مفهوم امتیاز در شرکت‌های امتیازی در بستر حقوق عمومی
مفهوم امتیاز در شرکت‌های امتیازی در بستر حقوق عمومی نام مقاله ای است از آرزو رنگچیان و عرفان لاجوردی که در شماره چهار دوره پنجاه و دو (زمستان 1401) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
مفهوم امتیاز و پیدایش شرکت‌های امتیازی در حقوق عمومی بر سه مبنا استوار است: پیدایش شخصیت حقوقی، مسئولیت محدود و انحصار. شخصیت حقوقی، ابتدا در اصناف و شرکت‌های تنظیم بازار پدید آمد و مسئولیت محدود، محصول تأسیس شرکت‌های امتیازی است؛ از میان سه معنای امتیاز، انحصار، برجسته‌تر است: سلب اهلیت از اتباع و تخصیص آن به یک شخص داخلی یا خارجی؛ اما نمی‌توان «امتیاز» را به «انحصار» تقلیل داد. امروزه هر سه ویژگی «امتیاز»، در شرکت‌های دولتی متجلی است. در ایران، قانون به چنین شرکت‌هایی، مشروط به تأمین منافع عمومی، شخصیت حقوقی اعطا می‌کند و مسئولیت محدود آنها نه از سرمایه که از قانون ناشی می‌شود. همچنین این شرکت‌ها، گاه در چارچوب ملی‌سازی، از انحصار نیز برخوردارند. مقالة حاضر با روشی توصیفی ـ تحلیلی، به مبانی حقوقی پیدایش و فروپاشی شرکت‌های امتیازی و تأثیرات آنان بر شرکت‌های دولتی معاصر می‌پردازد.
کلیدواژه‌ها
- اصناف
- امتیاز
- انحصار
- شخصیت حقوقی
- شرکت امتیازی
- شرکت تنظیم بازار
- شرکت دولتی
- مسئولیت محدود