بررسی فقهی و حقوقی قابلیت تعیین و تحدید مهریه

عنوان	بررسی فقهی و حقوقی قابلیت تعیین و تحدید مهریه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	ناصر محمودتاش
استاد راهنما	عباداله رستمی
استاد مشاور	محمد اسدی نژاد
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه گیلان

بررسی فقهی و حقوقی قابلیت تعیین و تحدید مهریه عنوان پایان نامه ای است که توسط ناصر محمودتاش، با راهنمایی عباداله رستمی و با مشاوره محمد اسدی نژاد در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

مهریه در نظام حقوقی خانواده از جایگاه ویژه ای برخوردار است وبه عنوان یکی از حقوق مالی زن درجریان ازدواج تاکنون کمتر مورد توجه منظرهای غیر حقوقی قرارگرفته است.سیره قولی و عملی ایمه و بزرگان نیز همواره به این امر تاکید نموده و سبک بودن میزان آن را به عنوان یک هدیه از طرف مرد به زن توصیه کرده اند. ولی در گذر زمان این نوع نگرش متحول شده و مهریه به طور بی رویه افزایش یافته و به یک مسیله اجتماعی تبدیل شده است. مهریه درعقد نکاح نقش اساسی داردو لازم است با نگاهی به تاریخچه و سیر تطور آن و نگاهی به مبانی و خاستگاه مهریه که ریشه در قرآن و سنت دارد به دنبال شناخت حقیقی این نظام فقهی باشیم تا مقدمه ای برای نشر و اجرایی نمودن آن در بستر جامعه اسلامی پدید آید. تعیین مهریه برای زن در ازدواج دایم و موقت امری تاییدی دراسلام بوده و خداوند نیز در قرآن به پرداخت مهریه زن تاکید فراوان نموده است. علیرغم اینکه در اسلام به استحباب مهریه کم وکراهت زیادی آن تاکید شده است متاسفانه در سالهای اخیر میزان مهریه افزایش زیادی پیدا کرده است و سیر صعودی آن تبدیل به معضلی بزرگ شده است.در این پایان نامه سعی بر آن شده است که قابلیت تعیین و همچنین دخالت قانون گذار و تغییر احکام مهریه براساس مقررات شرعی و از منظر فقهی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد و باعنایت به مبانی تفسیر احکام و نبود این مبانی در خصوص تغییر مهریه، امکان دخالت قانون گذار جهت تحدید اراده زوجین در تعیین مهریه مورد تردید قرار گرفته است. در پایان با تبیین مقررات جدیدی که در لایحه حمایت از خانواده مطرح شده و با بیان ایرادات قانونی و شرعی ماده ۲۵ این لایحه و تبصره های آن پیشنهاد حذف این ماده و تبصره های آن مطرح گردیده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده فارسی ط

چکیده انگلیسی ی

مقدمه ۱

فصل اول: کلیات

۱–۱– مفهوم لغوی مهریه ۵

۱–۱–۱– مفهوم اصصلاحی مهریه ۵

۱–۲– ماهیت فقهی و حقوقی مهریه ۶

۱–۲–۱– ماهیت مهریه در فقه ۶

۱–۳– ماهیت مهریه در حقوق ۸

۱–۳–۱– جنبه های مختلف عقد نکاح ۸

۱–۳–۲– مهر فراتر از عوض قراردادی ۹

۱–۳–۳– عوض بضع نبودن مهر ۱۱

۱–۳–۴– مهر قراردادی مالی ۱۱

۱–۳–۵– مهر در نکاح منقطع ۱۲

۱–۴– تاریخچه مهریه ۱۳

۱–۴–۱–ﺗﻤﺪﻥ ﺑﺎﺑﻞ ۱۵

۱–۴–۲– ﺗﻤﺪﻥ ﺁﺷﻮﺭ ۱۶

۱–۴–۳– ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ۱۶

۱–۴–۴–ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ (ﺑﺮﺑﺮﻫﺎ– ﻧﮋﺍﺩ ﮊﺭﻣﻦ) ۱۶

۱–۴–۵– ﺟﺰﯾﺮﻩ ﺍﻟﻌﺮﺏ (ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺮﺏ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ) ۱۷

۱–۴–۶– ﻣﻬﺮ ﺩﺭ ﺁﺋﯿﯿﻦ ﺯﺭﺗﺸﺖ ۱۸

۱–۴–۷– ﻣﻬﺮ ﺩﺭ ﺁﯾﯿﻦ ﯾﻬﻮﺩ ۱۹

۱–۴–۸– ﻣﻬﺮ ﺩﺭ ﺁﯾﯿﻦ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ۲۰

۱–۵– مهریه در قرآن ۲۰

۱–۶– مهریه در روایات ۲۲

۱–۷– تاملی بر ماهیت مهریه ۲۳

۱–۸– میزان مهریه ۲۴

۱–۹– مبنای مهریه ۲۵

۱–۱۰– فلسفه وجود مهریه ۲۵

فصل دوم: احکام و شرایط تعیین و تحدید مهریه

۲–۱ اقسام مهریه ۲۸

۲–۱–۱– مهرالسنه ۲۸

۲–۱–۲– مهر المسمی ۲۸

۲–۱–۳– مهرالمثل ۲۸

۲–۱–۴– مهرالمتعه ۲۹

۲–۲– تحولات موثر در مهریه ۳۰

۲–۳– مستند قانونی مهریه ۳۱

۲–۴– پیامدهای تغییر قانون مهریه ۳۲

۲–۵– دلایل افزایش مهریه ۳۵

۲–۶– کارکردهای منفی و افزایش مهریه ۳۶

۲–۷– بررسی صحت یا عدم صحت مهریه‏های سنگین ۳۸

۲–۸– عدم پرداخت مهریه ۳۹

۲–۹– مهر و نقش آن در عقد نکاح ۴۰

۲–۱۰– موضوع مهریه ۴۲

۲–۱۱– صحت عقد نکاح بدون مهریه ۴۳

۲–۱۲– وضعیت مالکیت زن بر مهریه ۴۴

۲–۱۳– وضعیت حقوقی مهر ۴۵

فصل سوم: آثار تعیین و تحدید مهریه

۳–۱– مقدار مهر در فقه ۴۷

۳–۱–۱– مقدار مهر در فقه امامیه ۴۷

۳–۱–۲– مقدار مهر در فقه اهل سنت ۴۸

۳–۲– مقدار مهر در حقوق کشورهای اسلامی ۴۹

۳–۳– مقدار مهریه در قانون مدنی ایران ۴۹

۳–۴– طلاق و مهریه ۵۰

۳–۵– ویژگیهای مهریه ۵۲

۳–۵–۱– رکن نبودن مهریه ۵۲

۳–۵–۲– عوض نبودن مهریه ۵۲

۳–۶– طرح مجلس درباره تحدید مهریه ۵۳

۳–۷– اصل حاکمیت اراده ۵۴

۳–۷–۱– عوامل سیاسی و تاثیر آن روی حاکمیت اراده ۵۴

۳–۷–۲– دلایل پذیرش اصل حاکمیت اراده ۵۵

۳–۷–۲–۱– دلایل اجتماعی ۵۵

۳–۷–۲–۲– دلایل اخلاقی ۵۵

۳–۷–۲–۳– دلایل اقتصادی ۵۵

۳–۷–۳– نتایج حقوقی حاکمیت اراده ۵۶

۳–۷–۴– اثر حاکمیت اراده در حقوق ۵۷

۳–۸– اصل آزادی اراده ۵۷

۳–۹– امکان تحدید میزان مهریه ۵۸

۳–۹–۱– نقش دولت در تعیین و تحدید مهریه ۵۸

۳–۹–۲– امکان تغییر احکام و شرایط آن ۶۰

۳–۱۰– ماده

لایحه حمایت از خانواده و نقدی بر تبصره‏های آن ۶۳

۳–۱۰–۱– تبصره

ماده

۶۴

۳–۱۰–۲– تبصره

ماده

۶۴

۳–۱۰–۳– تبصره

ماده

۶۵

۳–۱۰–۴– تبصره

ماده

۶۶

۳–۱۰–۵– کارایی نداشتن ماده

در جلوگیری از حبس زوج ۶۶

۳–۱۱– مجازات حبس برای مهریه در قانون جدید ۶۶

۳–۱۲– معنای مقدور التسلیم بودن موضوع معامله ۶۸

۳–۱۳– نقش مهریه در تحکیم روابط خانوادگی ۶۹

۳–۱۴– مهریه در عقد نکاح ۷۱

۳–۱۵– تحلیلی بر قانون حمایت از خانواده ۷۳

۳– ۱۵–۱– العقود تابعه للقصود (قاعده فقهی) ۷۵

نتیجه گیری ۷۶

پیشنهادات ۷۸

منابع

کلیدواژه ها

• مهریه
• فقه
• حقوق مالی
• حقوق زنان
• تحدید
• مهریه
• تحدید مهریه
• مقدار مهریه
• اصل حاکمیت اراده
• ازدواج
• حمایت خانواده