مالکیت خصوصی در فضای ماورای جو

عنوان	مالکیت خصوصی در فضای ماورای جو
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	زهرا محمدی
استاد راهنما	خدیجه صلح میرزایی
استاد مشاور	فریبا مشیرپور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

مالکیت خصوصی در فضای ماورای جو عنوان پایان نامه ای است که توسط زهرا محمدی، با راهنمایی خدیجه صلح میرزایی و با مشاوره فریبا مشیرپور در سال ۱۳۹۶ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس دفاع گردید.

چکیده

نظام حقوق فضا پروسه ای در حال تحول و تکوین است و بواسطه اقتضایات و تحولاتی که در آن صورت می گیرد ضرورت های جدید به وجود می آید که مقررات سنتی و تفکرات جزمی توانایی پاسخگویی این نیازها را ندارد که لاجرم باید در پی یافتن راه حل های علمی بود. در دوران شکل گیری حقوق فضا تمامی فعالیت ها دولت محور تعریف شده اند اما با ورود آژانس های فضایی و نهادهای غیردولتی در فعالیت های فضایی، ماهیت حقوق عمومی به سمت حقوق خصوصی در فضا تغییر یافت. نظام حقوق فضا باید به بازتعریف ماهیت خود به عنوان ترکیبی از حقوق بین الملل عمومی و حقوق بین الملل خصوصی بپردازد. زیرا تجاری سازی و خصوصی سازی فعالیت های فضایی توسط نهادهای خصوصی، ویژگی عمومی بودن فضا را به حقوق مالکیت خصوصی تغییر داده است. این تغییر در ماهیت در اثر مشارکت فعال و مستقیم بازیگران جدید ایجاد شده است. هر چند نظام کنونی حقوق فضا استخراج و تخصیص منابع طبیعی را منع نکرده است اما از آنجا که جهت گیری نهادهای خصوصی لزوما با اصل حفاظت از منافع کل بشریت همسو نیست و از سویی به تبع ورود بخش خصوصی در فضا مقولات نوینی مثل معدن کاری در فضا، ایستگاه های فضایی، واگذاری مداری و اعطای مالکیت معنوی در فضا پدید آمده که با اصول اساسی پذیرفته شده در حقوق فضا از جمله اصل منع تخصیص فضا در تضاد است. حقوق فضا نیازمند قواعد نوینی است که تامین کننده منافع تجاری و علمی همه کشورها باشد. تقویت راهبرد همکاری بین المللی و مشارکت دادن تمامی ذینفعان فضا در قاعده سازی شرط لازم تحقق این هدف خواهد بود.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه چکیده

بخش اول

الف– کلیات

۱– مقدمه

۲– مفاهیم ویژگی های حقوق فضا

۱–۲– ویژگی های متمایز فضا

۲–۲– قلمرو فیزیکی فضای ماورای جو

ب– معاهده فضای ماورای جو و چالش های پیش روی آن

۱– مراحل تکوین و تکامل معاهده فضا

۲– بررسی مهم ترین اصول اساسی معاهده فضا

۱–۲– اصل آزادی تحقیقات و استفاده از فضای ماورای جو

۲–۲– اصل عدم تصرف و تخصیص فضا و کرات آسمانی

۳–۲– اصل کاوش و استفاده از فضا و کرات آسمانی طبق اصول حقوق بین الملل

۴–۲– اصل استفاده صلح آمیز از فضا

۵–۲– اصل تداوم صلاحیت دولت ها نسبت به اجسام پرتابی به فضا

۳– چالش ها و نارسایی های معاهده فضا

۱–۳– ابهام در اصل آزادی کاوش و بهره برداری از فضا

۲–۳– تعارض در اصل منع تصاحب ملی و تخصیص با اصل آزادی دسترسی به فضا

۳–۳– نامشخص بودن امکان بهره برداری از مشترکات بین المللی

۴–۳– سودجویی از فضا در برابر منافع همه کشورها

۵–۳– تفسیر به رای منع تصاحب ملی

۶–۳– ابهام، نقص و یا اجمال در عبارات و مفاهیم معاهده

۱–۶–۳– عدم تعریف فضای ماورای جو و کرات آسمانی

۲–۶–۳– ابهام واژگان، بهره برداری ، استفاده و اکتشاف

۷–۳– وجود اختلاف های تفسیری

۱–۷–۳– تفسیر موسع ماده

معاهده فضا

۲–۷–۳– اختلاف تفسیرماده

با ماده

معاهده فضا

۳–۷–۳– تفاسیر متناقض از ماده

معاهده فضا

ج– موافقت نامه ماه و آسیب های فراروی آن

۱– پیدایش موافقت نامه ماه و سایر اجسام آسمانی

۲– چالش های حقوقی ناشی از موافقت نامه ماه و سایر اجسام آسمانی

۱–۲– ابهام در مفهوم میراث مشترک بشریت و مالکیت خصوصی در فضای ماه

۲–۲– ناسازگاری و تناقض بین اصول معاهده فضا و توافقنامه ماه

۳–۲– مشکلات ناشی از بهره برداری از منابع طبیعی ماه

۴–۲– چالش ناشی از استحصال منابع از سطح ماه

۳– حقوق مالکیت و انتقال منابع استحصالی از ماه

۴– ابهام در کارایی مفهوم حق مالکیت تبعی در فضا

بخش دوم

الف – مفهوم مالکیت در فضا

۱– مفهوم مالکیت در فضا

۲– پیدایش حقوق مالکیت در مشترکات عمومی

۳– ممنوعیت تملک فضا و اجرام سماوی

۴– چالش های حقوق مالکیت در فضا

۱–۴– تعارض میان اصل عدم تخصیص و امکان مالکیت فضا

۲–۴– چالش توزیع حق مالکیت در فضا

ب– مظاهر مالکیت فکری در فضا

۱– مفهوم حقوق مالکیت معنوی

۲– تعارض حقوق مالکیت معنوی با اصل منع تخصیص فضا

ج– مالکیت در مشترکات عمومی

۱– مفهوم و پیشینه میراث مشترک بشریت در فضای ماورای جو و دیدگاه مخالفان

۱–۱– مفهوم میراث مشترک بشریت

۱–۱–۱– تعریف میراث مشترک بشریت

۲–۱–۱– ارتباط میراث مشترک بشریت با قلمرو همه ی بشریت

۲–۱– فضای ماورای جو، اجرام آسمانی و منابع طبیعی

۱–۲–۱– فضای ماورای جو

۲–۲–۱– اجرام آسمانی

۳–۲–۱– منابع طبیعی

۳–۱– پیشینه مفهوم میراث مشترک بشریت در فضای ماورای جو

۴–۱– دیدگاه های مخالفان تسری مفهوم میراث مشترک بشریت به فضای ماورای جو

۲– عناصر تشکیل دهنده ی میراث مشترک بشریت در فضای ماورای جو

۱–۲– غیرقابل تخصیص بودن

۱–۱–۲– مبانی پذیرش اصل و خاستگاه آن

۱–۱–۱–۲– مبانی پذیرش اصل

۲–۱–۱–۲– خاستگاه اصل

۲–۱–۲– انواع تخصیص با توجه به مدعی تخصیص

۱–۲–۱–۲– تخصیص ملی

۲–۲–۱–۲– تخصیص بین المللی

۳–۲–۱–۲– تخصیص اشخاص حقیقی و شرکت های خصوصی

۲–۲– تقسیم منصفانه منافع میان کشورها

۱–۲–۲– مفهوم تقسیم منصفانه

۲–۲–۲– مبانی نظری تقسیم منصفانه

۳–۲– نفع بشریت

۱–۳–۲– مفهوم نفع بشریت

۲–۳–۲– ابعاد نفع بشریت

۳– مدیریت بین المللی فضای ماورای جو

۱–۳– مفهوم مدیریت بین المللی فضای ماورای جو

۲–۳– مبنای پذیرش مدیریت بین المللی فضای ماورای جو

۳–۳– سازمان ملل متحد و مدیریت بین المللی فضای ماورای جو

۴–۳– بهره برداری با اهداف صلح آمیز

۱–۴–۳– مفهوم بهره برداری با اهداف صلح آمیز

۲–۴–۳– پیشینه ی شکل گیری مفهوم بهره برداری با اهداف صلح آمیز

د– استثنایات وارد بر اصل منع تخصیص فضا

۱– مدار زمین ثابت – (اختصاصی نقاط مداری به کشورها)

۱–۱– تحدید حدود فضا در رویه دولت ها

۱–۱–۱– رویه کشورهای استوایی (اعلامیه بوگوتا)

۲–۱– مدارهای زمین

۱–۲–۱– انواع مدارها

۲–۲–۱– مدار زمین آهنگ، مهمترین مدار

۳–۱– به دست آوردن طیف مدار / فرکانس

۴–۱– واگذاری فضاها، شیوه کنونی تخصیص نقاط مداری

۱–۴–۱– اصول حاکم بر تخصیص مدار زمین آهنگ

۲– ماهواره های جمع آوری انرژی خورشیدی و قاعده مجاورت (فراهم نمودن امکان تخصیص ملی)

۱–۲– فراهم نمودن امکان تخصیص ملی

۳– ایستگاه های فضایی و مالکیت سطح زیر آنها

۱–۳– تفاوت ایستگاه های فضایی و شیء فضایی

۱–۱–۳– منشا زمینی / غیرزمینی آن

۲–۱–۳– وظیفه و کارکرد

۳–۱–۳– قابلیت استمرار

۴–۱–۳– ابعاد و اندازه

۵–۱–۳– سرنشین دار بودن

۲–۳– کارکرد ایستگاه های فضایی و انواع آن

۱–۲–۳– کارکرد ایستگاه های فضایی

۲–۲–۳– انواع ایستگاه های فضایی

۳–۳– حقوق حاکم بر ایستگاه های فضایی

۱–۳–۳– معاهده فضا

۲–۳–۳– موافقت نامه ماه

۳–۳–۳– کنوانسیون ثبت

۴– دارایی های فضایی

۱–۴– دارایی های فضایی از منظر حقوق بین الملل خصوصی

۲–۴– مسایل کنونی مرتبط با اخذ تضمین در دارایی های فضایی

۱–۲–۴– فقدان قطعیت و قابلیت پیش بینی

۲–۲–۴– هزینه های زیاد معامله

۳–۲–۴– ماهیت خاص دارایی های فضایی

۳–۴– کنوانسیون و پروتکل دارایی های فضایی

۱–۳–۴– ایجاد منفعت بین المللی

۲–۳–۴– ثبت

۳–۳–۴– حق تقدم

۴–۳–۴– ثبت اولیه

۵–۳–۴– مفهوم عایدات

۶–۳–۴– واگذاری ها

۷–۳–۴– عدم پرداخت و جبران ها

ه– – مفهوم حاکمیت و مالکیت در فضای ماورای جو

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• حقوق بین&#۱۷۲;الملل عمومی–
• حقوق فضا
• حقوق بین&#۱۷۲;الملل خصوصی
• مالکیت خصوصی