اصلاح ژنتیک جنین انسان از منظر فقه و حقوق

عنوان	اصلاح ژنتیک جنین انسان از منظر فقه و حقوق
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سونیا حسین زاده
استاد راهنما	حمید رحمانی منشادی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت

اصلاح ژنتیک جنین انسان از منظر فقه و حقوق عنوان پایان نامه ای است که توسط سونیا حسین زاده، با راهنمایی حمید رحمانی منشادی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت دفاع گردید.

چکیده

دانش ژنتیک و فرایند اصلاح ژنتیکی، موضوع بسیار مهمی است که از اصلاح گیاهان و حیوانات فراتر رفته و با تحت تاثیر قرار دادن ژن های انسان منجر به ایجاد آثار مهمی در عالم حقوق شده است و ابعاد و چالش های تازه ای را فراروی حقوقدانان قرار داده است. در این راستا اقدامات گسترده ای در سطح منطقه ای و جهانی برای نظام مند کردن اصلاح ژنتیکی صورت گرفته است که نشانگر توجه ویژه دولت ها و سازمان های جهانی و منطقه ای به این مهم است. هدف اصلی از تدوین این پژوهش تحلیل چالش ها و آثار حقوقی ناشی از اصلاح ژنتیک جنین انسان است. در این راستا بعد از بررسی مفاهیم و مبانی موضوع، ادله مشروعیت انجام تحقیقات در زمینه اصلاح ژنتیک جنین را بررسی کردیم و روشن شد که اندیشمندان مسیحی در خصوص اصلاح ژنتیکی جنین انسان بیشترین مخالفت های مذهبی میان ادیان سه گانه را دارند.ولی در خصوص اصلاح ژنتیک انسان بر روی سلول های غیرجنسی مخالفت های کمتری در میان مسیحیان دیده می شود. اکثر اندیشمندان یهودی، استفاده از آزمایشات و تحقیقات ژنتیکی و اصلاح ژنتیک انسان برای درمان و پیشگیری از بیماری ها را جایز می شمارند. اما بیشترین حمایت مذهبی از اصلاح ژنتیک انسان در میان ادیان توحیدی، به اسلام تعلق دارد. اکثر فقهای شیعه و سنی و اندیشمندان مسلمان استفاده از اصلاح ژنتیک انسان را برای درمان بیماری های صعب العلاج جایز می دانند.و مشهور مسلمانان مطلق دستکاری ژنتیکی و مهندسی ژنتیک را حتی برای اهداف غیردرمانی نیز جایز دانسته اند. چرا که ادله اباحه و جواز مهندسی ژنتیک در فقه اسلامی تمام شیوه های اصلاح ژنتیکی سلول های سوماتیک، جنسی و حتی بهینه سازی را شامل می شود. در پایان نیز با بررسی مهمترین آثار اصلاح ژنتیک جنین در خصوص نظام مسیولیت مدنی و مالکیت فکری، به این نتیجه رسیدیم که اصلاح مقررات حقوقی موجود برای رفع ابهامات درحیطه ی عملی و علمی و حمایت از پژوهشگران در زمینه تحقیقات ژنتیک امری ضروری است. در خصوص مسوولیت مدنی ناشی از اصلاح ژنتیک انسانی در رابطه با نظام حقوقی ایران، برانگیختن حساسیت قانونگذار نسبت به چنین مساله پر اهمیت انسانی است. با توجه به مبانی حقوقی و قاعده لاضرر خسارات وارده به آزمودنی و بیمار در فرایند تحقیقات مرتبط با اصلاح ژنتیک انسانی باید به طور کامل جبران شود چرا که قصد او احسان و کمک به پیشرفت علوم پزشکی بوده و جبران این خسارات باید به طور کامل از بودجه دولتی صورت گیرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالبچکیده۱فصل اول۲کلیات تحقیق۲۱– ۱بیان مسیله۲۱–۲ سوابق پژوهش۵۱–۳ سوالات تحقیق۷۱–۳–۱ سوال اصلی:۷۲–۳–۱ سوالات فرعی:۷۱–۴ فرضیه ها۷۱–۵ اهداف تحقیق۷۱–۶ روش پژوهش۸۱–۷ روش تجزیه و تحلیل و جمع بندی اطلاعات۸۱–۸ ساختار پژوهش۸فصل دوم۹مفاهیم،مبانی و پیشینه نظری تحقیق۹۲–۱ مفاهیم۱۰۲–۱–۱ ژن۱۰۲–۱–۲ بیوتکنولوژی۱۱۲–۱–۳ موجودات تغییریافته ژنتیکی۱۲۲–۱–۴ شبیه سازی۱۳۲–۱–۵ اهدای جنین۱۳۲–۲ پیشینه و مبانی اصلاح ژنتیکی جنین۱۴۲–۳ انواع روش های علمی اصلاح ژنتیک جنین (ژن درمانی– دوپینگ ژنتیکی)۱۶۲–۳–۱ ژن بیان کننده هورمون اریترو پویتین۱۷۲–۳–۲ عامل بیان کننده اندروفین۱۷۲–۳–۳ عامل رشد اندوتلیال عروق۱۸۲–۳–۴ عامل رشدی شبه انسولین۱۸۲–۳–۵ میوستاتین بلاکرها۱۸۲–۴ پیشینه موضوع۱۹۲–۴–۱ پیشینه استفاده از جنین در تحقیقات باروری و ژنتیکی۱۹۲–۴–۲ پیشینه دستکاری ژنتیکی۲۰۲–۴–۳ پیشینه قانونگذاری در زمینه دستکاری ژنتیکی۲۲فصل سوم۲۴مشروعیت اصلاح ژنتیک جنین انسان از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه۲۴۳–۱ اصلاح ژنتیک جنین انسان از دیدگاه مسیحیت۲۴۳–۲ ژن درمانی از دیدگاه دین یهود۲۸۳–۳ دیدگاه فقه اسلامی در خصوص مشروعیت اصلاح ژنتیک انسانی۳۰۳–۳–۱ شبهه آیت الله تبریزیان۳۲۳–۳–۱–۱ پاسخ به شبهه۳۲۳–۴ مشروعیت ژن درمانی از دیدگاه حقوقدانان۳۴فصل چهارم۴۰ابعاد و چالش های حقوقی اصلاح ژنتیک جنین انسان۴۰۴–۱ چارچوب قانونی و اخلاقی حاکم بر تحقیقات ژنتیکی بر روی جنین انسان۴۱۴–۲ ابعاد و آثار دوپینگ ژنتیکی جنین انسان۴۶۴–۲–۱ مشکلات برای تندرستی ورزشکاران و مقررات ورزشی۴۷۴–۲–۱–۱ افزایش غیر اخلاقی توان ورزشی و دستکاری ژنتیکی ورزشکاران۴۷۴–۲–۱–۲ شبیه سازی ورزشکاران۴۸۴–۲–۱–۳ دوپینگ ژنتیکی ورزشکاران و مشکلات اخلاقی آن۴۹۴–۲–۲ تشخیص دوپینگ ژنی و موضوعات اخلاقی مرتبط با آن۴۹۴–۳ چالش های حقوقی اصلاح ژنتیک جنین با هدف درمان (ژن درمانی)۵۱۴–۳–۱ طول مدت نگه داری جنین۵۱۴–۳–۲ سرنوشت جنین پس از فسخ قرارداد۵۱۴–۳–۳ باروری پس از مرگ۵۲۴–۳–۴ مالکیت جنین۵۲۴–۴ مسوولیت مدنی ناشی از تحقیقات ژنتیک درمانی (ژن درمانی)۵۲۴–۴–۱ ماهیت مسوولیت مدنی پزشک در تحقیقات ژنتیک درمانی۵۴۴–۴–۱–۱ مسوولیت قراردادی۵۴۴–۴–۱–۲ مسوولیت قهری۵۵۴–۴–۱–۲–۱ تعهد به مراقب و حفاظت۵۶۴–۴–۱–۲–۲ نقض تعهد و تقصیر۵۶۴–۴–۱–۲–۳زیان قابل مطالبه۵۷۴–۴–۱–۲–۴ رابطه سببیت۵۹۴–۴–۱–۲–۵ چالشهای مسوولیت مدنی ناشی از ژن درمانی بر روی سلولهای جنسی۶۰۴–۴–۲ جهات مسوولیت مدنی پزشک در تحقیقات ژنتیک درمانی۶۱۴–۴–۲–۱ معالجه خلاف قانون (سوء طبابت، معالجه برخلاف شیون حرفه ای)۶۳۴–۴–۲–۲ معالجه بدون رضایت آگاهانه بیمار۶۴۴–۴–۳ بار اثبات دعوی در مسوولیت مدنی ناشی از اصلاح ژنتیک جنین۶۶۴–۴–۳–۱ اقامه دعوی مبتنی بر خطای پزشکی۶۷۴–۴–۳–۲ اقامه دعوای مبتنی بر عدم اخذ رضایت آگاهانه۶۸۴–۵ ضرورت حمایت از پژوهشگران عرصه اصلاح ژنتیک در نظام مالکیت فکری۶۹فصل پنجم۷۲نتیجه گیری و پیشنهاد ها۷۲۵–۱ نتیجه گیری۷۲۵–۲ پیشنهادات۷۴منابع و ماخذ۷۶منابع فارسی۷۶کتب۷۶مقالات۷۸پایان نامه۸۱منابع انگلیسی۸۲

کلیدواژه ها

• اصلاح ژنتیک
• جنین