتبط با مسیولیت مدنی آلودگی هوا از منظر فقه اسلامی

۳–۲–۱ قاعده لاضرر و لاضرار

۳–۲–۲ قاعده اتلاف و تسبیب

۳–۲–۳ قاعدهی نفی عسر و حرج

۳–۲–۴ قاعده حرمت فساد

۳– ۲–۵ قاعده تفویت

۳–۲–۶ آیه اعتداء

۳–۳: نظریات مختلف در باب مبنای مسیولیت مدنی

۳–۳–۱ نظریه خطر

۳–۳–۲ نظریه تقصیر

۳–۳–۳ نظریه تضمین حق

۳–۳–۴ نظریه فرض تقصیر

۳–۳–۵ نظریه کار نامتعارف

۳–۳–۶ نظریه مسیولیت در برابر اشیاء خطرناک

فصل چهارم: ضمانت اجرای مدنی در مورد آلایندگان هوا در حقوق ایران، انگلیس و

اسناد بین المللی

۴–۱ بررسی مسیولیت مدنی آلایندگان هوا در حقوق ایران

۴–۲ مسیولیت مدنی در باب آلایندگی هوا در اسناد بین المللی

۴–۲–۱ بررسی کنوانسیون ها و پروتکل های در مورد مسیولیت مدنی آلودگی هوا در اسناد بین المللی

۴–۲–۱–۱ کنوانسیون وین برای محافظت از لایه اوزون ۱۹۸۵ و پروتکل الحاقی

۴–۲–۱–۲ کنوانسیون تغییر آب و هوای ۱۹۹۲

۴–۲–۱–۳ پروتکل ۱۹۹۷ کیوتو

۴–۲–۱–۴: کنوانسیون آلودگی هوای فرامرزی بلند مدت و پروتکلهای آن ۱۹۷۹

۴–۲–۱–۵ آیین نامه شورای اروپایی مصوب ۲۰۰۰

۴–۲–۱–۶ کنوانسیون ژنو آلودگی هوای فرامرزی از راه دور

۴–۲–۲ رویکردها و اقدامات کلان دولتها

۴–۲–۲–۱ اقدامات دولتها در هماهنگی با نظام بینالمللی

۴–۲–۲–۲ مشارکت در مذاکرات بین المللی

۴–۲–۲–۳ تدوین و اجرای راهبرد ملی

۴–۳ مسیولیت مدنی آلایندگان هوا در حقوق انگلیس

۴–۳–۱ انعکاس آلودگی هوا و مسیولیت مدنی آلوده کنندگان آن در رویه قضایی انگلستان( حقوق عرفی– کامن لا–)

۴–۳–۲ انعکاس آلودگی هوا و مسیولیت مدنی آلوده کنندگان آن در قوانین موضوعه انگلستان

۴–۳–۲–۱ مقررات و سیاست انگلیس در مورد آلودگی هوا

۴–۳–۲–۲ قانون محیط زیست ۱۹۹۵ بخش چهارم،کیفیت هوا

۴–۳–۲–۳ مناطق مدیریت کیفیت هوای محلی (AQMA)

۴–۳–۲–۴ آلودگی دودی و قانون هوای پاک ۱۹۹۳

۴–۳–۲–۵ آلودگی ترافیک جاده ای

۴–۳–۲–۶ هوای پاک ۱۹۹۰

نتیجه گیری

پیشنهادات

منابع و ماخذ

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• آلودگی هوا
• نظریه اماره تقصیر