بررسی تطبیقی ارث زوجه در حقوق ایران و انگلستان

عنوان	بررسی تطبیقی ارث زوجه در حقوق ایران و انگلستان
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	زینب معینی رودکلی
استاد راهنما	رضا مقصودی
استاد مشاور	عباداله رستمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه گیلان

بررسی تطبیقی ارث زوجه در حقوق ایران و انگلستان عنوان پایان نامه ای است که توسط زینب معینی رودکلی، با راهنمایی رضا مقصودی و با مشاوره عباداله رستمی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

از آغاز پیدایش بشر تا کنون زن مورد داوری های گوناگون قرار گرفته است. با نگاهی گذرا به تاریخ می توان دریافت که دربیشتر جوامع زنان مورد ظلم و ستم واقع شده اند. به تدریج با پیشرفت جوامع و اهمیت یافتن حقوق انسانی در سطح جهان، حقوق زنان اهمیت ویژه ای یافت. از زمره ی مهم ترین حقوق زنان ارث می باشد .وراثت زوجین مهم ترین مصداق وراثت از طریق سبب یا قرارداد است. قانون مدنی ایران در حقوق مربوط به ارث به طور کامل منطبق با فقه امامیه می باشد. در میان مباحث مربوط به ارث، سهم الارث زوجه همواره مورد بحث وگفت و گو بوده است. زیرا مطابق قانون مدنی ایران در مواردی بین سهم الارث زوج و زوجه نابرابری وجود دارد. سهم الارث زوجه از مسایلی است که در اکثر کشورهای جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همواره مسایل و چالش–هایی پیرامون آن وجود دارد. از جمله ی این کشورها، کشور انگلستان می باشد. تا قبل از تصویب قانون ارث ۱۹۲۵ در انگلستان، تمام ارث به پسر بزرگ خانواده می رسید. ولی با تصویب قانون ۱۹۲۵ این نحوه ی توزیع ارث دستخوش تغییر و تحول گردید. از جمله ی این تغییرات جای گرفتن زوج و زوجه در دسته ی وراث متوفی بود. در حال حاضر نیز حقوق دانان در حال بررسی میزان سهم الارث و به روز کردن این میزان و چگونگی اعطای آن می باشند. در این نوشتار سعی بر آن است که ارث زوجه در حقوق ایران و انگلستان به نحو تطبیقی بررسی گردد. شباهت ها وتفاوت–های بین مقررات دو کشور مشخص گردد و مزایا و کاستی های هر یک مورد بحث قرار گیرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

فصل اول : کلیات ۴

–۱ مفهوم ارث

–۱

۱–۱–۱ مفهوم ارث در حقوق ایران ۶

–۱–۱–۱–۱ معنا و مفهوم ارث ۶

–۲–۱–۱–۱ تفکیک مفهوم ارث از مفهوم ترکه ۷

–۲ مفهوم ارث و قواعد مربوط به آن در حقوق انگلستان

–۱–۱

–۱–۲–۱–۱ مفهوم ارث ۸

–۲–۲–۱–۱ قواعدحاکم در صورت عدم وجود وصیت نامه) قوانین حاکم بربی وصیتی ( ۸

–۱–۲–۲–۱–۱ بی وصیتی کلی ۸

–۲–۲–۲–۱–۱ بی وصیتی جزیی ۹

۲–۱ – تاریخچهی ارث زوجه ۹

۱–۲–۱ – تاریخچهی ارث زوجه در ایران ۹

۲–۲–۱ – تاریخچهی ارث زوجه در انگلستان ۱۱

–۳–۱ موجبات ارث ۱۲

–۱–۳–۱ موجبات ارث در ایران ۱۲

–۱–۱–۳–۱ قرابت نسبی ۱۲

–۱–۱–۱–۳–۱ ضابطهی درجاتی ۱۳

–۲–۱–۱–۳–۱ ضابطهی طبقاتی و درجاتی ۱۳

–۲–۱–۳–۱ قرابت سببی ۱۵

–۱–۲–۱–۳–۱ نکاح ۱۵

–۲–۲–۱–۳–۱ ولاء ۱۶

–۱–۲–۲–۱–۳–۱ ولای عتق ۱۶

–۲–۲–۲–۱–۳–۱ ولای ضمان جریره ۱۶

–۳–۲–۲–۱–۳–۱ ولای امامت ۱۷

–۳–۱–۳–۱ اجتماع چند موجب ارث در شخص واحد ۱۷

عناوین صفحه

فهرست مطالب

ه

–۱–۳–۱–۳–۱ اجتماع موجبات متعدد نسبی و سببی ۱۷

–۲–۳–۱–۳–۱ اجتماع موجبات متعدد نسبی ۱۸

–۳–۳–۱–۳ اجتماع خویشاوندی متعدد در ردیف های متفاوت

–۱

–۲–۳–۱ موجبات ارث در انگلستان ۱۹

–۱ قرابت نسبی

–۲–۳–۱

۱–۱–۲–۳–۱ –خط مستقیم ۱۹

–۲–۱–۲–۳–۱ خویشاوندان جانبی)تبعی( ۱۹

–۲–۲–۳–۱ قرابت سببی ۲۲

–۱–۲–۲–۳–۱ شریک مدنی ۲۱

–۲–۲–۲–۳–۱ شریک جنسی ) همخانه( ۲۱

–۴–۱ موانع ارث ۲۳

–۱–۴–۱ موانع ارث در ایران ۲۳

۱–۱–۴–۱ – قتل ۲۴

۱–۱–۱–۴–۱ –شرایط مانعیت قتل از ارث ۲۴

۲–۱–۴–۱ کفر ۲۶

۳–۱–۴–۱ لعان ۲۷

۴–۱–۴–۱ ولادت از زنا ۲۸

۲–۴–۱ – موانع ارث درانگلستان ۲۸

۵–۱ – جایگاه و اقدامات کمیسیون حقوقی در مورد ارث زوجه در انگلستان ۳۲

–۱–۵–۱ تعریف کمیسیون حقوقی ۳۲

–۲–۵–۱ اعضای کمیسیون حقوقی ۳۲

۳–۵–۱ –اهداف کمیسیون حقوقی ۳۱

۴–۵–۱ –وظایف کمیسیون ۳۱

–۱–۴–۵–۱ تدوین قانون ۳۱

–۲–۴–۵–۱ ادغام قوانین ۳۱

–۳–۴–۵–۱ نسخ قوانین ۳۱

–۵–۵–۱ معیارهای کمیسیون حقوقی برای بررسی موارد ۳۲

–۶–۵–۱ شیوهی انجام کار کمیسیون حقوقی انگلستان ۳۲

و

–۷–۵–۱ گزارش مشورت کمیسیون حقوقی در خصوص ارث زوجه ۳۳

۶–۱ – ترکهی بیوارث ۳۳

–۱–۶–۱ ترکهی بی وارث در ایران ۳۳

–۲–۶–۱ ترکهی بی وارث در انگلستان ۳۴

فصل دوم: شرایط توارث و اموال موضوع ارث زوجه در حقوق ایران و انگلستان ۳۶

–۱– شرایط توارث زوجین

۲

–۱–۱–۲ شرایط توارث زوجین در ایران ۳۷

۱–۱–۱–۲ – وجود وارث ۳۷

–۲–۱–۱–۲ صحیح بودن نکاح ۳۸

–۳ دایم بودن عقد نکاح

–۱–۱–۲

–۱–۳–۱–۱–۲ وضعیت انعقاد نکاح در زمان بیماری ۳۹

–۲–۳–۱–۱–۲ بررسی ارث زوجه در نکاح منقطع ۴۲

–۴–۱–۱–۲ وجود زوجیت هنگام فوت همسر ۴۲

–۱–۴–۱–۱–۲ عدهی طلاق رجعی ۴۲

–۲–۴–۱–۱–۲ طلاق در زمان بیماری ۴۳

–۲–۱–۲ شرایط توارث زوجین در انگلستان ۴۴

–۱–۲–۱–۲ وجود وارث ۴۴

۲ –وجود زوجیت هنگام فوت همسر

–۲–۱–۲

–۱–۲–۲–۱–۲ ارث بردن زوجین از یکدیگر با وجود طلاق ۴۶

–۲ اموال موضوع ارث زوجه

–۲

۱–۲–۲ –اموال موضوع ارث زوجه در ایران ۴۷

–۱–۱–۲–۲ نظریات فقهی راجع به اموال موضوع ارث زوجه ۴۷

–۲–۱–۲–۲ مستندات فقهی ۴۸

–۱ قرآن

–۲–۱–۲–۲

–۲–۲–۱–۲–۲ روایات ۴۹

–۳ اجماع

–۲–۱–۲–۲

۳–۱–۲–۲ تحلیل اصولی ۵۲

–۴–۱–۲–۲ روند اصلاح مواد ۹۴۶ الی ۹۴۸ قانون مدنی ۵۱

ز

–۵–۱–۲–۲ شرح اموال مورد ارث زوجه ۵۲

–۱–۵–۱–۲–۲ اموال منقول ۵۳

–۲ اموال غیر منقول

–۵–۱–۲–۲

–۱–۲–۵–۱–۲–۲ اموال غیر منقول ذاتی ۵۳

۲–۲–۵–۱–۲–۲ –اموال غیر منقول به واسطه ی عمل انسان ۵۴

۳–۲–۵–۱–۲–۲ – اموال در حکم غیر منقول ۵۴

۴–۲–۵–۱–۲–۲ –اموال تابع اموال غیر منقول) اموال غیر منقول تبعی( ۵۵

–۲–۲–۲ اموال موضوع ارث زوجه در انگلستان ۵۵

–۱–۲–۲–۲ اموال منقول شخصی میت ۵۶

۲ –مبلغ مشخص قانونی

–۲–۲–۲

۳–۲–۲–۲ –خانهی زوجین ۵۹

فصل سوم : سهم الارث زوجه در حقوق ایران و انگلستان ۶۱

–۱ سهم الارث زوجه با وجود اولاد برای متوفی

–۳

–۱–۱–۳ سهم الارث زوجه با وجود اولاد برای متوفی در ایران ۶۲

۲–۱–۳ –سهم الارث زوجه با وجود اولاد برای متوفی در انگلستان ۶۴

–۱–۲–۱–۳ پیشنهادات کمیسیون حقوقی انگلستان در خصوص اصلاح قانون ۶۵

–۱–۱–۲–۱–۳ تعلق تمام ترکه به زوجه ۶۵

–۲–۱–۲–۱–۳ حفظ قانون کنونی ۶۶

–۳–۱–۲–۱–۳ دادن سهم ثابت به همسر ۶۷

–۴ تغییر در نحوهی ارث بردن خانهی خانواده

–۱–۲–۱–۳

–۲–۲–۱–۳ فرزندان ناشی از روابط دیگر ۶۸

۲–۳ –ارث زوجه در صورت نبودن اولاد برای متوفی و وجود خویشاوند نسبی ۶۹

۱–۲–۳ –ارث زوجه در صورت نبودن اولاد برای متوفی و وجود خویشاوند نسبی در ایران ۶۹

۲–۲–۳ – ارث زوجه در صورت نبودن اولاد برای متوفی و وجود خویشاوند نسبی در انگلستان ۷۲

–۳–۲–۳ مبانی نابرابری سهم الارث زوج و زوجه ۷۱

–۳–۳ زوجهی تنها وارث ۷۵

۱–۳–۳ –زوجهی تنها وارث درایران ۷۵

–۱ مستندات فقهی

–۱–۳–۳

ح

–۱–۱–۱–۳–۳ روایات نافی استحقاق زوجین در رد مازاد به فرض ۷۶

–۲ روایات مثبت استحقاق زوجین

–۱–۱–۳–۳

۳–۱–۱–۳–۳ –روایات خاص زوجه ۷۷

–۲–۱–۳–۳ روند اصلاح قانون ۷۸

–۲–۳–۳ زوجهی تنها وارث در انگلستان ۷۸

–۴ میراث زوجات متعدد

–۳

۱–۴–۳ –میراث زوجات متعدد در ایران ۷۹

–۲–۴–۳ میراث شریک جنسی به همراه همسر و میراث شرکای متعدد جنسی در انگلستان ۸۱

–۱–۲–۴–۳ شریک جنسی)همخانه ( به همراه همسر ۸۱

–۲–۲–۴–۳ وجود چند شریک جنسی برای متوفی ۸۱

نتیجه گیری ۸۳

جدول توزیع ارث و میزان آن در انگلستان ۸۵

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• زوجه
• ارث
• حقوق ایران
• حقوق انگلستان
• همسر (زوجه)