ضررهای جمعی در مسیولیت مدنی

عنوان	ضررهای جمعی در مسیولیت مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	داریوش اسماعیل بیگی
استاد راهنما	سعید خردمندی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

ضررهای جمعی در مسیولیت مدنی عنوان پایان نامه ای است که توسط داریوش اسماعیل بیگی، با راهنمایی سعید خردمندی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه دفاع گردید.

چکیده

ضرر جمعی اصطلاحی است که به تازگی در حقوق ایران ورود پیداکرده. این عبارت درمقابل ضرر شخصی قرار دارد. اگر عاملی آسیب و زیان مادی یا معنوی به شخص و یا اشخاص محصور، محدود و معینی برساند، ضرری که وارد می شود، ضرر شخصی محسوب می گردد و چنانچه مقصود از مطالبه ، جبران زیان شخصی باشد، مطابق قواعد عمومی مسیولیت مدنی به آن رسیدگی می شود. اما ضرر جمعی جماعت کثیری را هدف زیان (معنوی یا مادی) قرار می دهد. در ضرر جمعی، زیان به عده ای از افراد جامعه یا کل افراد جامعه و یا گروهی از آنان که عضو تشکل ها، احزاب، سندیکاها، اتحادیه ها، ... هستند، وارد می شود؛ بر این مبنا می توان ضرر جمعی را به ضرر جمعی اشخاص متشکل و ضرر جمعی اشخاص غیرمتشکل تقسیم نمود. در مورد اول، ضرر به تشکل هایی وارد می آید که دارای شخصیت حقوقی اند و قسم دوم زیان به جمعیت هایی می رسد که دارای شخصیت حقوقی نیستند، زیان . حقوق ایران تاکنون قوانین خاصی راجع به جبران این دسته از زیان ها تصویب نکرده و در رویه قضایی هم آراء قابل اعتنایی که بتواند مبنای مطالبه و جبران این گونه زیان ها قرار گیرد، به چشم نمی خورد. حال آنکه ضرر جمعی، ضرری است محقق و مسلم که مطالبه آن منطبق با قواعد حقوقی است. بنابراین، نیاز به وضع قوانینی روزآمد و کارآمددارد که بتواند جوابگوی نیازهای کنونی جامعه دررابطه با ، زیانهای جمعی باشد، بشدن احساس می شود.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

الف– بیان مساله ۲

ب ضرورت تحقیق ۲

ج– مرور ادبیات و سوابق مربوطه ۳

د–نوآوری در تحقیق ۳

ه– اهداف مشخص تحقیق ۳

و – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهره‏وران ۳

ز– سوالات اصلی تحقیق ۴

ح– فرضیه‏های تحقیق ۴

ط–روش شناسی تحقیق ۴

فصل اول: مسیولیت مدنی، ضرر و زیان دیدگان

مبحث اول– مسیولیت مدنی ۶

بند اول– مفهوم عام مسیولیت مدنی ۷

بند دوم– مفهوم خاص مسیولیت مدنی ۷

بند سوم– مسیولیت مدنی و اخلاقی ۸

الف– وجوه مشترک ۸

ب– وجوه افتراق ۹

بند چهارم– مسیولیت مدنی و کیفری ۹

الف– وجوه اشتراک ۱۰

ب– وجوه افتراق ۱۰

مبحث دوم: اقسام مسیولیت مدنی ۱۱

گفتار اول– مسیولیت مدنی قراردادی ۱۲

گفتار دوم– مسیولیت مدنی خارج از قرارداد ۱۲

مبحث سوم – مبانی نظری مسیولیت مدنی ۱۳

گفتار اول– نظریه تقصیر ۱۳

گفتار دوم – نظریه ایجاد خطر (مسیولیت بدون تقصیر) ۱۳

گفتار سوم – نظریه تضمین حق ۱۴

مبحث چهارم– ضرر از ارکان مسیولیت مدنی ۱۵

گفتار اول – وجود ضرر ۱۵

بند اول – اقسام ضرر به اعتبار جنس و ماهیت ۱۷

الف– ضرر مادی ۱۷

۱– ضرر به عین ۱۷

۲– ضرر به منفعت ۱۷

۲–۱–فوت منفعت ۱۸

۲–۲–عدم النفع ۱۹

۲–۳– تفویت منفعت ۲۰

۲– ۴– تفاوت عدم النفع با تفویت منفعت ۲۰

۲–۵– فرصت های از دست رفته ۲۱

ب– ضرر معنوی ۲۲

۱– مفهوم زیان معنوی ۲۲

۲ – پیشینه تاریخی جبران ضرر معنوی ۲۳

۳– مصادیق خسارت های معنوی ۲۵

۳–۱– صدمات جسمی و جانی ۲۵

۳–۲– تضییع حقوق مالکیت فکری ۲۶

۳–۲–۱– مفهوم مالکیت فکری ۲۶

۳–۲–۲– انواع حقوق مالکیت معنوی ۲۷

۳–۲–۲–۱–مالکیت صنعتی ۲۸

۳–۲–۲–۲– مالیکت ادبی– هنری ۲۸

۳–۲–۳– جایگاه مالکیت فکری در حقوق ایران ۲۹

۳–۲–۴– نقص های قانونی ۲۹

بند دوم– اقسام ضرر به اعتبار شخصیت زیان دیده ۳۰

الف– زیان وارد به اشخاص حقیقی ۳۰

ب– زیان وارد به اشخاص حقوقی ۳۱

۱– مفهوم شخص حقوقی ۳۱

۲– قواعد مشترک اشخاص حقوقی ۳۱

۲–۱– انجام اعمال اشخاص حقوقی توسط شخص حقیقی ۳۱

۲–۲– اصل صلاحیت منحصر و تخصص ۳۲

۲–۳– اصل حاکمیت قانون ۳۳

۳– اقسام اشخاص حقوقی ۳۳

۳–۱– اشخاص حقوقی حقوق عمومی ۳۳

۳–۲– اشخاص حقوقی حقوق خصوصی ۳۴

۳–۲–۱– شرکت های تجاری ۳۴

۳–۲–۲– موسسات غیرتجاری ۳۵

۳–۲–۳– موقوفات ۳۶

۳–۲–۳–۱– وقف عام ۳۷

۳–۲–۳–۲– وقف خاص ۳۷

۴– حقوق و تکالیف اشخاص حقوقی ۳۷

۵– مسیولیت مدنی اشخاص حقوقی ۳۸

۶– مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی ۳۹

۶–۱– نظریه پذیرش مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی ۳۹

۶–۲–نظریه عدم مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی ۴۰

۶–۳– مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق سایر کشورها ۴۱

۶–۴– مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق موضوعه ایران ۴۲

بند سوم– اقسام ضرر به اعتبار تعداد زیان دیدگان و قابلیت تعیین آنها ۴۳

الف– ضرر شخصی ۴۳

ب– ضرر جمعی ۴۴

بند چهارم–شرایط ضرر قابل مطالبه ۴۵

گفتار دوم– ارتکاب فعل زیانبار ۴۹

بند اول – لزوم نامشروع بودن فعل زیانبار ۴۹

بند دوم – شرایط توجیه کننده عمل زیانبار ۴۹

گفتار سوم– احراز رابطه سببیت ۵۰

بند اول– نظریه برابری اسباب ۵۱

بند دوم– نظریه سبب نزدیک یا آخرین سبب ۵۲

بند سوم– نظریه سبب متعارف اصلی ۵۳

بند چهارم– نظریه آخرین امکان پرهیز از حادثه ۵۴

بند پنجم– نظریه سبب مقدم در تاثیر ۵۵

فصل دوم : مبانی و احکام زیانهای جمعی در حقوق ایران

مبحث اول– ضرر جمعی و مبانی آن ۵۸

گفتار اول– مفهوم ضرر جمعی ۵۸

گفتار دوم– رابطه حقوق شخصی و ضررهای جمعی ۶۱

گفتار سوم– رابطه ضرر جمعی و ضرر شخصی ۶۳

بند اول– وجوه اشتراک ۶۳

بند دوم– وجوه تمایز ۶۳

گفتار چهارم–فلسفه و مبانی زیانهای جمعی ۶۵

بند اول–مفهوم معاصر حق ۶۶

الف–نسل اول حق ها ۶۶

ب–نسل دوم حق ها ۶۷

ج–نسل سوم حق ها ۶۸

بند دوم–نقد نظریه حقوق نسلی ۶۸

مبحث دوم– اقسام و گستره ضررهای جمعی ۷۳

گفتار اول– ضرر جمعی اشخاص غیرمتشکل ۷۴

بند اول– ضرر معنوی به اشخاص غیرمتشکل ۷۴

بند دوم– ضرر مادی به اشخاص غیر متشکل ۷۵

گفتار دوم– ضرر جمعی اشخاص متشکل ۷۶

گفتار سوم– مصادیق ضررهای جمعی ۷۶

بند اول–ضررهای زیست– محیطی ۷۶

الف–زمینه اجتماعی تحقق حق بر محیط زیست ۷۸

ب–نقد نظریه جمعی بودن حق بر محیط زیست ۷۹

۱–گستردگی صاحبان حقوق ۷۹

۲–گستردگی موضوع ۷۹

۳–نفی تعلق حق بر جامعه ۸۰

۴–تضعیف حقوق بشر ۸۰

ج– دفاع طرفداران نظریه جمعی بودن حق بر محیط زیست ۸۱

۱–مقتضیات زندگی مدرن و حق های جدید ۸۱

۲–مفهوم حقوقی جامعه و فرد ۸۱

۳–شکل گیری مولفه های جدید حق بر محیط زیست ۸۲

بند دوم –مصادیق زیانهای جمعی مورد حمایت حقوق جزای ایران ۸۳

الف– تخریب محیط زیست ۸۳

۱– مفهوم جرم تخریب: ۸۳

۲– عنصر مادی جرم تخریب ۸۴

ب– شکار و صید غیرقانونی ۸۵

ج–تخریب جنگل ها، درختان و مراتع ۸۷

د–خرابکاری در وسایل و تاسیسات مورد استفاده عمومی ۸۸

ه––اقدامات علیه بهداشت عمومی ۸۹

و–تخریب اموال تاریخی و فرهنگی ۹۰

بند دوم– نقض حقوق و آزادی های اساسی جمعی ۹۱

الف–آزادی تجمع و تظاهرات ۹۱

ب–آزادی تشکل ۹۲

ج–تشکل های خاص ۹۲

د–آزادی فکری ۹۳

ه––آزادی اطلاعات ۹۳

و– آزادی اندیشه و عقیده ۹۴

ز– آزادی بیان ۹۵

گفتار اول– شیوه های جبران ۹۵

بند اول– پرداخت پول ۹۵

بند دوم– فراهم ساختن معوض به عنوان جبران ۹۷

بند دوم– فراهم ساختن معوض به عنوان جبران ۹۹

بند سوم– قطع آثار زیان به وسیله از بین بردن منشا آن ۹۹

گفتار دوم– اصول حاکم بر جبران زیان های جمعی ۹۹

بند اول– اصل پیشگیری ۹۹

بند دوم– اصل احتیاط ۹۹

مبحث چهارم– دعوای جمعی ۱۰۱

گفتار اول– مفهوم و مزایای دعوای جمعی ۱۰۱

بند اول–مفهوم و مبنای دعوای جمعی ۱۰۱

بند اول– خواهان در دعوای جمعی ۱۰۶

الف–در حقوق ایران ۱۰۶

ب– در اسناد بین المللی ۱۰۹

ج– عدم انتفاع مستقیم اشخاص در دعوای جمعی ۱۱۳

بند دوم– خوانده دعوای جمعی ۱۱۳

گفتار سوم– دیدگاه حقوق تطبیقی ۱۱۵

بند اول– حقوق امریکا ۱۱۵

بند دوم– حقوق انگلستان ۱۱۶

بند سوم– حقوق فرانسه ۱۱۶

بند چهارم– کبک کانادا ۱۲۰

گفتار چهارم– رویه قضایی حاکم بر ضررهای جمعی اشخاص متشکل در حقوق ایران ۱۲۱

فصل سوم خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات

مبحث اول:خلاصه فصول ۱۲۵

گفتار اول: خلاصه فصل اول ۱۲۵

گفتار دوم– خلاصه فصل دوم ۱۲۸

مبحث سوم: پیشنهادات ۱۳۷

منابع و مآخذ ۱۳۹

چکیده انگلیسی II

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• ضرر
• ضررهای جمعی
• ضرر معنوی
• مسیولیت کیفری
• ضرر معنوی