ماده ۱۰۷۰ قانون مدنی

رضای زوجین شرط نفوذ عقد است و هر گاه مکره بعد از زوال کره، عقد را اجازه کند نافذ است مگر این که اکراه به درجه‌ای بوده که عاقد فاقد قصد باشد.

توضیح واژگان

اراده، یعنی سوق یافتن نفس، به سوی امری خاص، پس از سنجش و تأیید منافع آن.

اکراه، یعنی وادار نمودن شخصی بر اتیان عملی، با فشار و تهدید، به نحوی که اگر تهدیدی در کار نبود؛ آن کار انجام نمی شد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر تهدید و اکراه، قصد و اراده را از اکراه شونده سلب نماید؛ دراینصورت عملی که تحت اکراه انجام شده؛ باطل است نه غیرنافذ.

معمولاً اکراه، رضا را معیوب نموده؛ و عقد را غیرنافذ می سازد.

بین تهدید و عملی که تحت تأثیر آن، انجام گردیده؛ باید رابطه سببیت عرفی وجودداشته باشد.

تهدید و خوف و وحشت موردنیاز در اکراه، باید منجر به از بین رفتن رضای اکراه شونده شود.

اگر نکاح اکراهی، توسط اکراه شونده، ردگردد؛ دراینصورت عقد، باطل شده؛ و همه آثار آن، از بین می رود.

سوابق فقهی

عمل اکراهی، با اختیار شخص مکره، انجام پذیرفته؛ و درنتیجه، با رضایت بعدی او، تنفیذ می گردد. مگراینکه اکراه، به درجه ای بوده باشد که اراده را، سلب نموده؛ و قصد را از بین برده باشد.

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره 499/33 مورخه 4/9/1369 شعبه 33 دیوان عالی کشور، اکراه در ازدواج، با احلاف و تحلیف، امکانپذیر است.

مصادیق و نمونه ها

نکاح تحت فشار و اصرار والدین دختر، نافذ نبوده؛ و نیاز به تنفیذ او دارد.