جبران خسارت معنوی ناشی از فعالیت های مطبوعاتی

عنوان	جبران خسارت معنوی ناشی از فعالیت های مطبوعاتی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	فرهاد صمدی پور
استاد راهنما	نعمت احمدی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۵
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

جبران خسارت معنوی ناشی از فعالیت های مطبوعاتی عنوان پایان نامه ای است که توسط فرهاد صمدی پور، با راهنمایی نعمت احمدی در سال ۱۳۹۵ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

مطبوعات یکی از محورهای حیاتی دموکراسی و مردم سالاری هستند. مطبوعات امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز روزمره زندگی انسان هایی هستند که هر روز بیش از روز قبل باید آگاهی خودشان را از دنیای پیرامون شان افزایش دهند، در مورد راه کارهای جدید برای آسان تر کردن زندگی آگاهی پیدا کنند، برای عمل در عرصه های سیاست، تحلیل ها و نگرش های مختلف به موضوعات را در نظر داشته باشند و در کنار همه این ها زیر بار سنگینی فزاینده زندگی مدرن، مسوولیت های اجتماعی خودشان را فراموش نکنند. مطبوعات بیش از هر چیزی لازمه سیستم های حکومتی است که در آن مردم بر مردم حکم می رانند، و در جهت منافع عقلانی اکثریت حرکت می کنند.مطبوعات با وجود اهمیت فعالیت شان، خواسته یا ناخواسته ممکن است سبب ایراد خسارات مادی یا معنوی به دیگران شوند و باید گفت اهمیت فعالیت هایی که به آنها اشاره شد، منافاتی با ضرورت جبران خسارات مادی و معنوی که به سبب فعالیت آنها به اشخاص وارد می شود، ندارد.در قانون اساسی، قانون مسیولیت مدنی، قانون اخیرالتصویب آیین دادرسی کیفری و قوانین دیگر بر لزوم جبران خسارت معنوی تاکید شده است اما محاکم در عمل کمتر حکم به جبران خسارت معنوی داده اند که این امر می تواند ناشی از عواملی از جمله عدم آگاهی افراد یا غفلت آنها نسبت به امکان مطالبه خسارات معنوی باشد. همچنین می توان گفت محاکم تا مدت زیادی تحت تاثیر نظریه شورای نگهبان درباره تبصره یک ماده ۳۰ قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴ که تقویم خسارت معنوی به مال و امر مادی را مغایر موازین شرعی اعلام کرده، بوده اند اما در پژوهش حاضر خواهیم دید که طبق اصول قانون اساسی و مواد متعدد قوانین مختلف، جبران خسارت معنوی همچون جبران خسارات مادی ضروری است و محاکمی هم هستند که نه تنها حکم به جبران خسارت معنوی داده اند بلکه خسارت معنوی را به پول تقویم کرده اند.از طرفی، در حقوق ایران حمایت از حقوق نقض شده اشخاص از سوی مطبوعات، عمدتا با توسل به نظام کیفری و اعمال مجازات صورت می گیرد که این امر در اکثر موارد با روح حاکم بر فعالیت های مطبوعاتی و رسالت آنها سازگار نیست.لذا با ملاحظه اینکه بازنگری در قانون مطبوعات در موارد مختلف ضروری به نظر می رسد، بهتر است که امکان مطالبه خسارت معنوی در این قانون به رسمیت شناخته شده و مورد تصریح قرار گیرد تا بتوان از آن به عنوان یک جایگزین مناسب به جای مجازات اهالی مطبوعات استفاده کرد؛ نهادی که شاید از بسیاری مجازات های پیش بینی شده در قانون متناسب تر و بازدارنده تر باشد و در پی آن بتوانیم قانون مطبوعات مترقی تری داشته باشیم چرا که پیش بینی مجازات هایی نظیر حبس و شلاق در این قانون زیبنده نیست و چنانکه در این پژوهش خواهیم گفت مجازات توقیف برای نشریات مجازات مناسب و عادلانه ای نیست.

ساختار و فهرست پایان نامه

کلیات طرح ۱

مقدمه ۱

بیان مساله ۲

اهداف تحقیق ۳

اهمیت موضوع تحقیق و دلیل انتخاب آن ۴

سوالات و فرضیه های تحقیق ۵

روش تحقیق ۵

فصل اول خسارت معنوی

۱–۱ تعریف لغوی و اصطلاحی خسارت معنوی ۷

۱–۲ مفهوم خسارت معنوی ۸

۱–۳ مبانی مطالبه خسارت معنوی ۱۰

۱–۳–۱ نظریه تقصیر ۱۱

۱–۳–۲ ایرادها به نظریه تقصیر و نقد و بررسی آن ۱۱

۱–۳–۳ تنافی نظریه تقصیر با حکمت مسیولیت مدنی ۱۱

۱–۳–۴ ناکارآمدی نظریه تقصیر در نظام اقتصادی معلول انقلاب صنعتی ۱۲

۱–۳–۵ نظریه خطر ۱۲

۱–۳–۶ ایرادات نظریه خطر ۱۲

۱–۳–۷ نظریه تضمین حق ۱۴

۱–۳–۸ نظریه مختلط ۱۵

۱–۴ مبانی مسیولیت مدنی ناشی از ایراد خسارت معنوی ۱۶

۱–۵ ارکان مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی ۱۷

۱–۵–۱ وجود ضرر ۱۷

۱–۵–۲ ارتکاب فعل زیانبار نامشروع ۱۸

۱–۵–۳ رابطه سببیت بین فعل زیانبار نامشروع و خسارت موجود ۲۰

۱–۵–۴ شرایط ضرر قابل جبران در خسارت معنوی ۲۰

۱–۵–۵ قطعی و مسلم بودن خسارت ۲۰

۱–۵–۶ مستقیم بودن خسارت ۲۱

۱–۵–۷ جبران نشده بودن خسارت ۲۲

۱–۵–۸ قابل پیش بینی بودن خسارت ۲۳

۱–۶ جایگاه خسارت معنوی در قوانین موضوعه ۲۴

۱–۶–۱ مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون اساسی ۲۴

۱–۶–۲ مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون مسیولیت مدنی ۲۶

۱–۶–۳ مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون مدنی ۳۱

۱–۶–۴ مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون آیین دادرسی کیفری ۳۳

۱–۶–۵ مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در حقوق اداری ۳۶

۱–۶–۶ مسیولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون مجازات اسلامی ۳۷

فصل دوم خسارت معنوی ناشی از فعالیت های مطبوعاتی

۲–۱ تعریف لغوی مطبوعات ۴۴

۲–۲ تعریف قانونی مطبوعات ۴۴

۲–۳ اهمیت و رسالت مطبوعات ۴۵

۲–۴ ایراد خسارت معنوی به وسیله مطبوعات ۴۸

۲–۵ مصادیق خاص خسارت معنوی در مطبوعات ۵۰

۲–۵–۱ توهین به اشخاص و افترا به وسیله ی مطبوعات ۵۱

۲–۵–۲ توهین به مقدسات در مطبوعات ۵۵

۲–۵–۳ توهین به مقامات رسمی در مطبوعات ۵۷

۲–۵–۴ سوء استفاده از عنوان صاحب پروانه و نام و علامت روزنامه دیگر ۵۷

۲–۵–۵ تهدید به هتک شرف یا حیثیت، توسط مطبوعات ۵۹

۲–۵–۶ سرقت ادبی به وسیلهی مطبوعات ۵۹

فصل سوم جبران خسارت معنوی ناشی از فعالیت های مطبوعاتی ۶۱

۳–۱ نگاهی کلی به روش های جبران خسارت معنوی ۶۲

۳–۲ انواع جبران خسارت معنوی ۶۴

۳–۲–۱ اعاده وضعیت سابق یا روش عینی ۶۵

۳–۲–۲ پرداخت غرامت یا جبران خسارت از راه دادن معادل ۶۷

۳–۲–۳ جبران خسارت به روش نمادین و اسمی ۷۴

۳–۲–۴ پرداخت غرامت کیفری و تنبیهی ۷۵

۳–۳ نحوه ارزیابی خسارت معنوی و تفاوت تالم پذیری افراد ۷۶

۳–۴ روش تعیین مبلغ خسارت ۷۷

۳–۴–۱ ملاک زمان ارزیابی ۷۸

۳–۴–۲ ملاک ارزیابی خسارت در فرض تعدد اسباب ۸۰

۳–۵ حق جوابگویی روشی خاص برای جبران خسارت معنوی در مطبوعات ۸۳

۳–۶ آرای محاکم در رابطه با جبران خسارت معنوی به طریق مادی ۸۵

۳–۶–۱ رویه دادگاه های کیفری یک تهران در رسیدگی به دعاوی خسارت معنوی در پرونده های مطبوعاتی ۸۹

۳–۷ ضرورت پیش بینی امکان مطالبه خسارت معنوی به جای برخی مجازات ها در قانون مطبوعات ۸۹

نتیجه گیری و پیشنهادات ۹۲

منابع فارسی ۹۶

الف) کتب : ۹۶

ب) پایان نامه ها ۹۷

ج) نشریات فارسی ۹۷

منابع لاتین : ۹۹

سایت های اینترنتی: ۹۹

چکیده لاتین ۱

کلیدواژه ها

• دموکراسی
• خسارت معنوی
• قانون اساسی
• مجازات نقض قانون
• توقیف (تعلیق)
• نشریه
• جبران خسارت
• روزنامه ها
• مردم سالاری
• مشارکت اجتماعی