صورت های جدید در حق شفعه مطالعه تطبیقی بین فقه اسلامی و حقوق عراق
 | |
| عنوان | صورت های جدید در حق شفعه مطالعه تطبیقی بین فقه اسلامی و حقوق عراق |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | حوراء هادی خضیر |
| استاد راهنما | محمد صادقی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | جامعه المصطفی العالمیه |
صورت های جدید در حق شفعه مطالعه تطبیقی بین فقه اسلامی و حقوق عراق عنوان رساله ای است که توسط حوراء هادی خضیر، با راهنمایی محمد صادقی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.
چکیده
هدف این پژوهش تبیین حق شفعه در برخی از اشکال نوین شفعه است که مناقشه فقهی را بین علمای شریعت اسلامی از یک سو وقانون مدنی عراق از سوی دیگر برانگیخته است. مسیله این مطالعه تعیین قلمرو حق شفعه براساس فقه وحقوق وجریان آن در مصادیق جدید است. در این تحقیق به بررسی مصادیق جدید شفعه مانند بیع مزایده، شفعه در موقوفات، شفعه در طبقات ساختمان وآپارتمان ها، شفعه در سهام واوراق مالی پرداخته شده ودیدگاه فقه نسبت به جریان شفعه در صورت های جدید بررسی شده وروشن گردید که فقه، شفعه را در برخی از این موارد سرایت داده اما در برخی موارد جاری نمی داند. از دیدگاه نویسنده شفعه در طبقات ساختمان وآپارتمان ها قابلیت جریان را دارد اما در مزایده وموقوفات وفروش سهام واوراق مالی جاری نمی شود. شفعه در شریعت اسلامی از ابتدا برمبنای دفع ضرر از شفیعی که با مال غیر منقول فروخته شده مرتبط است بنا گردیده، زیرا هنگامی که یکی از شرکاء سهم خود از مال غیر منقول مشاع را می فروشد ممکن است شریک دیگر از ورود بیگانه متضرر گردد. براین اساس روشن می شود که شفعه بر مینای ترجیح شریک نزدیک بر بیگانه مبتنی می باشد. حکمت یا هدفی والایی که شفعه برای رسیدن به آن تشریع شده است، اهمیت موضوع شفعه را نشان می دهد. اصل در معاملات این است که مال شخص بدون رضایت مالک از او گرفته نشود اما شفعه استثنایی بر این اصل می باشد بنابراین شفعه خروج ار مبنای رضایت قراردادی تلقی می شود. هدف از پذیرش حق شفعه در شرع و فقه اسلامی، حمایت از شفیع و دفع ضرر و حرج از او است هنگامی که شخص مال غیر منقول را تملک می کند و نیز ازبین بردن ضرر اختلافاتی که بین شرکاء و سهل انگاری در سرمایه گذاری در مصادیق جدید مانند بیع مزایده ، اوراق بهادار و بورس پیش می آید. محقق در این پژوهش از روش استقرایی و تحلیلی استفاده کرده است که در آن ، نظر فقهای شرع و متون حقوقی مرتبط به شفعه را بررسی کرده و آن را بر مصادیق جدید منطبق نموده است نویسنده در این تحقیق به نتایجی رسیده که از مهم ترین آنها این است که فقه اسلامی در مورد مسقطات شفعه تقسیمی را بیان می دارد که برخی مورد تایید نویسنده است وبرخی نیست بویژه در مورد حق شفعه در ارث. وهمچنین تقسیمی در ثبوت حق شفعه قبل از بیع وبعد از آن. و قانون مدنی در مورد شرایط اخذ شفعه آن را منحصر به فروش مال غیرمنقول نموده است زیرا در مال منقول حق شفعه وجود ندارد. فقه و حقوق تطبیق شفعه در مصادیق جدید را فقط در مورد بیع مزایده بیان نموده اند . وقانون مدنی عراق اکثر مواد مبریوط به شفعه را از فقه اسلامی اقتباس کرده است.
ساختار و فهرست رساله
المقدمه
اولا: بیان المساله
ثانیا: مشکله البحث
ثالثا: اهمیه الدراسه
رابعا: الدراسات السابقه
خامسا: اسیله الدراسه
سادسا: فرضیات الدراسه
سابعا: منهج الدراسه
ثامنا: اهداف الدراسه
تاسعا: هیکلیه البحث
الفصل الاول: المفاهیم والکلیات
المبحث الاول: المفاهیم
المطلب الاول: المفاهیم ذات الصله المباشره
الفرع الاول: مفهوم الشفعه
الفرع الثانی: مفهوم الصور الحدیثه ومصادیقها
آ) الطابق فی القانون
ب) بیع المزایده فی الاصطلاح
المطلب الثانی: المفاهیم ذات الصله المرتبطه
الفرع الاول : الملکیه
الفرع الثانی: مفهوم البیع
الفرع الثالث: مفهوم الضرر
۳ الضرر فی القرآن
المبحث الثانی: الکلیات
المطلب الاول: ماهیه الشفعه فی الفقه والقانون
الفرع الاول: ماهیه الشفعه فی الفقه الاسلامی
الفرع الثانی: ماهیه الشفعه فی القانون العراقی
المطلب الثانی: مشروعیه الشفعه فی الفقه والقانون
الفرع الاول: مشروعیه الشفعه فی الفقه الاسلامی
الفرع الثانی : الاساس فی الشفعه
الفرع الثالث: مشروعیه الشفعه فی القانون العراقی
المطلب الثالث: التطور التاریخی فی حق الشفعه فی الفقه والقانون
الفرع الاول: التطور التاریخی فی حق الشفعه فی الفقه الاسلامی
الفرع الثانی: التطور التاریخی فی حق الشفعه فی القانون العراقی
الفصل الثانی: جریان احکام الشفعه فی الفقه الاسلامی والقانون العراقی
المبحث الاول: شرایط تحقق حق الشفعهفی الفقه والقانون
المطلب الاول: شرایط تحقق حق الشفعه فی الفقه الاسلامی
الفرع الاول: کون مال الشفعه غیر منقول
الفرع الثانی: کون مال الشفعه قابلا للتقسیم
الفرع الثالث: کون الملک مشاعا بین شریکین
الفرع الرابع: انتقال الحصه بالبیع
الفرع الخامس: انتقال الحصه عن طریق المیراث
المطلب الثانی: شرایط تحقق حق الشفعه فی القانون العراقی
الفرع الاول: کون المال عقارا
الفرع الثانی: الشفعه بالمنقول
الفرع الثالث: إلا یملک الشفیع دارا او شقه سکنیه علی وجه الاستقلال:
الفرع الرابع: انتقال الحصه بالبیع
الفرع الخامس: کونه حقا غیر قابل للتصرف او التجزیه
الفرع السادس: کون الشفیع مسلما
الفرع السابع: الشیوع بین الشریکین
المطلب الثالث: جریان احکام الشفعه فی الصور الحدیثه
الفرع الاول: الشقق والطوابق
الفرع الثانی: السرقفلیه
الفرع الثالث: الشفعه فی الاموال الموقوفه
الفرع الرابع: بیع المزایده
الفرع الخامس: الشفعه فی الاسهم والاوراق المالیه (البورصه)
المطلب الرابع: المقارنه بین الفقه الاسلامی والقانون العراقی
المبحث الثانی: مسقطات حق الشفعه فی الفقه والقانون
المطلب الاول: مسقطات حق الشفعه فی الفقه الاسلامی
الفرع الاول: التقصیر او التاخیر فی طلب الشفعه
الفرع الثانی: بیع العقار المشفوع به وذلک قبل ثبوت حق الشفعه لصالحه
الفرع الثالث: اختلاف المشتری والشفیع فی مقدار الثمن
الفرع الرابع: سقوط الشفعه بالحیله
المطلب الثانی: مسقطات حق الشفعه فی القانون العراقی
الفرع الاول: نزول الشفیع عن حقه فی الاخذ بالشفعه
الفرع الثانی: انقضاء سته اشهر من تمام البیع
الفرع الثالث: عدم قیام الشفیع بإجراءات الشفعه
الفرع الرابع: موت الشفیع وزوال ملکه
المبحث الثالث: المقارنه بین الفقه الاسلامی والقانون العراقی
المطلب الاول: المشترکات بین القانون العراقی والفقه الاسلامی
الفرع الاول: المشترکات فی شروط المال المشفوع فیه
الفرع الثانی: المشترکات فی مسقطات الشفعه
المطلب الثانی: المفترقات بین القانون العراقی والفقه الاسلامی
الفرع الاول: ثبوت الشفعه فی العقار
الفرع الثانی: سقوط الشفعه بالحیله
الفرع الثالث: سقوط میراث الشفعه
الفصل الثالث: آثار الشفعه وجریانها فی الصور الحدیثه
المبحث الاول: الاخذ بالشفعه وجریانها فی الصور الحدیثه فی الفقه الاسلامی
المطلب الاول: شرایط الاخذ بالشفعه
الفرع الاول: قدره الشفیع علی الثمن
الفرع الثانی: اسلام الشفیع والمشتری
الفرع الثالث: مطالبه الشفیع علی الفور
الفرع الرابع: الاهلیه فی الشفیع
المطلب الثانی: کیفیه الاخذ بالشفعه فی الفقه الاسلامی
الفرع الاول: دعوی الاخذ بالشفعه
الفرع الثانی: التزامات الشفیع
الفرع الثالث: التزامات المشفوع له والمشفوع الیه
المبحث الثانی: الاخذ بالشفعه وجریانها فی الصور الحدیثه فی القانون العراقی
المطلب الاول: شروط الاخذ بالشفعه فی الصوره الحدیثه
الفرع الاول: شروط المال المشفوع فیه
الفرع الثانی: شروط الشفیع
الفرع الثالث: شروط التصرف المشفوع فیه
المطلب الثانی: کیفیه الاخذ بالشفعه فی الصوره الحدیثه
الفرع الاول: الاعلان عن الرغبه
الفرع الثانی: رفع دعوی الشفعه
الفرع الثالث: ایداع نصف الثمن الحقیقی
المبحث الثالث: المقارنه بین الفقه الاسلامی والقانون العراقی
المطلب الاول: المشترکات بین الفقه والقانون
المطلب الثانی: المفترقات بین القانون العراقی والفقه الاسلامی
الاستنتاجات
المقترحات والتوصیات
المصادر والمراجع
کلیدواژه ها
- سهم شریک
- حق شفعه