تاثیر حقوق بشر بر داوری

عنوان	تاثیر حقوق بشر بر داوری
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	ابوالقاسم رضانژاد
استاد راهنما	عبدالله خدابخشی شلمزاری
استاد مشاور	رضا معبودی نیشابوری، اعظم انصاری
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه فردوسی مشهد

تاثیر حقوق بشر بر داوری عنوان رساله ای است که توسط ابوالقاسم رضانژاد، با راهنمایی عبدالله خدابخشی شلمزاری و با مشاوره رضا معبودی نیشابوری و اعظم انصاری در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه فردوسی مشهد دفاع گردید.

چکیده

داوری و حقوق بشر به عنوان دو رشته که یکی مربوط به حوزه حقوق خصوصی و دیگری مربوط به حوزه حقوق عمومی است، در ظاهر، مستقل از یکدیگرند ولی در موارد زیادی می توان ارتباط تنگاتنگ این دو حوزه حقوق را تصور کرد. به همین جهت در این پژوهش سعی می شود به شیوه ای توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از تصمیمات موجود در رویه قضایی، به نحو کاربردی به این پرسش پاسخ داده شود که آیا حقوق بشر بر داوری اثر دارد و مصادیق ارتباط حقوق بشر بر داوری چیست؟ بدین منظور نیاز است تا ضمن تبیین ماهیت تعهدات حقوق بشری، با بررسی اسناد آن، مقررات داخلی کشورها و رویه قضایی داخلی و بین المللی، صلاحیت و تکلیف داوران به رعایت قواعد حقوق بشری و تعیین مصادیق ارتباط حقوق بشر بر فرآیند داوری و ضمانت اجرای نقض قواعد آن، شناسایی و مشخص گردد. در نهایت رساله حاضر به این نتیجه نایل آمده است که اولا ماهیت تعهدات حقوق بشری از نوع تعهدات عام ( Erga Omnes ) است و در بعضی موارد از جمله تعهدات آمره ( jus cogens ) که تحت هیچ شرایطی قابل عدول نمی باشد، زیرا جزو نظم عمومی بین المللی محسوب می گردند. ثانیا از حیث ماهوی، با توجه به شناسایی اصل نظارت قضایی بر آرای داوری و از طرف دیگر به لحاظ تعهدات حقوق بشری دولت ها، جهت جلوگیری از نقض آرای داوری، داوران هم صلاحیت و هم تکلیف به رعایت ضوابط حقوق بشری دارند . ثالثا از حیث شکلی و آیینی، با توجه به اینکه حق دادرسی و مصادیق اساسی آن، داوری عادلانه و حق داشتن داور مستقل و بی طرف، به عنوان مصادیق حقوق بشری و غیر قابل چشم پوشی می باشند، توافق بر اسقاط حق اعتراض به رای داوری بر حقوق مذکور اثری ندارد و اعتراض خارج از مهلت به رای داوری، به جهت نقض حقوق مذکور، پذیرفته می شود و در صورت درخواست اجرای رای داور، رای مذکور قابلیت شناسایی و اجرا نخواهد داشت. به نظر می رسد در حقوق ایران نیز به رغم فقدان تصریح قانونی و با در نظر گرفتن ملاحظات حقوق بشری، نتیجه مذکور قابل دفاع باشد.

ساختار و فهرست رساله

چکیده ج فهرست علایم ح فهرست مطالب د مقدمه ۱ الف– بیان مساله و تبیین موضوع ۲ ب– ضرورت و اهمیت انجام تحقیق ۱۱ پ– پیشینه تحقیق ۱۳ ت– سوالات تحقیق ۱۶ ث– فرضیه های تحقیق ۱۶ ج– روش شناسی تحقیق ۱۷ چ– جهت گیری و ساختار تحقیق ۱۷ ح– کاربردهای تحقیق ۱۹ بخش اول: مبانی نظری پژوهش ۲۰ فصل اول: حقوق بشر ۲۱ گفتار اول: مفهوم و ویژگی ها ی حقوق بشر ۲۱ گفتار دوم: بایستگی حقوق بشر ۲۳ گفتار سوم: کرامت انسانی مبنای حقیقی حقوق بشر ۲۴ مبحث اول: کرامت انسانی در حقوق تطبیقی ۲۶ مبحث دوم: کرامت انسانی در حقوق ایران و اسلام ۲۸ گفتار چهارم: طبقه بندی حقوق بشر ۳۰ مبحث اول: نسل اول ۳۱ مبحث دوم: نسل دوم ۳۲ مبحث سوم: نسل سوم ۳۳ مبحث چهارم: نسل چهارم ۳۴ گفتار پنجم: منابع حقوق بشر ۳۶ مبحث اول: اعلامیه جهانی حقوق بشر ۳۶ مبحث دوم: کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ۴۰ گفتار ششم: ماهیت تعهدات حقوق بشری ۴۲ مبحث اول: حقوق بشر و نظم عمومی ۴۲ مبحث دوم: تفاوت تعهدات حقوق بشری با سایر تعهدات ۴۵ بند اول: شرایط عدول یا تخطی از تعهدات حقوق بشری ۴۶ بند دوم: ماهیت عام تعهدات حقوق بشری ۴۹ فصل دوم: ارتباط یا استقلال حقوق بشر و داوری ۵۳ گفتار اول: تمایز حقوق داوری و حقوق بشر ۵۳ گفتار دوم : دیدگاه های حقوقی ۵۵ مبحث اول: نظریه عدم اعمال مطلق ۵۶ مبحث دوم: نظریه اعمال مستقیم ۵۸ مبحث سوم: نظریه اعمال غیر مستقیم ۶۰ بخش دوم: تاثیر حقوق بشر بر داوری در حقوق تطبیقی ۶۳ فصل اول: تاثیر حقوق بشر بر آیین داوری ۶۴ گفتار اول: حقوق بشر و توافق داوری ۶۴ گفتار دوم: مصادیق ارتباط حقوق بشر با قواعد شکلی داوری ۶۷ مبحث اول: حق دسترسی به دادگاه ۶۸ مبحث دوم: حق دادرسی منصفانه ۶۹ مبحث سوم: حق داشتن دیوان داوری مستقل و بی طرف ۷۱ مبحث چهارم: حق دادرسی علنی ۷۲ مبحث پنجم: حق رسیدگی در مدت معقول ۷۳ گفتار سوم: انطباق قرارداد داوری با حقوق بشر ۷۳ مبحث اول: حقوق قابل اسقاط ۷۶ مبحث دوم: حقوق غیر قابل اسقاط ۷۷ گفتار چهارم: شرایط اسقاط معتبر از منظر حقوق بشر ۸۰ مبحث اول: ضرورت آزاد بودن اراده طرفین ۸۱ مبحث دوم: شرط صراحت ۸۱ مبحث سوم: لزوم آگاهی طرفین از وجود حق موضوع اسقاط ۸۳ مبحث چهارم: شرط رعایت حقوق تضمین شده ۸۴ گفتار پنجم: حقوق بشر و هزینه داوری ۸۶ گفتار ششم: حقوق بشر و حق اعتراض به رای داوری ۸۸ مبحث اول: کنترل قضایی رای داوری ۸۸ بند اول: رویکرد آزاد ۹۴ بند دوم: رویکرد محدود ۹۵ بند سوم: رویکرد میانه ۹۶ مبحث دوم: انطباق حقوق بشر بر قرارداد اسقاط حق اعتراض به رای داوری ۹۸ بند اول: شرایط اعتبار قرارداد اسقاط حق اعتراض به رای داوری ۹۹ بند دوم: قرارداد اسقاط حق اعتراض به رای داوری و حقوق غیر قابل اسقاط ۱۰۲ الف– استقلال و بی طرفی داور ۱۰۵ ب– دادرسی عادلانه ۱۰۹ فصل دوم: تاثیر حقوق بشر بر ماهیت رای داوری ۱۱۵ گفتار اول: صلاحیت یا تکلیف داوران به رعایت حقوق بشر ۱۱۶ گفتار دوم: تکلیف داوران به رعایت حقوق بشر در دیوان داوری ایکسید ۱۱۸ مبحث اول: حقوق بشر و قانون حاکم ۱۱۹ مبحث دوم: حقوق بشر و ابزار تکمیلی ۱۱۹ مبحث سوم: حقوق بشر و ابزار دفاعی ۱۲۰ گفتار سوم: حقوق بشر و شناسایی و اجرای آرای داوری ۱۲۳ مبحث اول: اصل تناسب در شناسایی و اجرا ۱۲۸ مبحث دوم: هدف مشروع ۱۲۹ بخش سوم: تاثیر حقوق بشر بر داوری در حقوق ایران ۱۳۰ فصل اول: تاثیر حقوق بشر بر داوری از منظر فقه ۱۳۱ گفتار اول: ماهیت فقهی داوری ۱۳۱ گفتار دوم: قاضی تحکیم در فقه ۱۳۳ مبحث اول: قلمرو صلاحیت قاضی تحکیم از منظر فقهی ۱۳۵ مبحث دوم: شرایط قاضی تحکیم در فقه ۱۳۶ مبحث سوم: الزام آور بودن رای قاضی تحکیم ۱۳۸ گفتار سوم: ابطال رای داوری از منظر فقهی ۱۳۸ مبحث اول: مبنای فقهی نظارت و کنترل رای داوری ۱۳۹ مبحث دوم: ماهیت حق اعتراض به رای داوری از منظر فقه(حق یا حکم) ۱۳۹ گفتار چهارم: مقایسه داور و قاضی تحکیم ۱۴۰ فصل دوم: تاثیر حقوق بشر بر آیین داوری ۱۴۲ گفتار اول: رویکرد حقوق ایران در خصوص نظارت قضایی بر آرای داوری ۱۴۳ مبحث اول: داوری داخلی ۱۴۳ مبحث دوم: داوری بین المللی ۱۴۴ گفتار دوم: رویکرد حقوق ایران در خصوص اسقاط حق درخواست ابطال رای داوری ۱۴۴ مبحث اول: اسقاط حق درخواست ابطال رای داوری در قانون آیین دادرسی مدنی ۱۴۵ مبحث دوم: اسقاط حق درخواست ابطال رای داوری در قانون داوری تجاری بین المللی ۱۵۰ گفتار سوم: حقوق بشر غیر قابل اسقاط در حقوق ایران و رویه قضایی ۱۵۱ مبحث اول: داوری عادلانه ۱۵۱ مبحث دوم: استقلال و بی طرفی داور ۱۵۵ فصل سوم: تاثیر حقوق بشر بر ماهیت رای داوری ۱۶۱ گفتار اول: تکلیف داور به رعایت حقوق بشر از منظر فقهی ۱۶۱ گفتار دوم: تکلیف داور به رعایت حقوق بشر از منظر حقوق موضوعه ۱۶۲ نتیجه و پیشنهادات ۱۶۵ منابع ۱۷۰ الف: منابع فارسی و عربی ۱۷۰ ب: منابع لاتین ۱۷۸

کلیدواژه ها

• حقوق بشر
• داوری
• حق دادرسی
• حقوق غیر قابل چشم پوشی
• داوری عادلانه
• استقلال و بی طرفی داور
• تعهدات حقوق بشری