جایگاه اخلاق زیستی در نظام حقوق اسلامی

عنوان	جایگاه اخلاق زیستی در نظام حقوق اسلامی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	مهدی معلی
استاد راهنما	محمود حکمت نیا
استاد مشاور	ابوالقاسم علیدوست
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۵
دانشگاه	پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

جایگاه اخلاق زیستی در نظام حقوق اسلامی عنوان رساله ای است که توسط مهدی معلی، با راهنمایی محمود حکمت نیا و با مشاوره ابوالقاسم علیدوست در سال ۱۳۹۵ و در مقطع دکتری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفاع گردید.

چکیده

توانایی تصرف انسان در مقوله حیات از طریق علوم زیستی از یک سو به لحاظ علمی قابل احترام و گاه ضروری است و از سوی دیگر با چالش های هنجاری روبرو است به طوری که در مواردی درباره مشروعیت آن و بر فرض مشروعیت درباره محدوده و میزان تصرف گفتگو است. برای پاسخ گویی به مسایل این حوزه نیازمند پاسخ به این مسیله هستیم که چگونه رفتارهای حوزه زیستی شناسایی و به صورت عناوین مناسب اخلاقی و فقهی – حقوقی بیان شده و احکام مترتب بر این عناوین در قالب قواعد حقوقی موجه و مشروع استنباط می گردد و با فرض استنباط قواعد چگونه بر مصادیق، تطبیق و اجرا می گردد. از آنجا که هر نظام اخلاقی و حقوقی بر اساس مبانی و ساختار خود روش متناسب فهم را فراهم می آورد، ضروری است رویکرد نظام حقوقی اسلام نسبت به چنین مسایلی به درستی تبیین گردد. از آنجا که نظام های حقوقی دیگر ابتدا چنین مسایلی را به لحاظ اخلاقی مورد بررسی قرار داده اند، و با فرض مشروعیت اخلاقی زمینه حقوقی شدن آنها را فراهم آورده اند ضروری است که ادبیات اخلاقی این حوزه بررسی و زمینه تحلیل آن از طریق روش شناسی استخراج قواعد رفتاری از منابع معتبر در نظام فقهی و حقوقی اسلام فراهم آید. در این پژوهش تلاش می شود پایه های معرفتی قواعد حوزه زیستی با توجه به مبانی، منابع و روش شناسی نظام حقوق اسلامی به ویژه با رویکرد فقهی که روش محوری در استخراج قواعد حقوقی است، بازکاوی و تبیین گردد. در مرحله بعد با شیوه خاص موضوع شناسی اخلاق اسلامی با توجه به منابع و روش شناسی فقهی – حقوقی مواجه هستیم که در اینجا چارچوب مشخصی برای آن ارایه خواهد شد. استخراج موضوعات شایسته مطالعه از حوزه زیستی به حقوق زیستی نیازمند مطالعه آن در چنین چارچوبی است. پس از شناسایی و تبیین صحیح موضوع، شناخت حکم مسیله حایز اهمیت است. از آنجا که مسایل حوزه زیستی دارای جنبه اجتماعی و حکومی بوده، حکم متناسب با آن از نوع اهداف و مقاصد، سیاست ها و قواعد است که باید در قالب سیاست گذاری های کلان و قوانین و ضمانت اجراها بیان گردد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

۱ پیشینه تحقیق

۲ سوالات اصلی و فرعی

۳ ضرورت

۴ اهداف

۵ فرضیهها

۶ فواید طرح

۷ روش تحقیق

۸ ساختار تحقیق

بخش اول: ماهیت و گستره اخلاق زیستی و روش شناسی آن

۱ ماهیت اخلاق زیستی

۱ ۱ مفهوم شناسی

۱ ۲ خاستگاه اخلاق زیستی

۱ ۳ غایت اخلاق زیستی

۱ ۴ مسایل اخلاق زیستی

۲ گستره اخلاق زیستی

۲ ۱ گستره موضوعی

۲ ۲ گستره رفتاری

۳ روش شناسی اخلاق زیستی

۳ ۱ روش شناسی استخراج موضوع

۳ ۲ روش شناسی استخراج و حل مسیله

بخش دوم: مبانی و منابع اخلاق زیستی

۱ مبانی اخلاق زیستی

۱ ۱ جواز تغییر و تصرف

۱ ۲ حدود تغییر و تصرف

۲ منابع استخراج مفاد اخلاق زیستی

بخش سوم: قواعد پایه و مواجهه با مسایل اخلاق زیستی در نظام حقوقی اسلام

۱ مقاصد و قواعد پایه اخلاق زیستی

۲ مواجهه با مسایل اخلاق زیستی در نظام حقوقی اسلام

۲ ۱ سیاست گذاری

۲ ۲ تقنین

نتیجه

منابع

قرآن کریم

منابع فارسی

منابع عربی

منابع انگلیسی

کلیدواژه ها

• اخلاق زیستی
• نظام حقوق اسلام
• روش شناسی
• زیست فناوری
• موضوع شناسی
• حکم شناسی