ماده ۵۵۱ قانون تجارت

ماده 551 قانون تجارت:در مورد ورشکستگی اشخاص ذیل مجرم محسوب و مطابق قانون جزا به مجازات ورشکسته به تقلب محکوم خواهند شد:

۱) اشخاصی که عالماً به نفع تاجر ورشکسته تمام یا قسمتی از دارایی منقول یا غیر منقول او را از میان ببرند یا پیش خود نگاهدارند یا مخفی‌نمایند.

۲) اشخاصی که به قصد تقلب به اسم خود یا به اسم دیگری طلب غیر مواقعی را قلمداد کرده و مطابق ماده ۴۶۷ التزام داده باشند.

توضیح واژگان

مقصود از التزام در قسمت آخر این ماده هر التزامی است که طلبکار در مدت و به ترتیب قانونی می دهد که به موجب آن طلبی را که به مدیر تصفیه اظهار نموده است، طلبی حقیقی و مشروع است.2268324

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در قانون تجارت علاوه بر امکان مجازات مدیون تاجر که ورشکسته به تقلب یا تقصیر شناخته شده است، مجازات هایی نیز حسب مورد برای اشخاص ثالث تحت عنوان «جنحه و جنایاتی که شخص غیر از تاجر ورشکسته در امر ورشکستگی مرتکب می شود» پیش بینی شده است. این افراد ممکن است اقوام تاجر ورشکسته، مدیر تصفیه و دیگر اشخاصی باشند که عالماً به نفع تاجر ورشکسته تمام یا بخشی از دارای او را از میان برده یا نزد خود نگهداری می کنند یا به قصد تقلب به اسم خود یا به اسم دیگری طلب غیر مواقعی را قلمداد می کنند.320416 گروهی این موارد را مصادیقی دانسته اند که در آن ها معاونت در ورشکستگی به تقلب، مباشرت تلقی شده و کیفر مجزا دارد.2020716 البته اگرچه اشخاص موضوع این ماده ممکن است از قبل با تاجر تبانی نموده و با او همدست باشند، اما تحقق جرایم موضوع این ماده مستلزم تبانی با تاجر نبوده و شکرت در جرم تلقی نمی شود. بلکه این اقدامات را باید فعل مستقل دانست.2268320

قسمت نخست این ماده در خصوص اشخاصی است که عامداً به نفع تاجر ورشکسته تمام یا بخشی از دارای او را از میان بدره یا نزد خود نگهداری نموده یا مخفی کرده باشند. لذا عناصر این جرم عبارتند از:

1. صدور حکم ورشکستگی علیه تاجر
2. از میان بردن تمام یا بخشی از اموال تاجر یا نگهداشتن یا مخفی کردن این اموال توسط شخص یا اشخاص ثالث به نفع تاجر
3. عامدانه بودن اقدامات مرتکبین2714808

قسمت دوم ماده بیانگر اقداماتی است که اشخاص ثالث ممکن است به نفع خود یا به نفع شخصی غیر از تاجر ورشکسته انجام دهند.1838784

قرارداد های واقع شده بر مبنای این ماده را بر اساس ماده 557 قانون تجارت باطل دانسته اند.2715300

رویه قضایی

به موجب رأی دیوان عالی کشور به شماره 262 خریدن مال تاجر ورشکسته که متعلق حق طلبکاران است، با علم به ورشکستگی در صورتی که موجب از بین رفتن حق شود، در حکم پنهان کردن مال است.4244568

مصادیق و نمونه ها

اگر مدیران یک شرکت ورشکسته عالماً تمام یا بخشی از اموال منقول یا غیر منقول شرکت را به نفع شرکت از میان برده یا نزد خود نگهداری کنند، به مجازات ورشکسته به تقلب محکوم می شوند.2200392