بررسی طبقات ارث در قانون مدنی ایران و فرانسه
 | |
| عنوان | بررسی طبقات ارث در قانون مدنی ایران و فرانسه |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | ربابه اسحاقی |
| استاد راهنما | پرویز نوین |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۵ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
بررسی طبقات ارث در قانون مدنی ایران و فرانسه عنوان پایان نامه ای است که توسط ربابه اسحاقی، با راهنمایی پرویز نوین در سال ۱۳۹۵ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
حقوق ارث به عنوان شاخه ای از حقوق خصوصی دارای سابقه بسیاری نسبت به سایر شاخه ها و گرایش های حقوق خصوصی است و از آنجاییکه تقسیم ارث نیز بدون شناختن طبقات ارث امکان پذیر نیست و از آنجا که حقوق فرانسه یکی از قدیمی ترین قواعد مکتوب و منظم در ارث را داراست و از طرفی بسیار از قوانین حقوقی ما برگرفته از این مکتب حقوقی است درصددیم در این تحقیق طبقات ارث این دو مکتب را مورد بررسی قرار داده و ریشه اختلاف بین قوانین ارثی این دو کشور را دریابیم. براساس ماده ۷۳۴ قانون مدنی فرانسه طبقات به چهار دسته طبقه اول فرزندان متوفی و اولاد آنها طبقه دوم پدر و مادر و خواهر و برادران متوفی و ارثان آنها و طبقه سوم آبا و اجداد به صورت صعودی و طبقه چهارم عمه و عمو و خاله و دایی و وارثان انها تقسیم می شوند و مطابق ماده ۸۶۲ قانون مدنی ایران اشخاصی که به موجب نسب ارث می برند به سه دسته طبقه اول پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد طبقه دوم اجداد به صورت صعودی برادر و خاهر و اولاد آنها و طبقه سوم اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها که با بررسی ریشه اختلاف این دو کشور درمی یابیم علت تقسیم بندی ط بقات ارث در فرانسه و قرار دادن والدین متوفی در طبقه دوم به دلیل ریشه رومی ژرمنی حقوقی فرانسه است که گرایش مذهبی به صورتی که در قانین ارثی ما وجود دارد نیست و پیروی قوانین ارثی ما از فقه امامیه مسلم این اختلاف عمیق را ایجاد کرده است.
ساختار و فهرست پایان نامه
۱–۱ مقدمه ۱
۱–۲ بیان مسیله ۱
۱–۳ اهمیت موضوع تحقیق ۱
۱–۴ اهداف پژوهش ۲
۱–۵ محدودیت های پژوهش ۲
۱–۶ سوالات ۲
۱–۷ پیشینه تحقیق ۳
۱–۸ روش تحقیق ۳
۱–۹ ساختار تحقیق ۳
فصل اول کلیات
مبحث اول: مفاهیم و مبانی ارث در ایران ۶
۱ – ارث (فقه – مدنی) ۷
الف– ارث به معنای میراث ۷
ب– ارث به معنای استحقاق ۸
ج– تفاوت ماترک وارث ۸
۲– تعریف مفاهیم طبقه، درجه، دسته، صنف، وصله (نسل) ۸
الف– طبقه ۸
الف– ۱– مقایسه مفهوم طبقات در حقوق و فقه ۱۰
در حقوق مقایسه – اهل سنت وراث را به سه طبقه قسمت می کنند: ۱۰
الف––۱ صاحبان فروض در حقوق مدنی ما به پیروی از فقه امامیه صاحبان فروض، هم در طبقه اول هستند ۱۰
الف–۱–۲ عصبات ۱۰
الف–۱–۳ ذوی الارحام نسبت به ارث بردن طبقه اخیر هم بین فرقه های اهل سنت، اختلاف نظر عمیق وجود دارد ۱۰
الف–۲ قانون مدنی در مفهوم طبقات و مساله اولاد ۱۱
الف–۳ مدارک تاسیس طبقه دوم از وراث ۱۱
الف–
مدارک تاسیس طبقه سوم از وراث ۱۲
ب– مفهوم درجه ۱۳
ج – مفهوم دسته وراث ۱۴
د – مفهوم صنف در ارث ۱۴
ه – مفهوم نسل و وصله وراث ۱۵
۳– قواعد عمومی حاکم در ارث ایران ۱۵
الف– در تحقق ارث ۱۶
ب– موجبات ارث (اسباب، شرایط و موانع) ۱۸
ب–۱– موجب ارث (قرابت) قرابت نسبی و سببی ۱۸
ب–۲– شرایط ارث بری ۱۹
ب–۳– موانع ارث ۲۲
ج– بررسی قایم مقامی در ارث (ایران) ۲۶
مبحث دوم: مفاهیم و مبانی ارث در حقوق فرانسه ۲۷
۱– تعریف ارث در فرانسه ۲۹
الف – ارث بوصیت مدنی ۲۹
ب– ارث بی وصیت ۲۹
۲– وارث ۳۰
۲–۱– شرایط لازم برای ارث بری وارثان در فرانسه ۳۱
الف– اثبات و گواهی وضعیت وارثان به صورت قانونی ۳۱
ب– حضور در زمان بازگشایی وصیت نامه : برای ارث بردن باید وارثان در زمان باز کردن وصیت نامه ۳۱
ج– بررسی تیوری با هم مردن ۳۱
د– داشتن شایستگی ارث بری ۳۲
۲–۲– نحوه ی قسمت کردن ارث در فرانسه ۳۳
الف– دادخواست برای تقسیم ارث ۳۳
ب– وارثان بدون سهم مشخص ۳۳
ج– وجود چند وارث صغیر ۳۳
د– سهم و قرعه ۳۴
و– تقسیم ارث به ازای تعداد نفرات صورت می گیرد و بعد از دسته بندی ورثه تقسیم صورت می گیرد ۳۴
۳– تعریف طبقه در فرانسه ۳۵
۴– مفهوم خط مستقیم و خط اطراف در فرانسه ۳۸
۵– مفهوم قایم مقامی یا (جانشینی) در فرانسه ۳۸
الف – موارد جانشینی در طبقات ارث فرانسه ۴۰
فصل دوم طبقات ارث در قانون مدنی ایران
مبحث اول : طبقه اول ارث در ایران ۴۹
۱– قواعد کلی تقسیم ارث طبقه اول ۵۱
الف– تنها یک وارث ۵۱
ب – چند وارث ۵۲
مبحث دوم : طبقه دوم ارث در ایران ۵۴
۱ – قواعد کلی تقسیم ارث در طبقه دوم ۵۶
الف – دسته اول، اجداد ۵۷
ب – دسته دوم، برادر و خواهر و اولاد آنها ۵۸
ج – وراث دو دسته در کنار یکدیگر ۵۹
۳–۱– کلاله امی همیشه ارث می برد (هیچ وقت از ارث محروم نمی شود) ۵۹
۳–۲– کلاله ابوینی همیشه ارث می برد و از ارث محروم نمی شود ۵۹
۳–۳– کلاله ابی هنگامی ارث می برد که کلاله ابوینی نداشته باشیم (کلاله ابی سایه است) ۵۹
۳–۴– نهایتا کلاله امی یا با کلاله ابوینی ارث می برد و در نبود آنها با کلاله ابی ارث می برد ۵۹
۲ – نتیجه حاصل از قواعد کلی تقسیم ارث در طبقه دوم وراث ۵۹
مبحث سوم : طبقه سوم ارث در ایران ۶۵
۱– قواعد کلی تقسیم ارث در طبقه سوم ۶۶
الف– تنها یک وارث ۶۶
ب – چند وارث ۶۷
۲ – نتیجه حاصل از قواعد کلی تقسیم ارث در
طبقه سوم ۶۸
مبحث چهارم : سهم الارث زوج و زوجین ۷۱
۱ – قواعد کلی در توارث زوجین ۷۲
الف – شرط توارث زوجین ۷۳
ب – چگونگی توارث زوجین از اموال یکدیگر ۷۴
۲ – نظرات برخی فقها در مورد میراث زوجه ۷۵
الف – آیت الله یوسف صانعی ۷۵
ب– آیت الله سید محمد موسوی بجنوردی ۷۶
فصل سوم طبقات ارث در قانون مدنی فرانسه
مبحث اول : طبقه اول ارث در فرانسه ۷۹
۱– ترتیب فراخواندن وارثان و تقسیم ارث در طبقه ی اول ۸۰
۱–۱– بازماندگان حاضر در طبقه ی اول اگر همگی درجه های خویشاوندی مشابه داشته باشند ۸۰
۱–۲ اگر متوفی همزمان در بازماندگان طبقه ی اول هم بازماندگان اصلی خود مثل فرزندان ۸۰
۱–۳ هر قسمت از ارث که به جانشین های بازماندگان داده می شود اگر جانشینان درجه ی ۸۰
۱–۴ مواردی که در شماره های
و
گفته شد در مواقعی که متوفی بازمانده ی درجه یک نداشته باشد ۸۰
۱–۵ اگر در بین بازماندگان درجه دو و طبقه دو شرایط جانشینی وجود نداشته باشد، ۸۱
۱–۶ اگر بازماندگان متوفی متعلق به طبقه دو و بعد از آن باشند و بازماندگان یک شاخه ۸۱
مبحث دوم : طبقه دوم ارث در فرانسه ۸۲
۱– ترتیب فرا خواندن و تقسیم ارث در طبقه ی دوم ۸۴
۱–۱ وقتی که وارثان متوفی پدر و مادر وی و وارثان طبقه دوم باشند نیمی زا ارث به پدر و مادر می رسد ۸۴
۱–۲ طبق قوانین خاص و ذکر شده ممکن است نیمی از ارث یا ۴/۳ از ارث و یا تمام ارث به ۸۴
۱–۳ لازم به ذکر است که این تقسیم که با توجه به تعداد وارثان و یا با توجه به شاخه ید ۸۴
مبحث سوم : طبقه سوم ارث در فرانسه ۸۷
مبحث چهارم : طبقه ی چهارم ارث در فرانسه ۸۹
۱– قسمت کردن ارث بین وارثان دو خط ۹۳
۱– حقوق ارث همسر بازمانده (بعد از اصلاحات سال ۲۰۰۱) ۱۰۰
الف– سهم الارث همسر بازمانده ۱۰۰
ب–حقوق مربوط به اقامتگاه خانوادگی (همسر بازمانده) ۱۰۲
۲– شرایط ارث بری و نحوه تقسیم ارث همسر بازمانده ۱۰۳
فصل چهارم بررسی اشتراکات و افتراقات در مقررات ارث ایران و فرانسه
مبحث اول: اختلاف در تعداد طبقات ارث بین ایران و فرانسه ۱۰۹
مبحث دوم: اختلاف در میزان سهم الارث وراث در ایران و فرانسه ۱۱۲
الف– مقایسه سهم الارث در طبقه اول ارث فرانسه و ایران ۱۱۲
ب– مقایسه سهم الارث در طبقه دوم ارث فرانسه و ایران ۱۱۳
ج–مقایسه سهم الارث در طبقه سوم و چهارم ارث در فرانسه و ایران ۱۱۵
مبحث سوم: اختلاف سهم الارث زوج و زوجه در ایران و همسر بازمانده در فرانسه ۱۱۶
الف– سهم الارث زوج و زوجه در ایران ۱۱۶
ب– سهم الارث همسر بازمانده در فرانسه ۱۱۸
مبحث چهارم: تفاوت در موانع ارث بری در فرانسه و ایران ۱۱۹
الف– موانع ارث در قانون ایران عوامل چهارگانه است که در ماده های
ق م ۸۸۱ و ۸۸۲ و ۸۸۴ ۱۱۹
ب– موانع ارث (عدم شایستگی) در قانون فرانسه ۱۲۰
مبحث پنجم: اختلاف در اختیارات مورث بین قوانین ایران و فرانسه ۱۲۱
الف– اختیارات مورث براساس تاسیس حقوقی ارث ایران ۱۲۱
ب– اختیارات مورث براساس تاسیس حقوق ارث فرانسه ۱۲۲
ج– تقسیم ارث بر مبنای باز کردن وصیت نامه (در فرانسه) ۱۲۳
مبحث ششم: شباهت در قاعده قایم مقامی بین ارث ایران و فرانسه ۱۲۴
الف– قاعده قایم مقامی در ارث ایران که در واقع در ارث ایران این قاعده از احادیث امامیه مسلم است ۱۲۴
الف–۱: وارث با نام که قانون زیر عنوان معینی به آنان ارث می دهد خواه ارث آنها فرض ۱۲۴
الف–۲: وارث بی نام که زیر عنوان معینی وارث در قانون شناخته نشده اند ۱۲۵
ب– قاعده قایم مقامی در ارث فرانسه ۱۲۵
نتیجه گیری و پیشنهادات
منابع و مآخذ ۱۲۹
منابع فارسی ۱۳۰
الف:کتاب ها ۱۳۰
ب– پایان نامه ها ۱۳۰
ج– مقالات ۱۳۱
د– منابع عربی ۱۳۱
منابع لاتین ۱۳۲
الف– قوانین ۱۳۲
ب–: سایت ها ۱۳۲
پیوستها و ضمایم
چکیده انگلیسی ۱۷۱
فهرست شکل ها
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
عنوان صفحه
شکل ۱–۱ ۱۴
شکل۱–۲ ۲۳
شکل۱–۳ ۲۴
شکل ۱–۴ ۴۰
شکل ۱–۵ ۴۰
شکل ۱–۶ ۴۱
شکل ۱–۷ ۴۱
شکل ۱–۸ ۴۲
شکل ۱–۹ ۴۲
شکل ۱–۱۰ ۴۳
شکل ۱–۱۱ ۴۳
شکل ۲–۱ ۴۸
شکل ۲– ۲ ۴۹
شکل ۲– ۳ ۵۴
شکل ۲– ۴ ۵۶
شکل ۲– ۵ ۶۲
شکل ۲– ۶ ۶۴
شکل ۳– ۱ ۸۱
شکل
– ۲ ۸۵
شکل
– ۳ ۸۸
شکل
– ۴ ۹۲
شکل
– ۵ ۹۴
شکل
– ۶ ۹۵
شکل
– ۷ ۹۶
شکل
– ۸ ۹۷
شکل
– ۹ ۹۸
شکل
– ۱۰ ۹۸
شکل
– ۱۱ ۹۹
کلیدواژه ها
- طبقه
- ارث
- قانون مدنی ایران
- قانون مدنی فرانسه
- ارث
- وصیت نامه
- طبقات وراث
- ایران
- فرانسه
- قانون مدنی
- اولویت
- واگذاری های مالکیت