کارکردها و بایسته‌های هوش مصنوعی از منظر دادرسی منصفانه
کارکردها و بایسته‌های هوش مصنوعی از منظر دادرسی منصفانه نام مقاله ای از سید محمد مهدی مصطفوی اردبیلی و مصطفی تقی زاده انصاری و سمانه رحمتی فر بوده که در شماره ششم دوره سوم (مهر 1401) فصلنامه حقوق فناوری های نوین منتشر شده است.
چکیده
حق بر استفاده از فناوری‌های نوین همواره یکی از حقوق اساسی بشر قلمداد شده است و اسناد حقوق بشری متعددی همانند اعلامیۀ اروپایی حقوق دیجیتال و اصول برای دهۀ دیجیتال و میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر این مهم صحه گذاشته‌اند. از جملۀ این فناوری‌های نوین، فناوری هوش مصنوعی است که در نسل‌های چندگانۀ حقوق بشر تأثیرات فراگیری داشته و یکی از کارکردهای آن به‌کارگیری این هوش در فرایند دادرسی قضایی است. در پژوهش پیش‌رو، صورت‌های به‌کارگیری هوش مصنوعی در فرایند دادرسی قضایی و اصول و بایسته‌های آن را با روش تحقیق تحلیلی توصیفی و استفاده از ابزار کتابخانه‌ای بررسی شده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که به صورت ابزار پیشگیری، ابزار تصمیم‌سازی (دستیار قاضی) و ابزار تصمیم‌گیری (قاضی مستقل) در فرایند دادرسی به‌کار گرفته شود و چنانچه در الگوریتم طراحی‌شده برای هوش مصنوعی اصولی مانند حاکمیت قانون، برابری و عدم‌تبعیض، استقلال و بی‌طرفی و شفافیت نهادینه شود و این الگوریتم را منصفانه گرداند، بهره‌گیری از آن به دادرسی منصفانه خواهد انجامید.
کلیدواژه ها
- هوش مصنوعی
- دادرسی منصفانه
- یادگیری ماشینی
- هوش مصنوعی و پیشگیری
- هوش مصنوعی و قضاوت