تحلیل انتقادی ماده 803 قانون مدنی

عنوان	تحلیل انتقادی ماده ۸۰۳ قانون مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	زهرا هادوی
استاد راهنما	سیدمهدی دادمرزی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه قم

تحلیل انتقادی ماده ۸۰۳ قانون مدنی عنوان پایان نامه ای است که توسط زهرا هادوی، با راهنمایی سیدمهدی دادمرزی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

مواد عمده قانون مدنی نشات گرفته از دیدگاه های فقهی مطرح شده در مورد آن موضوع است. ماده ۸۰۳ ق.م نیز از این اصل مستثنا نیست. ماده مذکور با توجه به دیدگاه های فقه ای از جهات مختلف قابل بررسی است؛ یکی از این جهات موارد مسکوت ماده ۸۰۳ ق.م است. در بند یک ماده ۸۰۳ ق.م هبه به پدر، مادر و اولاد غیر قابل رجوع است، با توجه به دیدگاه های فقه ای این سوال قابل طرح است؛ وضعیت هبه به سایر خویشاوندان نسبی و زوجین از حیث قابلیت یا عدم قابلیت رجوع چگونه است؟ قانون مدنی در مورد وضعیت هبه به سایر خویشاوندان نسبی و زوجین ساکت است. این در حالی است که در مورد وضعیت هبه بین خویشاوندان نسبی و زوجین در فقه اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی هبه بین خویشاوندان و زوجین را قابل رجوع می دانند؛ و عده ای هبه به خویشاوندان و زوجین را غیر قابل رجوع می دانند. با توجه به بررسی دلایل هر یک از دیدگاه ها، نگارنده بر این باور است که هبه به سایر خویشاوندان نسبی و زوجین نیز باید در محدوده بند یک ماده ۸۰۳ ق.م قرار گیرد و هبه به سایر خویشاوندان نسبی و زوجین نیز مانند هبه به پدر، مادر و اولاد باید غیر قابل رجوع گردد. علاوه بر بررسی موارد مسکوت، موارد ابهام ماده ۸۰۳ ق.م از جهت دیگر، نیازمند بررسی و تبیین است. یکی از موارد ابهام ماده ۸۰۳ ق.م این است که، ماهیت عقد هبه چیست؟ برخی بر این باورند هبه عقدی لازم است؛ برخی بر این باورند هبه را نمی توان به لازم و جایز تقسیم کرد و هبه را به رجوع پذیر و رجوع ناپذیر تقسیم کرده اند؛ عده ای بر این باورند که هبه عقدی جایز است. پس از بررسی دلایل هر یک از دیدگاه ها در مورد ماهیت عقد، به این نتیجه رسیدیم؛ که عقد هبه عقدی جایز است و این امر باید در ماده ۸۰۳ ق.م تصریح شود تا به اختلاف ماهیت عقد هبه پایان دهد. همچنین در مورد محدوده تغییر و انتقال که باعث غیر قابل رجوع شدن هبه می گردد نیز اختلاف نظر وجود دارد. موارد ابهام ماده ۸۰۳ ق.م با توجه به دیدگاه های فقه ای مورد بررسی قرار می گیرد تا از ابهام ماده ۸۰۳ ق.م کاسته شود. پس از بررسی موارد مسکوت و ابهام ماده ۸۰۳ ق.م، و طرح موارد نقاط قوت ماده مذکور آرای صادره مربوطه را طرح و مورد تبیین قرار می دهیم. مسایل طرح شده در بالا و سایر مسایل پیرامون موضوع با توجه به پیشینه فقهی موضوع و آرای صادره در این پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم.

ساختار و فهرست پایان نامه

– ابن براج طرابلسی، عبدالعزیز، (۱۴۰۶ق)، المهذب (جلداولچاپ اول) ، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – ابن داوود حلی، حسن، (۱۳۸۳ق)، رجال ابن داوود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران – احتشامی، هادی؛ رهبری، محمد مهدی، (۱۳۹۴)، زرف نگری در هدایای دوران نامزدی، فصلنامه مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره هقتم، شماره ۳، ۲۸–۱ – اسدی جیرندهی،ذکاء، (۱۳۹۲)، بررسی هبه از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد لاهیجان – اصفهانی، سید ابوالحسن، (۱۴۲۲ ق)، وسیله النجاه (چاپ اول) ، قم، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (ره) – اصفهانی، محمد بن حسن، (۱۴۱۶ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام (جلد۸)، قم، موسسه–النشرالاسلامی – امیر محمدی، محمد رضا، (۱۳۸۸)، نظام مالی خانواده، تهران، انتشارات میزان – امیر محمدی، محمد رضا، مراد زاده، حسن، (۱۳۹۲)، عقود معین (قرارادادهای اذنی، قراردادهای تبعی، مشارکت ها) چاپ اول، تهران، انتشارات جنگل – انصاری(شیخ)،مرتضی، (۱۴۱۵ ق)، المکاسب المحرمه (جلد۳ و۵)، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری – انصاری، مسعود، طاهری، محمدعلی، (۱۳۸۸)، دانشنامه حقوق خصوصی (جلد

و

چاپ۳)، تهران، انتشارات جنگل جاودانه – ایروانی، باقر، (۱۴۱۷ ق)، دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری (جلد دوم چاپ دوم)، قم، نشر دارالفقه – باریکلو، علی رضا، (۱۳۸۷)، اشخاص و حمایت های حقوقی آنان (چاپ سوم)، تهران، انتشارات مجد – بحرانی، شیخ یوسف، (۱۴۰۵ ق)، الحدایق الناضره فی احکام العتره الطاهره (جلد۲۲، چاپ اول)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، (۱۴۰۵ ق)، الحدایق الناضره فی احکام العتره الطاهره (جلد بیست و دوم)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – بروجردی عبده، محمد، (۱۳۸۰)، حقوق مدنی (چاپ اول)، تهران، انتشارات مجد – بهجت، محمدتقی، (۱۴۲۶ ق)، جامع المسایل (جلدسوم)، قم، دفتر معظم له – بیات، فرهاد، بیات، شیرین، (۱۳۹۴)، شرح جامع قانون مدنی، تهران، انتشارات ارشد – تبریزی، جواد بن علی، (۱۳۸۵)، استفتاءات جدید (جلد اول)، قم، نشر سرور – توکلی، آزاده، (۱۳۹۶)، مقایسه هبه با هدایای نامزدی، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق گرایش خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق – ثقفی تهرانی، محمد، (۱۳۸۰)، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید (جلد اول)، تهران، انتشارات برهان – جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۵۷)، دایره المعارف حقوق مدنی و تجارت (جلداول)، تهران، بنیاد راستاد – جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۶۸)، ترمینولوژی حقوق، تهران، انتشارات گنج دانش – جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۷۸)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم)، تهران، انتشارات گنج دانش – جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۸۶)، الفارق (دایرهالمعارف عمومی حقوق– جلد۵)، تهران، کتابخانه گنج دانش – جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (۱۳۸۸)، حقوق مدنی (رهن و صلح)، تهران، انتشارات گنج دانش، – جوهری، اسماعیل بن حماد، (۱۴۱۰ق)، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه (جلداول)، بیروت دارالعلم الملایین – چعب، کریم، (۱۳۹۳)، مباحث اساسی مدنی (۷) عقود معین (۲)، تهران، انتشارات اندیشه عصر – چعب، کریم، (۱۳۹۳)، مباحث اساسی مدنی (۷) عقود معین (۲)، تهران، انتشارات اندیشه عصر – حایری، سید علی بن محمد طباطبایی، (۱۴۱۸ ق)، ریاض المسایل (جلددهم)، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام – حر عاملی، محمد بن حسن، (۱۴۰۹ ق)، وسایل الشعیه (جلد۲۶)، قم، موسسه آل البیت (ع) – حرعاملی، محمدبن حسن، (۱۴۰۳ ق)، الفواید الطوسیه، قم، چاپخانه علمیه – حلبی، ابن زهره، حمزه بن علی حسینی، (۱۴۱۷ ق)، غنیه النزوع إلی علمی الاصول و الفروع، قم، موسسه امام صادق علیه السلام – حلی(علامه)، حسن بن یوسف، (۱۴۱۳ق)، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه (جلد۶)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – حلی، محمد ابن ادریس، (۱۴۱۰ ق)، السرایر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – حلی، جمال الدین، احمد بن محمد اسدی، (۱۴۰۷ ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (جلد سوم)، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم – حلی، حسن بن یوسف، (۱۳۸۸ ق)، تذکره الفقهاء (ط – القدیمه)، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام – حلی، علامه، حسن بن یوسف، (۱۴۱۳ق)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام (جلد دوم)، قم، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – حلی، علامه، حسن بن یوسف، (۱۴۲۰ ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه (ط – القدیمه) (جلد اول)، مشهد، موسسه آل البیت علیهم السلام، – حلی، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، (۱۳۸۷ ق)، إیضاح الفواید فی شرح مشکلات القواعد(جلددوم)، قم، موسسه اسماعیلیان – حلی، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن، (۱۴۰۸ ق)، شرایع الإسلام فی مسایل الحلال و الحرام (جلد دوم)، قم، موسسه اسماعیلیان – حلی، محمد ابن ادریس، (۱۴۲۹ ق)، اجوبه مسایل و رسایل فی مختلف فنون المعرفه ، قم، انتشارات دلیل ما – حلی، مقداد بن عبد الله سیوری، (۱۴۰۴ ق)، التنقیح الرایع لمختصر الشرایع، جلد دوم، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی(ره) – خراسانی، محمود بن عبد السلام تربتی شهابی، (۱۴۱۷ ق)، ادوار فقه (شهابی)، جلد دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات – خسروی، حامد، حاجی عزیزی، بیژن، نیازی، قدرت الله، (۱۳۹۵)، ماهیت رجوع و تمایز آن با مفاهیم مشابه ، مطالعات فقه و حقوق اسلامی،شماره۱۵ – خوانساری، سید احمد بن یوسف، (۱۴۰۵ ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (جلد چهارم)، قم، موسسه اسماعیلیان – خویی، سید ابوالقاسم، (۱۴۱۰ ق)، منهاج الصالحین (جلددوم)، قم، نشر مدینه العلم – دادمرزی، سیدمهدی، (۱۳۹۷)، تعارض در قانون مدنی، قم، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه – دهخدا، علی اکبر، (۱۳۴۱)، لغت نامه دهخدا (جلدچهل و نهم)، تهران، انتشارات دانشگاه تهران – ره پیک، حسن، (۱۳۸۷)، حقوق مدنی عقود معین(۲)، تهران، انتشارات خرسندی – سبزواری، محمد باقر، (۱۴۲۳ ق)، کفایه الحکام، جلددوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – سلار دیلمی، حمزه، (۱۴۰۴ق)، المراسم العلویه و الاحکام النبویه، قم، منشورات الحرمین – سیدمرتضی،علی بن حسین، (۱۴۱۵ق)، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – سیستانی، سید علی، (۱۴۱۷ ق)، منهاج الصالحین (جلددوم)، قم، دفتر حضرت آیت الله سیستانی – سیمایی صراف، حسین، (۱۳۸۰)، شرط ضمنی، قم، بوستان کتاب قم – شاه عبدالعظیمی، حسین، (۱۳۷۶)، تفسیر اثنی عشری (جلد اول)، تهران، انتشارات میقات – شهید ثانی، زین الدین، (۱۴۰۳ ق)، مسالک الافهام فی شرح شرایع السلام (جلد اول)، قم، موسسه المعارف اسلامیه – شهیدی، مهدی، (۱۳۷۷)، تشکیل قراردادها و تعهدات (جلداول)، تهران، نشرحقوق دان – شهید ثانی، زین الدین، (۱۴۱۲ ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشی – سلطان العلماء)، (جلد اول)، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم – شیروی، عبدالحسین، (۱۳۹۵)، حقوق خانواده، تهران، انتشارات سمت – صفار، محمد جواد، (۱۳۹۰)، قبض و اثر آن در عقود، تهران، انتشارات جنگل – صفایی، حسین، امامی، اسدالله، (۱۳۹۳)، مختصرحقوق خانواده، تهران، نشرمیزان – صفایی، سید حسین، قاسم زاده، سید مرتضی، (۱۳۹۰)، اشخاص و محجورین، تهران، انتشارات سمت – صیمری، مفلح بن حسن، (۱۴۰۸ ق)، تلخیص الخلاف و خلاصه الاختلاف – منتخب الخلاف، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی (ره) – طاهری، حبیب الله، (۱۳۷۵)، حقوق مدنی (۶ و۷) (جلد چهارم)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – طباطبایی، سید محمد صادق، کیوانی هفشجانی، داریوش، (۱۳۹۵)، امکان رجوع واهب از هبه به نوادگان ، فصلنامه مطالعاتی حقوق خصوصی دانشگاه تهران، ، شماره ۲۹، ص

تا ۲۵۲ – طباطبایی، محمد کاظم، (۱۳۸۴) العروه الوثقی،جلددوم، قم، موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم – طباطبایی،سیدعلی، (۱۴۱۸ق)، ریاض المسایل (جلد۱۰)، قم، موسسه آل البیت – طبرسی، امین الإسلام، فضل بن حسن، (۱۴۱۰ ق)، الموتلف من المختلف بین ایمه السلف (جلد اول)، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیه – طوسی، محمد، (۱۳۸۷ ق)، المبسوط فی فقه الامامیه (جلد سوم)، تهران، انتشارات المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه – طوسی، محمد، (۱۴۰۰ق)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی – طوسی، محمد، (۱۴۰۷ق)، التهذیب الاحکام (جلدنهم)، قم، دارالکتب الاسلامیه وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – طوسی، محمد، (۱۴۰۷ق)، الخلاف (جلد۳و۴)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – طوسی، محمد، (۱۴۲۷ق)، رجال الشیخ الطوسی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، (۱۳۹۰ ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار (جلد چهارم)، تهران، دار الکتب الإسلامیه – طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، (۱۴۰۷ ق)، تهذیب الاحکام (جلد نهم)، تهران، دار الکتب الإسلامیه – طوسی، محمد بن علی بن حمزه، (۱۴۰۸ ق)، الوسیله إلی نیل الفضیله، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی (ره) – عاملی، جواد بن محمد، (۱۴۱۹ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه (جلد۱۶)، قم، موسسه النشر الاسلامی – عاملی کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین، (۱۴۱۴ ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد (جلد نهم)، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام – عدل،مصطفی، (۱۳۷۸)، حقوق مدنی، قم، انتشارات طه – عزیزالهی، حجت، فرزانه وشاره، معین، میرخلیلی، سیداحمد، (۱۳۹۴)، حکم ممنوعیت رجوع از هبه به خویشاوندان در فقه امامیه ، فصلنامه علمی– پژوهشی حقوق اسلامی، شماره۲۱ ،ص۱۶–۱ – عمید، حسن، (۱۳۶۹)، فرهنگ فارسی عمید (جلد دوم)، تهران، انتشارات امیر کبیر – قطیفی، علی بن ابراهیم بن سلیمان، (۱۴۱۹ ق)، شرح ترددات المختصر النافع، قم، دار المصطفی لإحیاء التراث – قمی، سید صادق حسینی روحانی، (۱۴۱۲ ق)، فقه الصادق علیه السلام (للروحانی) (جلد ۲۰)، قم، دار الکتاب – مدرسه امام صادق علیه السلام – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۶۴)، حقوق مدنی عقود اذنی– وثیقه های دین، تهران، انتشارات بهنشر – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۷)، حقوق مدنی (هبه، وقف، وصیت– جلدسوم)، تهران، انتشارات گنج دانش – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۰)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۲)، دوره مقدماتی حقوق مدنی(اعمال حقوقی)، تهران، انتشارات شرکت سهامی – کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۳)، مختصر عقود معین (جلداول)، تهران، انتشارات گنج دانش – کرکی، علی، (۱۴۱۴ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعدجلدنهم، قم، موسسه آل البیت علیه السلام – کشی، محمد، (۱۴۰۹ ق)، رجال الکشی، مشهد، موسسه نشر دانشگاه مشهد – کاشانی، محمد محسن فیض، (۱۳۸۶)، مفاتیح الشرایع (جلد سوم)، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی (ره) – گلپایگانی، سیدمحمدرضا، (۱۴۱۳ق)، هدایه العباد (جلددوم)، قم، دارالقرآن کریم – گلپایگانی، سید محمد رضا موسوی، (۱۴۰۹ ق)، مجمع المسایل (جلد دوم)، قم، دار القرآن الکریم – گیلانی، میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن، (۱۴۱۳ ق)، جامع الشتات فی اجوبه السوالات (للمیرزا القمی) (جلد چهارم)، تهران، موسسه کیهان – لنکرانی، محمد فاضل موحدی، (۱۴۲۸ ق)، جامع المسایل (جلد اول)، قم، انتشارات امیر قلم – مجلسی، محمدباقر، (۱۴۰۶ ق)، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار (جلدچهاردهم)، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (ره) – محقق داماد، مصطفی، (۱۳۹۵)، بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی – مسگران،علی اکبر، (۱۳۷۹)، رجوع از هبه ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال – مظفر، محمدرضا، (۱۳۷۸)، اصوال الفقه، قم، انتشارات اسماعیلیان – معرفت، محمدهادی، (۱۳۸۱)، التمهید فی علوم القرآن، قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید – معصومی، مجید، علی پور، ابوالقاسم، (۱۳۹۴)، هبه مهریه، تهران، انتشارات ندای کار آفرین – معین، محمد، (۱۳۳۰)، لغت نامه (جلدسی و دوم)، تهران، انتشارات افست – مغنیه، محمدجواد، (۱۴۲۱)، فقه الامام جعفرصادق(ع) (جلد۴)، قم، موسسه انصاریان – مفید، محمدبن محمد، (۱۴۱۳ق)، المقنعه، قم ، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – منتظری نجف آبادی، حسین علی، (۱۳۷۳)، رساله استفتایات منتظری، تهران، نشر تفکر – منصوری، سعید،شمس، احمد، (۱۳۹۵)، عقودمعین (جلد دوم)، تهران، انتشارات دادگستر – موحدی محب، مهدی، (۱۳۹۲)، شرط ضمنی در هبه مهریه ، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره یکم، سال چهل و ششم، ۱۳۵–۱۱۹ – موسوی خمینی، روح الله، (۱۳۸۵)، ترجمه تحریر الوسیله، جلددوم، تهران، انتشارات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) – نجاشی، احمد،(۱۴۰۷ق)، رجال النجاشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم – نجفی، محمد حسن، (۱۴۰۵ ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام (جلد۲۸)، بیروت، دارالاحیا التراث العربی – نجفی، کاشف الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر، (۱۴۲۲ ق)، انوار الفقاهه – کتاب الهبه (لکاشف الغطاء، حسن)، نجف اشرف (عراق)، موسسه کاشف الغطاء – نجفی، کاشف الغطاء، محمد حسن بن علی بن محمد رضا، (۱۳۵۹ ق)، تحریر المجله (جلد دوم)، نجف اشرف (عراق)، المکتبه المرتضویه – نویین،پرویز، (۱۳۸۷)، حقوق مدنی(عقودمعین۲)، تهران، انتشارات گنج دانش – وحید خراسانی، حسین، (۱۴۲۸ ق)، منهاج الصالحین (جلدسوم)، قم، مدرسه امام باقر (ع) – یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، (۱۴۱۴ ق)، تکمله العروه الوثقی (جلد اول)، قم، نشر داوری

کلیدواژه ها

• هبه
• هدیه
• تبرع
• عفو
• شروط (حقوق)
• قانون مدنی
• هبه
• هدیه
• تبرع
• بخشش