اصل ۸۵ قانون اساسی
اصل ۸۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: سِمَت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. مجلس نمیتواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیئتی واگذار كند ولی در موارد ضروری میتواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به كمیسیونهای داخلی خود تفویض كند. در این صورت این قوانین در مدتی كه مجلس تعیین مینماید به صورت آزمایشی اجرا میشود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. همچنین مجلس شورای اسلامی میتواند تصویب دائمی اساسنامه سازمانها، شرکتها، مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت را با رعایت اصل هفتاد و دوم به كمیسیونهای ذیربط واگذار كند و یا اجازه تصویب آنها را به دولت بدهد. در این صورت مصوبات دولت نباید با اصول و احكام مذهب رسمی كشور و یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر به ترتیب مذكور در اصل نود و ششم با شورای نگهبان است. علاوه بر این، مصوبات دولت نباید مخالف قوانین و مقررات عمومی كشور باشد و به منظور بررسی و اعلام عدم مغایرت آنها با قوانین مزبور باید ضمن ابلاغ برای اجرا به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی برسد.
مواد مرتبط
اصل ۷۶ قانون اساسی اصل ۱۳۸ قانون اساسی قانون نحوه اجرای اصل هشتاد و پنجم و یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با مسئولیتهای رئیس مجلس شورای اسلامی مصوب ۱۳۶۸ قانون الحاق یک تبصره به قانون نحوه اجراء اصول هشتاد و پنجم (۸۵) و یکصد و سی و هشتم (۱۳۸) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
توضیح واژگان
اساسنامه: به مقرراتی که طرز کار و هدف و تشکیلات یک سازمان را مشخص میکند، اساسنامه یا اساسنامه داخلی میگویند.[۱]
مطالعات تطبیقی
در آمریکا اجرای تفکیک کامل قوا موجب شده که رئیسجمهور نتواند از شیوههای انتقال قدرت استفاده کند ولی کنگره در موارد متعدد از این طریقه عدول کرده و میزانی از اختیاراتش را به رئیسجمهور منتقل نمودهاست.
در بلژیک زیر عنوان «اختیارات خاص» یا «اختیارات فوق العاده»، قانون اساسی حق اتخاذ تدابیر لازم در مواقع بحرانی برای پادشاه قائل شده که قسمتی از آن مربوط به قلمرو قانون گذاری است.[۲]
نکات تفسیری دکترین اصل 85 قانون اساسی
اصل بر این است که انتقال قانونگذاری پارلمان به اشخاص یا نهادهای خارج از پارلمان امکانپذیر نیست؛ زیرا با قبول اصل تفکیک قوا هر کدام از قوای سهگانه دارای قلمروهای اختصاصی خود بوده و اختلاط وظایف و تمرکز قوا، ایجاد دیکتاتوری را محتمل میکند.[۳]در همین راستا اصل حاکمیت قانون ایجاب میکند که امور عمومی یا تأسیس موسسات عمومی به موجب قانون باشد و این امر قابل تفویض نیست، اما اساسنامه این موسسات نوعاً دارای جنبه فنی و تخصصی بوده و مشتمل بر مطالبی نیستند که بتوان آنها را در مجلس مورد بررسی قرار داد و ضرورت در تسریع تأسیس ایجاب میکند که در صورت لزوم، مجلس تصویب آن را به مقام دیگری تفویض کند.[۴]
رویه های حکومتی
نظر تفسیری شماره ۷۳۲ /۳۰ /۹۱ /م مورخ ۲۰ /۳ /۱۳۹۱ شورای نگهبان: هیئت وزیران پس از اعلام نظر رئیس مجلس شورای اسلامی مکلف به تجدید نظر و اصلاح مصوبه خویش است؛ در غیر این صورت پس از گذشت مهلت مقرر قانونی، مصوبه مورد ایراد ملغی الاثر خواهد شد.
انتقادات
سمت نمایندگی به عنوان یک منصب ملی، آمیزه ای از حق و تکلیف است و هیچ نماینده ای نمیتواند بار امانتی را که بر دوش دارد به دیگری بسپارد. با این حال در بخش دوم این اصل، به ناگاه فراموش میشود و قیدهایی همچون "موارد ضروری" و "بعضی قوانین" و "آزمایشی بودن قانون" برای ملایم جلوه دادن این تجاوز آشکار به اصل به کار میرود. نگاهی گذرا به مجموعه قوانین به ویژه در سالهای اخیر نشان از سوء استفاده آشکار دولتها از آن دارد.[۵] بر این اساس میتوان گفت تفویض و توکیل نمایندگی به غیر میتواند حاکمیت ملی را تضعیف کند.[۶] همچنین تجربه نشان داده که انقضای مدت بسیاری از قوانین آزمایشی جامعه را با خلأ قانونی مواجه کردهاست.[۷]
نکات توصیفی هوش مصنوعی اصل 85 قانون اساسی
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- سمت نمایندگی نمایندگان مجلس شخصی است و به شخص دیگری واگذار نمیشود.
- مجلس نمیتواند وظیفه قانونگذاری را به افراد یا هیأتها واگذار کند.
- در موارد ضروری، مجلس میتواند به کمیسیونهای داخلی اجازه وضع برخی قوانین را بدهد.
- قوانین وضعشده توسط کمیسیونها به صورت آزمایشی و به مدت محدود اجرا میشوند.
- تصویب نهایی قوانین آزمایشی باید توسط مجلس انجام شود.
- مجلس میتواند تدوین اساسنامه سازمانها و مؤسسات دولتی را به کمیسیونها یا دولت واگذار کند.
- مصوبات دولت باید با اصول مذهب رسمی و قانون اساسی سازگار باشند.
- تشخیص سازگاری مصوبات با قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است.
- مصوبات دولت نباید با قوانین و مقررات عمومی کشور مغایرت داشته باشند.
- مصوبات برای بررسی باید به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی برسند.
- کلیه اساسنامههای تصویبشده توسط دولت باید از نظر مغایرت با موازین شرع و قانون اساسی به شورای نگهبان ارسال شوند.
رویه های قضایی
- رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال مصوبه یکصدوبیست و ششمین جلسه مورخ ۲۴/۲/۱۳۸۴ شورای عالی اداری به شماره ۳۷۰۳۱/۱۹۰۱ مورخ ۳/۳/۱۳۸۴
- رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۲۶۷)
- رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۲۶۷ ،کلاسه پرونده: ه ع /۹۵/۶۴۹ و ه ع / ۹۵ / ۱۳۴۰)
مقالات مرتبط
- منشأشناسی صلاحیت نمایندگان مجلس شورای اسلامی
- تأملی بر تفسیر اصل «خروج از حدود اختیارات قانونی» در دکترین حقوق اداری انگلیس و ایران
- ضمانت اجرای ممنوعه ادغام شرکت های تجاری
- نظام تفویض اختیار در حقوق عمومی؛ ماهیت، مبانی و محدودیتها
- مطالعه تطبیقی مفهوم قانون و ارکان قانون گذاری در نظام حقوقی ایران و مالزی
- بررسی صلاحیت رئیسجمهور در تدوین منشور حقوق شهروندی
- انتقال تعهد در ایران، انگلیس و اسناد بین المللی
- گستره عمل تقنینی در نظام حقوقی ایران و انگلستان
- نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظام حقوقی- سیاسی جامعه
- ارزیابی مجموعههای تنقیحی معاونت حقوقی ریاست جمهوری
- بررسی عملکرد دکتر مصدق در رابطه با قوه مقننه از منظر قانون اساسی مشروطه و تئوری اساس
- رابطه حقوق کار و توسعه اقتصادی با نگاهی تطبیقی و انتقادی به خروج مناطق آزاد تجاری صنعتی از شمول قانون کار
- عوارض حق مرغوبیت ناشی از اجرای طرحهای عمومی-عمرانی و تفکیک اراضی
- راهکارهای حفاظت از محیط زیست در فعالیتهای اقتصادی در ایران
- شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ نمونهای از یک اصل نانوشتۀ قانون اساسی؟
- نظارت نهاد پاسدار قانون اساسی بر شفافیت قوانین مطالعة تطبیقی شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان
- جایگاه و قلمرو حقوقی مصوبات شورای پول و اعتبار
- مستدل و مستند بودن آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری؛ ایراد در استناد به قانون اساسی
- مفهوم امتیاز در شرکتهای امتیازی در بستر حقوق عمومی
- جایگاه و قلمرو حقوقی مصوبات هیئت های امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی
- رهیافتی بر مفهوم و ماهیت عوارض مصوب شوراهای محلی
- تبیین مفهوم اصل عدم تفویض قانون گذاری در پرتو اصل برتری قانون اساسی؛ نقدی بر رویۀ شورای نگهبان
- جایگاه قانونی شواری عالی انقلاب فرهنگی و مرتبه مصوبات آن
- ابهام در ورشکستگی بینالمللی؛ در جستجوی دیدگاه مناسب
- مالکیت در حصار کاربری «نگاهی به تعیین کاربری از منظر فقه وحقوق»
- دگردیسی مفهوم نظریه تفکیک قوا به مفهومی کارکردی
- تأمّلاتی در باب جایگاه قانونی شورای عالی اداریو مرتبه مصوبات آن
- مفهوم مسئولیت اجرای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- تفسیر قضائی قانون اساسی در رویـه دیـوان عـدالت اداری
- عوامل هنجاری و ساختاری قانون گذاری در نظام جمهوری اسلامی ایران
- تحولات مسئولیت مدنی پزشک در قانون جدید مجازات اسلامی (با تأکید بر نقش زیاندیده)
- ملاحظات رویکرد کمالگرایی در تقنین مقررات مرتبط با نهاد خانواده در ایران و فرانسه
- آسیبشناسی نظام حرفهای در حقوق اداری ایران
- رویکرد کمالگرایانۀ نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران به زندگی مطلوب
- رویکردها، معیارها و چالشهای تعدیل جزای نقدی ثابت در نظام کیفری ایران
- امکانسنجی. حقوقی جمعسپاری تنقیح قوانین و مقررات
- تأملی.حقوقی در ساختار و صلاحیت مصوبهگذاری دبیرخانه شورای عالی امنیت ملّی
- چالشهای عدم اعتبار مطلق اسناد رسمی در معاملات اموال غیر منقول در نظام حقوقی ایران با تأکید بر حکمرانی مطلوب
- تأملی بر صلاحیت تدوین و ارائهی لوایح قضایی به مجلس: نقد رویهها و رویکردها
- تعدد نهادهای قانونگذاری با تأکید بر جایگاه مصوبات شورای عالی فضای مجازی در نظام حقوقی ایران
- اوصاف قانون و درآمدی بر «سیاستهای کلی نظام قانونگذاری»
- رویکرد تجربی به مجازات؛ چشماندازی اسلامی
- نظارت سیاسی بر حقوق افراد دارای معلولیت در ایران و ارائه الگوی مطلوب
- ماهیتشناسی «سیاستهای کلی نظام» در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران
- حق دسترسی به دادگستری در دیوان عدالت اداری با نگاهی به نظرهای شورای نگهبان
- نقش دادرسی اداری در صیانت از قانون اساسی، با تأکید بر دیوان عدالت اداری
- تغییر پارادایم قانونگذاری در دوران گذار به عصر دیجیتال
- امکانسنجی مواجهه جمهوری اسلامی ایران با جنایات بینالمللی رژیم صهیونیستی از رهگذر الحاق به اساسنامه رم با نگرشی به ملاحظات فقهی شورای نگهبان
پایان نامه و رساله مرتبط
منابع
- ↑ محمدجواد رضایی زاده. حقوق اداری (جلد یک). چاپ 2. میزان، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4620604
- ↑ سیدابوالفضل قاضی شریعت پناهی. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. چاپ 13. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5253680
- ↑ سیدابوالفضل قاضی شریعت پناهی. بایستههای حقوق اساسی. چاپ 38. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4875472
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم). چاپ 23. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3838336
- ↑ ناصر کاتوزیان. مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت (جلد اول) (آزادی، عدالت، حقوق عمومی). چاپ 1. میزان، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4891108
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم). چاپ 23. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3837664
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم). چاپ 23. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3838284