عدم قابلییت پیش بینی در رفع مسیولیت مدنی

عنوان	عدم قابلییت پیش بینی در رفع مسیولیت مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مایده شهرجردی
استاد راهنما	احمد دیلمی
استاد مشاور	عزیزاله فهیمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه قم

عدم قابلییت پیش بینی در رفع مسیولیت مدنی عنوان پایان نامه ای است که توسط مایده شهرجردی، با راهنمایی احمد دیلمی و با مشاوره عزیزاله فهیمی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

هنگامی که شخصی به دیگری خسارت وارد می آورد، مطابق قانون ملزم به جبران خسارت وارده می باشد، به دلیل اینکه در فقه و حقوق موضوعه هیچ ضرری نباید جبران نشده باقی بماند.اما همیشه برای هراصلی استثنایی وجود دارد و استثناء وارده بر اصل جبران خسارت وارده به دیگری، عوامل و اسباب معافیت از مسیولیت مدنی می باشند که وقوع فعل زیانبار را توجیه کرده و مسیولیت را از دوش عامل زیان برداشته و برخلاف قاعده جبران خسارت از او مطالبه نخواهد شد. این عوامل در قالب قواعد فقهی و موارد قانونی و همینطور اسباب خارجی تفکیک شده اند و به دو دسته تقسیم می گردند. یکی در قالب عوامل رافع مسیولیت ودیگری عوامل مانع مسیولیت مدنی؛ که باوجود تفاوتهای اندک بین آن ها، هردو باعث می شوند که متعهد از مسیولیت معاف شود؛ یعنی بعد از ورود ضرر و ایجاد مسیولیت، با حدوث این عوامل، مسیولیت از دوش متعهد برداشته می شود. در این نوشتار، تلاش شده است که به شناسایی و معرفی یکی از ویژگی ها و اوصاف این عوامل که تاکنون در هیچ منبع مستقلی به آن پرداخته نشده است، بپردازیم و آن غیرقابل پیش بینی بودن آن ها می باشد . زیرا باور عالمان مسیولیت مدنی این است که عوامل خارجی هنگامی مانع مسیولیت مدنی می شوند که غیرقابل پیش بینی باشند.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

الف ) طرح مسیله ۱

ب ) سوال های تحقیق ۱

پ ) فرضیه ها ۲

ت ) ضرورت و فایده ۲

ث ) پیشینه ی بحث ۲

ج) روش تحقیق ۳

چ ) اهداف و کاربرد ها ۳

ح ) ساختار بحث ۴

فصل نخست : شناسایی پیش بینی

گفتاراول: پیش بینی و مفاهیم مشابه ۷

الف ) مفهوم پیش بینی ۷

۱ تعریف لغوی ۷

۲ تعریف حقوقی ۷

۲–۱ مفهوم غیرقابل پیش بینی بودن ۱۲

۲–۲ اثر سابقه وتکرار در پیش بینی ۱۳

۲–۳ ملاک و معیار پیش بینی ۱۵

ب) مفاهیم مشابه ۱۹

۱ پیش گویی ۱۹

۱–

تعریف لغوی ۱۹

۱–۲ تعریف حقوقی ۲۱

۱–۳ تمایز پیش بینی از پیشگویی ۲۱

۲ آینده نگری ۲۲

۳ علم ۲۴

۴ یقین ۲۵

۵ ارتباط بین پیش بینی و علت مستقیم ۲۵

ج) مفاهیم متضاد ۲۶

۱ جهل ۲۶

۲ شک ۲۷

۳ نسیان ۲۸

گفتار دوم : پیشینه و کارکرد پیش بینی در قوانین موضوعه وفقه ۲۸

الف) پیشینه ی پیش بینی در قوانین ایران ۲۸

۱ مسیولیت مالک در قانون مجازات ۲۹

۲ مسیولیت آتش افروزی ۳۵

۳ مسیولیت قراردهنده ی مانع بر سر راه ۳۸

۴ مسیولیت صاحب حیوان ۴۰

ب)کارکردهای پیش بینی در حقوق ۴۵

۱ در ایجاد مسیولیت و ضمان ۴۶

۲ , در رفع ومنع مسیولیت مدنی ۴۷

فصل دوم : نقش عدم قابلیت پیش بینی ۵۱

در عوامل خارجی معافیت ازمسیولیت مدنی

گفتار اول ) قوه قاهره ۵۲

الف)شناسایی قوه قاهره ۵۳

۱ تعریف لغوی ۵۳

۲ تعریف حقوقی ۵۳

۳ مصادیق مهم ۵۴

۴ اوصاف قوه قاهره ۵۵

۴–۱ خارجی بودن ۵۵

۴–۲ غیرقابل دفع بودن و اجتناب ناپذیر بودن ۵۷

۴–۳ غیرقابل پیش بینی بودن ۵۸

۴–۴ پیشگیری ناپذیری ۶۰

۵)منابع قانونی ۶۲

ب)اثر قوه قاهره در مسیولیت مدنی ۶۲

ج)نقش عدم قابلیت پیش بینی در قوه قاهره ۶۶

گفتاردوم) دخالت زیان دیده ۶۶

الف)شناسایی اقدام زیان دیده ۶۶

۱ مفهوم ۶۶

۲ پیشینه ی حقوقی ۶۷

۳ منابع قانونی ۶۸

۴ مفاهیم مشابه ۶۹

۴–۱ قاعده اقدام ۶۹

۴–۱–۱ تعریف و مفهوم قاعده: ۶۹

۴–۱–۲ مستندات فقهی ۷۲

۴–۱–۳ مستتندات قانونی ۷۳

۲–۴ تقصیر مشترک ۷۴

۳–۴ رضایت زیان دیده ۷۴

۴–۴ قاعده فشار و عذاب آنی ۷۴

ب)اثر دخالت زیان دیده در مسیولیت مدنی وشرایط آن ۷۵

۱ اثر دخالت زیان دیده در مسیولیت مدنی ۷۵

۲ شرایط تاثیر دخالت زیان دیده در مسیولیت مدنی ۷۷

ج اثر عدم قابلیت پیش بینی در دخالت زیان دیده ۷۷

گفتار سوم ) دخالت ثالث ۷۹

الف)شناسایی مفهوم ثالث ۷۹

۱ تعریف ثالث ۷۹

ب) تاثیر دخالت ثالث در مسیولیت مدنی ۸۱

ج) نقش عدم قابلیت پیش بینی در تا ثیر دخالت ثالث ۸۳

فصل سوم :نقش عدم قابلیت پیش بینی در سایرعوامل معافیت از مسیولیت مدنی

گفتار اول) اذن ۸۷

الف)شناسایی اذن ۸۷

۱ تعریف لغوی ۸۷

۲ تعریف اصطلاحی ۸۷

۳ اذن و موارد مشابه ۸۹

۳–۱ اذن و رضا ۸۹

۳–۲ اذن و اجازه ۸۹

۴ ) مستندات فقهی ۹۱

۶ مستندات قانونی ۹۲

ب) اثر اذن در مسیولیت مدنی ۹۳

ج)نقش عدم قابلیت پیش بینی در اذن ۹۴

گفتار دوم ) احسان ۹۴

الف)شناسایی احسان ۹۴

۱ تعریف ۹۴

۲ مستندات فقهی ۹۶

۲–۱ دلایل نقلی ۹۶

۲–۲ روایات ۹۷

۲–۳ دلیل عقل ۹۸

۳ مستندات قانونی ۹۹

ب )آثار احسان در مسیولیت مدنی ۱۰۰

ج)نقش عدم قابلیت پیش بینی در احسان ۱۰۱

گفتارسوم ) هشدار ۱۰۲

الف)شناسایی هشدار ۱۰۲

۱ تعریف ۱۰۲

۲ مستندات فقهی ۱۰۲

۳ مستندات قانونی ۱۰۳

ب )اثر هشدار در مسیولیت مدنی و شرایط آن ۱۰۵

ج ) نقش عدم قابلیت پیش بینی در هشدار ۱۰۷

گفتارچهارم )غرور(فریب خوردن) ۱۰۸

الف)شناسایی غرور ۱۰۸

۱ تعریف لغوی ۱۰۸

۲ تعریف حقوقی ۱۰۸

۳ مستندات فقهی ۱۰۹

۴ مستندات قانونی ۱۱۱

ب)آثار فریب خوردن در مسیولیت مدنی ۱۱۲

ج)نقش عدم قابلیت پیش بینی در فریب خوردن ۱۱۳

گفتار پنجم ) قاعده استیمان ۱۱۴

الف)شناسایی استیمان ۱۱۴

۱ تعریف ۱۱۴

۲ اقسام امانت ۱۱۴

۳ مستندات فقهی ۱۱۵

۳–۱ روایات ۱۱۵

۳–۲ اجماع ۱۱۵

۳–۳ قاعده احسان ۱۱۶

۳–۴ عسرو حرج و اضرار ۱۱۶

۴ مستندات قانونی ۱۱۶

ب)اثر استیمان در مسیولیت مدنی و نقش عدم قابلیت پیش بینی درآن ۱۱۷

گفتارششم ) اضطرار ۱۱۷

الف)شناسایی اضطرار ۱۱۸

۱ تعریف لغوی ۱۱۸

۲ تعریف حقوقی ۱۱۸

۳ شرایط استناد به اضطرار ۱۱۹

۴ حالات مختلف اضطرار ۱۲۱

۵ مستندات فقهی ۱۲۳

۶ مستندات قانونی ۱۲۳

ب) اثر اضطرار در مسیولیت مدنی ۱۲۵

ج) نقش عدم قابلیت پیش بینی در اضطرار ۱۲۸

گفتار هفتم ) اجبار و اکراه ۱۳۰

الف)شناسایی اجبار و اکراه ۱۳۰

۱ مفهوم اجبار ۱۳۰

۲ مفهوم اکراه ۱۳۱

۲–۱ مستندات فقهی ۱۳۱

۲–۲ مستندات قانونی ۱۳۳

ب) شرایط تحقق اکراه و آثار آن در مسیولیت مدنی ۱۳۴

ج) نقش عدم قابلیت پیش بینی در اکراه و اجبار رافع مسیولیت ۱۳۵

گفتارهشتم ) دفاع مشروع ۱۳۶

الف)شناسایی دفاع مشروع ۱۳۶

۱ تعریف لغوی ۱۳۶

۲ تعریف حقوقی ۱۳۷

۳ مستندات فقهی ۱۳۷

۴ مستندات قانونی ۱۳۹

ب)اثردفاع مشروع در مسیولیت مدنی و شرایط استناد به آن ۱۴۰

ج) نقش عدم قابلیت پیش بینی در دفاع مشروع ۱۴۲

گفتار نهم ) امرآمر قانون ۱۴۴

الف)شناسایی امرآمرقانونی ۱۴۴

۱ مفهوم ۱۴۴

۲ مستندات فقهی ۱۴۵

۳ مستندات قانونی ۱۴۷

۴ شرایط تحقق امرآمر قانونی(حکم قانون) به عنوان سبب رافع مسیولیت ۱۴۸

ب) آثار اجرای امر آمر قانونی و حکم قانون در مسیولیت مدنی ۱۵۱

ج)نقش عدم قابلیت پیش بینی در اجرای امر آمرقانونی ۱۵۲

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۵۳

فهرست منابع و مآخذ ۱۵۵

چکیده انگلیسی ۱۶۷

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• قانون مجازات اسلامی
• ضمان
• پیش بینی
• جبران خسارت
• حادثه
• جهل
• عدم قابلیت پیش بینی
• ضمان
• مسیولیت مدنی
• عوامل رافع مسیولیت
• عوامل مانع مسیولیت