ماده ۱۰۷۰ قانون مدنی

ماده ۱۰۷۰ قانون مدنی: رضای زوجین شرط نفوذ عقد است و هرگاه مکره بعد از زوال کره، عقد را اجازه کند نافذ است مگر این که اکراه به درجه‌ای بوده که عاقد فاقد قصد باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«اراده»، یعنی سوق یافتن نفس، به سوی امری خاص، پس از سنجش و تأیید منافع آن.

«اکراه»، یعنی وادار نمودن شخصی بر اتیان عملی، با فشار و تهدید، به نحوی که اگر تهدیدی در کار نبود؛ آن کار انجام نمی‌شد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

معمولاً اکراه، رضا را معیوب نموده؛ و عقد را غیرنافذ می‌سازد، اما اگر تهدید و اکراه، قصد و اراده را از اکراه شونده سلب نماید؛ در این صورت عملی که تحت اکراه انجام شده؛ باطل است نه غیرنافذ.

بین تهدید و عملی که تحت تأثیر آن، انجام گردیده؛ باید رابطه سببیت عرفی وجود داشته باشد، و تهدید و خوف و وحشت مورد نیاز در اکراه، باید منجر به از بین رفتن رضای اکراه شونده شود.

اگر نکاح اکراهی، توسط اکراه شونده، رد گردد؛ در این صورت عقد، باطل شده؛ و همه آثار آن، از بین می‌رود.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

عمل اکراهی، با اختیار شخص مکره، انجام پذیرفته؛ و در نتیجه، با رضایت بعدی او، تنفیذ می‌گردد، مگر اینکه اکراه، به درجه ای بوده باشد که اراده را، سلب نموده و قصد را از بین برده باشد.

رویه‌های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۴۹۹/۳۳ مورخه ۱۳۶۹/۹/۴ شعبه ۳۳ دیوان عالی کشور، اکراه در ازدواج، با احلاف و تحلیف، امکان پذیر است.

مصادیق و نمونه‌ها

• نکاح تحت فشار و اصرار والدین دختر، نافذ نبوده؛ و نیاز به تنفیذ او دارد.

مقالات مرتبط

• ازدواج اجباری؛ از ممنوعیت‌انگاری تا جرم‌انگاری

• ایجاب در معاملات دولتی