شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران
 | |
| عنوان | شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | مصطفی شفیع زاده خولنجانی |
| استاد راهنما | ابوطالب کوشا |
| استاد مشاور | محمود خادمان، محمدجواد شریعت باقری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری |
شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران عنوان رساله ای است که توسط مصطفی شفیع زاده خولنجانی، با راهنمایی ابوطالب کوشا و با مشاوره محمود خادمان و محمدجواد شریعت باقری در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.
چکیده
تحولات قراردادهای بین المللی نفت از جمله قراردادهای بالادستی نفت ایران همراه با تغییر در محتوا و شروط قراردادی بوده است. در زمان کنونی، شرط تعادل اقتصادی از جمله شروط مندرج در برخی از قراردادهای بین المللی نفت است. شرط تعادل اقتصادی ، همانند شرط انجماد قانون گذاری و شرط تثبیت اقتصادی برای حمایت از شرکت های بین المللی نفت در برابر آثار منفی قانون گذاری دولت میزبان طراحی شده است، ولی ساز و کارهای شرط تعادل اقتصادی، بر خلاف شروط یادشده محدودیتی برای حاکمیت دولت میزبان ایجاد نمی کند؛ زیرا به موجب این شرط، دولت میزبان متعهد می شود تا در صورتی که به واسطه تغییر قوانین، مقررات و یا تصمیمات اداری تعادل اقتصادی شکل گرفته در زمان انعقاد قرارداد به ضرر شرکت نفتی بر هم خورد، تعادل اقتصادی زمان انعقاد قرارداد را احیاء نماید. رساله حاضر با این سوال اساسی رو به رو است که اگر دولت ایران با تغییر قانون زمان انعقاد قرارداد بر نظام مالی قرارداد نفتی تاثیر گذاشت و تعادل اقتصادی شکل گرفته در زمان انعقاد قرارداد را به ضرر شرکت نفتی بر هم خورد، شرکت می تواند برای احیاء تعادل اقتصادی قرارداد به این شرط استناد نماید؟ و رویکرد نظام حقوق قراردادهای بالادستی نفت ایران در این خصوص چیست؟ نتیجه بررسی های صورت گرفته حاکی از آن است که امکان استناد به شرط تعادل اقتصادی تنها در فرض یادشده قابل طرح است، ولی تا کنون چنین شرطی در قراردادهای منعقدشده ایران درج نشده است. در الگوی قراردادهای نفتی ایران (I.P.C.) سعی شده است تا از طریق نظام مالی قراردادی تعادل اقتصادی قرارداد حفظ شود. پیش بینی صندوق های مالی غرامت در بخش بالادستی صنعت نفت ایران و همچنین، وضع مالیات های تصاعدی بر درآمد شرکت های نفتی برای جلوگیری از سود بادآورده آن ها از جمله راه کارهای پیشنهادی است. موضوعات رساله از مفهوم شناسی موضوع تا بررسی ضمانت اجراءهای آن به صورت توصیفی– تحلیلی و به صورت مزجی تدوین شده است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
۱–تبیین موضوع تحقیق
۲– ضرورت و اهداف تحقیق
۳– سوالات تحقیق
۳–۱– سوال اصلی
۳–۲– سوالات فرعی
۴– فرضیه های تحقیق
۵– پیشینه تحقیق
۶– قلمرو تحقیق
۷– روش تحقیق
۸– ساختار تحقیق
بخش نخست: مفهوم، جایگاه، اهداف، موجبات و اصول حاکم بر شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
فصل نخست: مفهوم شرط تعادل اقتصادی و انواع در قراردادهای بالادستی نفت
مبحث نخست: مفهوم شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
گفتار نخست: مقایسه مفهوم تعادل اقتصادی در علم اقتصاد و قراردادهای بالادستی صنعت نفت
گفتار دوم: نهادهای مشابه شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
بند نخست– شرط انجماد قانون گذاری
بند دوم– شرط تثبیت اقتصادی قرارداد
بند سوم: شرط پرداخت غرامت (شرط جبران)
بند چهارم: شرط تعادل اقتصادی قرارداد
مبحث دوم: انواع شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
گفتار نخست: شرط تعادل اقتصادی تصریح شده
گفتار دوم: شرط تعادل اقتصادی تصریح نشده
گفتار سوم: شرط تعادل اقتصادی بر مبنای مذاکره
فصل دوم: جایگاه شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
مبحث نخست: توزیع خطر
مبحث دوم: بیمه خطر
مبحث سوم: دفاع در مقابل خطر
مبحث چهارم– اقدام های ساختاری و مدیریتی
مبحث پنجم– برخورداری از حمایت های بین المللی
مبحث ششم– اقدام های حقوقی و قراردادی
فصل سوم: اهداف درج شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
مبحث نخست: اهداف درج شرط تعادل اقتصادی از منظر کارفرما (کشور میزبان) ۵۰ گفتار نخست: توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی از طریق جذب سرمایهگذاری
گفتار دوم: صیانت از حاکمیت و مالکیت ملی بر مخازن تحت الارضی
مبحث دوم: اهداف درج شرط تعادل اقتصادی از منظر سرمایه گذار (شرکت نفتی)
گفتار نخست: کسب حداکثر سود
گفتار دوم: تامین انرژی فسیلی مورد نیاز جهانی
گفتار سوم: مقابله با اعمال حق حاکمیت و مالکیت کشور میزبان بر منابع طبیعی خود
گفتار چهارم: حذف برخی از خطر های محتمل در کشور میزبان
فصل چهارم: موجبات درج شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
مبحث نخست: خطر سیاسی
گفتار نخست: مفهوم خطر سیاسی و جایگاه آن در قراردادهای بالادستی نفت
گفتار دوم: انواع خطر سیاسی و آثار آن بر قراردادهای بالادستی نفت
بند نخست: مصادره و ملی سازی
بند دوم: تحریم های اقتصادی
مبحث دوم: خطرهای فنی و اجرایی
گفتار نخست: خطرهای زمین شناسی
گفتار دوم: خطرهای تجاری و اقتصادی
گفتار سوم: موانع خارجی (قوه قاهره یا فورس ماژور)
مبحث سوم: خطرهای حقوقی
گفتار نخست: موافقت نامه داوری در قراردادهای بین المللی نفت
گفتار دوم: موافقت نامه داوری در قراردادهای بالادستی نفت ایران
فصل پنجم: اصول و قواعد حاکم بر درج شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت
مبحث نخست: احترام به حاکمیت و مالکیت ملی
مبحث دوم: رفتار عاد لانه و منصفانه
گفتار نخست: مفهوم اصل رفتار عادلانه و منصفانه
گفتار دوم: ضوابط حاکم بر رفتار عادلانه و منصفانه
گفتار سوم: چهارچوب نظام حقوقی قراردادهای بالادستی نفت ایران در اجرای اصل رفتار عادلانه و منصفانه
مبحث سوم: التزام عام به رعایت تعهدات ناشی از شرط
مبحث چهارم: حفظ موازنه بین حقوق و تعهدات اقتصادی طرفین
بخش دوم: مبانی و آثار حقوقی شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران
فصل نخست: سیر تحولات شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران
مبحث نخست: قرارداد امتیازی
مبحث دوم: قراردادهای کنسرسیوم
مبحث سوم: قراردادهای مشارکتی
مبحث چهارم: قراردادهای خدمت
مبحث پنجم: قراردادهای بیع متقابل
گفتار اول: جایگاه قانونی انعقاد قراردادهای بیع متقابل
گفتار دوم: اصول مالی حاکم بر قراردادها بیع متقابل
مبحث ششم: قراردادهای نفتی ایران (آی پی سی )
گفتار نخست: جایگاه قانونی قراردادهای نفت ایران
گفتار دوم: اصول مالی حاکم بر قراردادهای نفت ایران
فصل دوم: نظریه های مطرح پیرامون شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران
مبحث نخست: تفاوت شرط تعادل اقتصادی با سایر نهادهای مشابه در نظام حقوقی ایران
گفتار نخست: تفاوت شرط تعادل اقتصادی با قوه قاهره (فورس ماژور)
گفتار دوم: تفاوت شرط تعادل اقتصادی با تبدیل تعهد
گفتار سوم: تفاوت شرط تعادل اقتصادی با غبن
مبحث دوم: اعتبار شرط تعادل اقتصادی در نظام حقوقی ایران
گفتار نخست: مقدور بودن شرط
گفتار دوم: فایده و نفع عقلایی داشتن
گفتار سوم: عدم مخالفت شرط با کتاب و سنت
گفتار چهارم: عدم مخالفت شرط با مقتضای ذات عقد
گفتار پنجم: ذکر شرط در قرارداد
گفتار ششم: منجز بودن شرط
گفتار هفتم: غرری نبودن شرط
فصل سوم: آثار حقوقی درج شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران در مقایسه با معاذیر تعهدات قراردادی
مبحث نخست: معاذیر تعهدات قراردادی در کنوانسیون بیع بین المللی کالا (CISG) ۱۹۸۰
مبحث دوم: معاذیر تعهدات قراردادی در اصول قراردادهای بازرگانی بین المللی (PICC) ۲۰۱۰
مبحث سوم: معاذیر تعهدات قراردادی در طرح چهارچوب مشترک مرجع (DCFR) ۲۰۰۳
مبحث چهارم: معاذیر تعهدات قراردادی در مقررات مشترک بیع اروپا (CESL) ۲۰۱۱
مبحث پنجم: معاذیر تعهدات قراردادی در مقررات اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) ۲۰۰۳
گفتار نخست: شرط فورس ماژور
گفتار دوم: شرط هاردشیپ
مبحث ششم: معاذیر تعهدات قراردادی در نظام های حقوق داخلی
مبحث هفتم: نهاد امپروزیون
فصل چهارم: ظرفیت درج شرط تعادل اقتصادی در نظام حقوقی قراردادهای بالادستی نفت ایران
مبحث نخست: انجماد قانون گذاری
گفتار نخست: اعتبار شرط انجماد قانون گذاری در نظام حقوق بین الملل
بند نخست: تقابل شرط انجماد قانون گذاری با اصل حاکمیت کشور میزبان
بند دوم: تقابل شرط انجماد قانون گذاری با حق ملی سازی دولت ها
بند سوم: ناکارآمدی شرط انجماد قانون گذاری در روند رسیدگی به اختلافات
بند چهارم: عدم رویه یکسان در تفسیر شرط انجماد قانون گذاری
بند پنجم: اثر نامطلوب شرط انجماد قانون گذاری بر نظام مالی کشور میزبان
گفتار دوم: اعتبار شرط انجماد قانون گذاری در نظام قراردادهای بالادستی نفت ایران
بند نخست: اعتبار شرط انجماد قانون گذاری از منظر مرجع قضایی
بند دوم: اعتبار شرط انجماد قانون گذاری از منظر مرجع داوری
مبحث دوم: تثبیت اقتصادی قرارداد
مبحث سوم: حفظ تعادل اقتصادی قرارداد
گفتار نخست: شرایط استناد به شرط تعادل اقتصادی
بند نخست: تعادل اقتصادی بر هم خورده ناشی از تغییرات قانونی دولت میزبان
بند دوم: بر هم خوردن موازنه اقتصادی شکل گرفته در زمان انعقاد قرارداد
بند سوم: دامنه شمول تعادل اقتصادی قرارداد
گفتار دوم: ایرادات مطرح در اجرای شرط تعادل اقتصادی
بند نخست: کاهش قطعیت لزوم قراردادها
بند دوم: حمایت یک جانبه از منافع شرکت های نفتی
بند سوم: تقابل شرط تعادل اقتصادی با معیارهای نوین حقوق بین الملل
بند چهارم: سرانجام مبهم در صورت عدم توافق در خصوص احیاء تعادل اقتصادی
مبحث چهارم: جبران خسارات ناشی از تغییرات قانونی
مبحث پنجم: درج عملی شرط تعادل اقتصادی از طریق یک نظام مالی قراردادی
گفتار نخست: عناصر جدید قراردادهای نفت ایران
بند نخست: میدان کشف شده و میدان در حال تولید
بند دوم: حضور شرکت نفتی (پیمانکار) در مرحله تولید
بند سوم: پرداخت حق الزحمه متناسب با هر بشکه تولیدی
بند چهارم: عملیات تولید مشترک
بند پنجم: خط پایه تخلیه
بند ششم: نفت، گاز یا میعانات گازی اضافی
بند هفتم: برنامه جامع آموزش نیروی انسانی
گفتار دوم: عناصر مالی جایگزین در قراردادهای نفت ایران
بند نخست: سقف باز هزینه های سرمایه ای
بند دوم: اختصاص حداکثر ۵۰ درصد تولید به شرکت
بند سوم: قابلیت بازبینی در برنامه عملیاتی
بند چهارم: اثر کاهش میزان تولید بر حقوق شرکت نفتی
بخش سوم: ضمانت اجراءهای شرط تعادل اقتصادی در قراردادهای بالادستی نفت ایران
فصل نخست: ضمانت اجراءهای شرط تعادل اقتصادی در فرض استناد به مفاد شرط
مبحث نخست: الزام دولت میزبان به التزام به مفاد شرط (الزام به انجام تعهد)
گفتار نخست: اصل لزوم شرط تعادل اقتصادی در نظام حقوق بین الملل
گفتار دوم: اصل لزوم شرط تعادل اقتصادی در نظام حقوقی ایران
مبحث دوم: تعدیل قراردادی
گفتار نخست: انواع تعدیل
بند نخست: تعدیل قانونی
بند دوم: تعدیل قراردادی
بند سوم: تعدیل قضایی
گفتار دوم: اعتبار تعدیل قراردادی در قراردادهای بالادستی نفت
بند نخست: اعتبار تعدیل قراردادهای بالادستی نفت در نظام حقوق بین الملل
بند دوم: اعتبار تعدیل قراردادهای بالادستی نفت در نظام حقوقی ایران
مبحث سوم: مذاکره مجدد
گفتار نخست: انواع شرط مذاکره مجدد
بند نخست: شرط مذاکره مجدد محدود
بند دوم: شرط مذاکره مجدد در صورت عسر و حرج (هاردشیپ)
بند سوم: شرط بازبینی دوره ای (مذاکره مجدد موسع)
گفتار دوم: اعتبار مذاکره مجدد در نظام حقوق بین الملل
گفتار سوم: اعتبار مذاکره مجدد در نظام قراردادهای بالادستی نفت ایران
فصل دوم: ضمانت اجراءهای شرط تعادل اقتصادی در فرض نقض مفاد شرط
مبحث نخست: صندوق مالی جبرانی (حمایت و غرامت)
گفتار نخست: ضرورت ایجاد صندوق مالی جبرانی
گفتار دوم: شرایط بازپرداخت هزینه های شرکت نفتی از محل صندوق مالی جبرانی
گفتار سوم: آثار تاسیس صندوق مالی جبرانی در احیاء تعادل اقتصادی
مبحث دوم: فسخ و پرداخت غرامت
گفتار نخست: آثار فسخ از سوی کشور میزبان
بند نخست: در صورت متعدد بودن موضوع تعهد
بند دوم: در صورت واحد بودن موضوع تعهد
گفتار دوم: آثار فسخ قرارداد از سوی شرکت بین المللی نفت
بند نخست: فسخ قرارداد پس از شروع به عملیات
بند نخست: فسخ قرارداد پس از اتمام عملیات
نتایج و پیشنهادها
الف) نتایج
ب) پیشنهادها
فهرست منابع
۱– کتاب های فارسی
۲– کتاب های عربی
۳– کتاب های لاتین
۴– مقالات فارسی
۵– مقالات لاتین
۶– پایان نامه ها
۷– منابع الکترونیکی و اینترنتی
۸– قوانین
کلیدواژه ها
- قراردادهای بالادستی نفت ایران
- تغییر قانون
- شرط انجماد قانون گذاری
- شرط تثبیت اقتصادی
- شرط تعادل اقتصادی
- سرمایه گذاری خارجی