بررسی نظریه فرصت در فقه و حقوق اسلامی
 | |
| عنوان | بررسی نظریه فرصت در فقه و حقوق اسلامی |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | بهاره جلالی |
| استاد راهنما | مرضیه قبادی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۴ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود |
بررسی نظریه فرصت در فقه و حقوق اسلامی عنوان پایان نامه ای است که توسط بهاره جلالی، با راهنمایی مرضیه قبادی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود دفاع گردید.
چکیده
در دهه های اخیر موضوعات ناب و گاها جنجال برانگیزی وارد عرصه مسیولیت مدنی گردیده و از جمله این موضوعات، تفویت فرصت می باشد. تفویت فرصت به معنای از دست دادن فرصت، در دو موضوع کلی از دست دادن فرصت کسب منفعت و دفع ضرر، مطرح می گردد. این نظریه ابتدا در حقوق کشور هایی همچون فرانسه، انگلستان و آمریکا مطرح گردید و قایلین بدان، در پی ضرر تلقی کردن فرصت از دست رفته افراد و جبران این ضرر بودند که در این مسیر همواره با تردیدهایی روبرو گردیدند. از جمله این تردیدها مفاهیم سنتی ضرر و رابطه سببیت و چهار چوب ها و تعاریف شکل گرفته مربوط بدان ها بود که در طی سالیان دست نخورده باقی مانده بود. کشور های مختلف ابتدا با احتیاط و صرفا در مباحث نظری بدین نظریه پرداخته اند، لیکن برخی همانند فرانسه، انگلستان و آمریکا به عنوان کشور های پیشرو، این نظریه را از تیوری خارج کرده و در عمل، در رویه قضایی و بعضا قوانین وارد نموده اند. لیکن برخی از ایالات آمریکا، کشورهای اروپایی همچون آلمان و سوییس نسبت به این نظریه رویکرد مخالفی دارند. در حقوق ایران با توجه به وجود دیدگاه های فقهی و حاکمیت نظریات سنتی در قبال موضوعات مربوط به ضرر و رابطه سببیت و بحث نشدن موضوع از دست دادن فرصت در آن از یک طرف و عدم وجود قانون و رویه قضایی در این زمینه، قبول این نظریه دشوار به نظر می رسد، لیکن رویکردهای جدیدی که در سالهای اخیر در حقوق ایران پدید آمده از جمله پذیرش عدم النفع به عنوان ضرر پس از سالها کشمکش و مقاوت مجامع فقهی، پذیرش ضرر معنوی به عنوان ضرر قابل جبران در رویه قضایی و نهایتا قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، با مباحث تازه در موضوع مسیولیت اسباب و همینطور مطرح شدن مفهوم عرفی ضرر و رابطه سببیت و حمایت حقوقدانان و بعضا فقها از این دیدگاه، سبب شده که حقوق دانان با تلاش در جهت منطبق نمودن نظریه فرصت با مبانی فقهی و حقوقی امیدوار به راهیابی این نظریه به مجموعه قوانین و رویه قضایی کشور باشند.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست مطالب
فهرست صفحه
چکیده ۱
مقدمه ۲
فص–ل اول: مفاهیم پایه ای ۶
مبحث اول: ضرر و فعل زیانبار ۸
گفتار اول: مفهوم و انواع ضرر ۹
بند۱: معنای لغوی ضرر ۹
بند ۲: مفهوم ضرر ۹
بند ۳: انواع ضرر ۱۰
الف) ضرر مادی ۱۰
ب) ضرر معنوی ۱۲
ج) ضرر مختلط ۱۳
د) زیان اقتصادی ۱۴
گفتار دوم: شرایط ضرر قابل جبران ۱۵
بند ۱: ضرر باید مسلم و قطعی باشد ۱۵
بند ۲: ضرر باید مستقیم باشد ۱۷
بند ۳: ضرر باید شخصی باشد ۱۸
بند ۴: ضرر باید قبلا جبران نشده باشد ۱۹
بند ۵: ضرر باید قابل پیش بینی باشد ۱۹
گفتار سوم: فعل زیانبار ۲۲
بند ۱: لزوم نامشروع بودن فعل ۲۲
الف) دفاع مشروع ۲۲
ب) حکم قانون ۲۳
ج) دستور آمر قانونی ۲۳
د) اکراه و اجبار ۲۳
بند ۲: تقصیر ۲۳
مبحث دوم: رابطه سببیت و تعدد اسباب ۲۴
گفتار اول: مفهوم سببیت و رابطه سببیت ۲۴
گفتار دوم: اجتماع سبب و مباشر ۲۶
گفتار سوم: تعدد اسباب بدون دخالت عامل خارجی ۲۷
بند ۱: تعدد اسباب طولی ۲۷
الف) نظریه سبب مقدم در تاثیر ۲۷
ب) نظریه سبب متعارف ۲۸
ج) نظریه سببیت بلافاصله یا متصل به نتیجه ۲۹
د) نظریه برابری اسباب ۳۰
بند ۲: تعدد اسباب عرضی ۳۰
الف) نظریه تساوی ۳۱
ب) نظریه تقصیر ۳۱
ج) نظریه تضامن ۳۲
د)نظریه نسبت تاثیر ۳۲
گفتار چهارم: تعدد اسباب همراه با دخالت عامل خارجی ۳۲
بند ۱: قوه قاهره ۳۲
بند ۲: تعدد اسباب همراه با فعل زیان دیده ۳۳
فص–ل دوم: شناسایی نظریه تفویت فرصت ۳۴
مبحث اول: مفهوم و امکان پذیرش نظریه تفویت فرصت ۳۵
گفتار اول: مفهوم نظریه تفویت فرصت و انواع آن ۳۵
بند ۱: مفهوم نظریه تفویت فرصت ۳۵
بند ۲: انواع تفویت فرصت ۳۷
الف) تفویت فرصت تحصیل نفع ۳۷
ب: تفویت فرصت دفع ضرر ۳۷
گفتار دوم: تردیدهای موجود در خصوص پذیرش نظریه تفویت فرصت ۳۸
بند۱:تردید در مفهوم ضرر ۳۸
بند ۲: تردید در وجود رابطه سببیت ۳۹
گفتار سوم: امکان پذیرش نظریه به عنوان ضرر مستقل ۴۱
مبحث دوم: مبانی و جایگاه نظریه تفویت فرصت در حقوق کشورهای پیشرو ۴۱
گفتار اول: مبانی نظری نظریه تفویت فرصت ۴۲
بند ۱: مبانی نظری مبتنی بر نقد معیار سنتی سببیت ۴۲
بند ۲: مبانی نظری مستقل ۴۲
گفتار دوم: جایگاه نظریه تفویت فرصت در حقوق کشورهای پیشرو ۴۳
بند ۱: نظریه تفویت فرصت در حقوق انگلیس ۴۳
بند ۲: نظریه تفویت فرصت در حقوق فرانسه ۴۴
بند ۳: نظریه تفویت فرصت در حقوق آمریکا ۴۵
بند ۴: نظریه تفویت فرصت در اصول قراردادهای بینالمللی ۴۶
فصل سوم: تفویت فرصت در حقوق ایران و نحوه جبران آن ۴۸
مبحث اول: مبانی و جایگاه نظریه در فقه و حقوق ایران ۴۹
گفتار اول: مبانی و جایگاه نظریه تفویت فرصت در فقه ۴۹
بند ۱: مبانی فقهی نظریه تفویت فرصت ۴۹
الف) قاعده لاضرر ۴۹
ب) قاعده اتلاف ۵۰
بند ۲: جایگاه نظریه تفویت فرصت در فقه ۵۰
گفتار دوم: جایگاه نظریه تفویت فرصت در حقوق ایران ۵۱
گفتار سوم: تمییز نظریه تفویت فرصت از مفاهیم مشابه ۵۵
بند ۱: عدم النفع ۵۵
الف) مفهوم عدم النفع ۵۵
ب) انواع عدمالنفع ۵۶
ج) قابلیت جبران عدم النفع ۵۶
د) تفاوت نظریه تفویت فرصت با عدمالنفع ۵۷
بند ۲: از دست دادن منافع ممکنالحصول (تفویت منفعت) ۵۸
بند ۳: زیان اقتصادی ۵۹
الف) فرانسه ۶۰
ب) انگلیس ۶۰
ج) آمریکا ۶۱
د) ایران ۶۱
بند ۴: نظریه خطر مسیولیت بدون تقصیر ۶۲
بند ۵: خسارت تاخیر تادیه ۶۳
مبحث دوم: جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت ۶۶
گفتار اول: شرایط جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت ۶۶
بند ۱: شرایط عام مسیولیت مدنی ۶۶
بند ۲: شرایط خاص مربوط به تفویت فرصت ۶۷
الف) جدی و واقعی بودن فرصت از دست رفته ۶۷
ب) تاثیر تقصیر خوانده در ضرر نهایی ۶۷
گفتار دوم: روشهای جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت ۶۸
بند ۱: روش جبران کل خسارت ۶۸
بند ۲: تعیین خسارت به روش درصد احتمال ۷۰
بند ۳: تعیین خسارت به طریق مستقل و مقطوع ۷۱
مبحث دوم: جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت در حقوق کشورها ۷۱
گفتار اول: نحوه جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت در حقوق کشرهای پیشرو ۷۲
بند ۱: حقوق انگلیس ۷۲
بند ۲: حقوق فرانسه ۷۲
بند ۳: حقوق آمریکا ۷۳
گفتار دوم: نحوه جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت در حقوق ایران ۷۴
نتیجه گیری و پیشنهاد ۷۶
فهرست منابع ۷۸
کلیدواژه ها
- ضرر
- رابطه سببیت
- از دست دادن فرصت
- عدم النفع
- رابطه سببیت
- دفاع مشروع
- تقصیر (حقوق)
- فرصت
- قاعده لاضرر
- عدم النفع
- حقوق اسلامی
- فقه