ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۴: خط ۴۴:
مواردی مانند عقاید، فرایندها، روش های عملیاتی یا مفاهیم ریاضی، مشمول حمایت [[کپی رایت]] نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق نسخه برداری در آیینه قضاوت|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=کتابدار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3481736|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=بیان فر|نام۲=نسرین دخت|نام خانوادگی۲=عمادخراسانی|چاپ=-}}</ref> و هم چنین موافقت نامه تریپس و WCT نیز مقرر می کنند که ایده ها، رویه ها، روش های اجرایی، مفاهیم ریاضی مشمول حمایت مالکیت ادبی و هنری نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5200576|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref>
مواردی مانند عقاید، فرایندها، روش های عملیاتی یا مفاهیم ریاضی، مشمول حمایت [[کپی رایت]] نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق نسخه برداری در آیینه قضاوت|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=کتابدار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3481736|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=بیان فر|نام۲=نسرین دخت|نام خانوادگی۲=عمادخراسانی|چاپ=-}}</ref> و هم چنین موافقت نامه تریپس و WCT نیز مقرر می کنند که ایده ها، رویه ها، روش های اجرایی، مفاهیم ریاضی مشمول حمایت مالکیت ادبی و هنری نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5200576|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref>


نویسنده نسبت به کتاب، معمار نسبت به طرح، عکاس نسبت به عکس و در پایگاه داده، کسی که اقدامات اولیه را در تحصیل، تغییر و ارائه محتوا پایگاه داده انجام داده، مالک [[حقوق مادی]] و [[حقوق معنوی|معنوی]] [[اثر]] می باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5018988|صفحه=|نام۱=اکرم|نام خانوادگی۱=سالارپورگل ختمی|چاپ=1}}</ref>
نویسنده نسبت به کتاب، معمار نسبت به طرح، عکاس نسبت به عکس و در پایگاه داده، کسی که اقدامات اولیه را در تحصیل، تغییر و ارائه محتوا پایگاه داده انجام داده، مالک [[حق مادی|حقوق مادی]] و [[حق معنوی|معنوی]] [[اثر]] می باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5018988|صفحه=|نام۱=اکرم|نام خانوادگی۱=سالارپورگل ختمی|چاپ=1}}</ref>


در برخی از کشورها، کتب راهنما و سالنامه ها نیز [[اثر]] ادبی و هنری محسوب می شوند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5063796|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref>
در برخی از کشورها، کتب راهنما و سالنامه ها نیز [[اثر]] ادبی و هنری محسوب می شوند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5063796|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref>

نسخهٔ ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۸

ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان: از نظر این قانون، به مؤلف و مصنف و هنرمند « پدیدآورنده » و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن بکار رفته، « اثر» اطلاق می شود.

مواد مرتبط

توضیح واژگان

پدیدآورنده به کسی گفته می شود که اثر، نتیجه ذوق و ابتکار و خلاقیت اوست.[۱] پدیدآورنده اصولا شخص حقیقی است.[۲] البته در قوانین ایران، تعریفی از پدیدآورنده به عمل نیامده است.[۳]

از اثر در فرهنگ های لغت به نشان، علامت، هر آن چیزی که پس از هر کاری باقی بماند و دلالت بر وجود آن کند، تالیف، تصنیف و... تعریف شده است.[۴] از منظر حقوقی نیز وقتی می توان کلمه اثر را بر محصول فکری ای اطلاق نمود که آن اثر، تجلی و بروز ظاهری یافته باشد. [۵] اثر در این ماده، اعم از اثر کاغذی و الکترونیکی (داده پیام) می باشد.[۶]

اصطلاح ابتکار نیز به این معنا است که اثر باید مظهر شخصیت پدیدآورنده باشد و منظور از آن، لزوما جدید بودن و تازگی اثر نیست.[۷] اثر اصیل با اثر جدید متفاوت است و آنچه این جا مطرح است، اصالت است.[۸]

هرگاه مفروضاتی جمع شوند و از جمع آنها، یک عنوان و مفهوم جدیدی به وجود آید، تألیف صورت گرفته است. و شخصی که اقدام به این عمل نموده را مؤلف می نامند. [۹]

مطالعات تطبیقی

کنوانسیون برن، علمی، هنری یا ابتکاری بودن اثر را شرط لازم برای حمایت نمی داند و از تمامی آثار، حمایت به عمل می آورد، مشروط بر اینکه آن اثر، به نحوی از انحاء، در کنوانسیون از شمول حمایت استثنا نشده باشد.[۱۰] همچنین کنوانسیون برن، فردی که نامش به نحو متعارف و معمول بر روی اثر آمده را پدیدآورنده تلقی می کند، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.[۱۱]

در رویه قضایی و دکترین فرانسه نیز مانند ایران، فکر، بدون شکل و قالب، به دارایی عمومی تعلق دارد و قابل تعقیب توسط صاحب فکر و ایده نیست.[۱۲]

بند 2 ماده 3 قانون 1988 انگلیس، تثبیت و مضبوط بودن را شرط حمایت می داند و صرف اصالت را کافی نمی داند.[۱۳]

فلسفه و مبانی نظری ماده

کپی رایت از ایده حمایت نمی کند؛ بلکه آنچه در کپی رایت مورد حمایت است، قالب و نمودیافته ایده است؛ زیرا حمایت از ایده مانعی برای گسترش خلاقیت در جامعه است. [۱۴]

نکات توضیحی

ملاک اصالت و نوآوری، شخصی است، نه عینی. یعنی صرف اینکه پدیدآورنده، تقلید نکرده باشد و اثر حاصل تلاش ذهنی خودش باشد، ولو اینکه شخصی قبل از او یا همزمان با او، اثری مانند آن خلق کرده باشد، کافی است. [۱۵]

انتقادات

در عنوان این قانون و ماده 1 از این قانون، به سه واژه مؤلف، مصنف و هنرمند اشاره شده است، درحالی که از این کلمات تعریفی به عمل نیامده است و بهتر آن بود که تعریف این واژگان نیز ارائه شود. مضاف بر این، حصر این سه شخصیت، صحیح به نظر نمی آید. [۱۶] بعضی از حقوقدانان نیز بر این اعتقادند که اثر، لغتی عام است و مناسب تر آن است که از واژه آفرینه استفاده شود. [۱۷]

نقد دیگری که به این ماده وارد است این است که این ماده مقرر می کند به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن بکار رفته، «اثر » اطلاق می شود. عبارت به کار رفته بسیار کلی است و حال آنکه منظور قانون گذار، صرفا آثار ادبی و هنری اصیل است و مواردی از قبیل اکتشافات و اختراعات از شمول این قانون خارج اند. [۱۸] پس بهتر آن بود که به شرط اصالت در این ماده اشاره می گردید. [۱۹]

مصادیق و نمونه ها

مواردی مانند عقاید، فرایندها، روش های عملیاتی یا مفاهیم ریاضی، مشمول حمایت کپی رایت نمی باشند.[۲۰] و هم چنین موافقت نامه تریپس و WCT نیز مقرر می کنند که ایده ها، رویه ها، روش های اجرایی، مفاهیم ریاضی مشمول حمایت مالکیت ادبی و هنری نمی باشند.[۲۱]

نویسنده نسبت به کتاب، معمار نسبت به طرح، عکاس نسبت به عکس و در پایگاه داده، کسی که اقدامات اولیه را در تحصیل، تغییر و ارائه محتوا پایگاه داده انجام داده، مالک حقوق مادی و معنوی اثر می باشند.[۲۲]

در برخی از کشورها، کتب راهنما و سالنامه ها نیز اثر ادبی و هنری محسوب می شوند.[۲۳]

یک فیلم مستهجن، یک شعر توهین آمیز، مجسمه عریان، صوت غنایی یک زن و مانند اینها؛ اثر قابل حمایت به شمار نمی آیند؛ چرا که خلاف موازین شرعی اند.[۲۴]

منابع

  1. حمید علیزاده. حقوق معنوی پدیدآورنده در آثار ادبی و هنری. دانشگاه شهید بهشتی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5101680
  2. حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5071468
  3. حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5071012
  4. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769660
  5. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769836
  6. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769720
  7. سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد اول) حقوق مالکیت صنعتی. چاپ 2. میزان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5248132
  8. سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5220300
  9. حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5063660
  10. تأملاتی در حقوق تطبیقی. چاپ 1. سمت، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3084572
  11. سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5161784
  12. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4772756
  13. اکرم سالارپورگل ختمی. مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان). چاپ 1. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4998104
  14. سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5200576
  15. منوچهر توسلی نائینی و شهین جعفری. کنوانسیون برن 1886 و مزایای الحاق. پژوهش های فقه و حقوق اسلامی پاییز 1388 سال ششم شماره 17، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5246164
  16. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4779412
  17. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769704
  18. سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4772228
  19. ساناز الستی. حقوق کیفری مالکیت ادبی و هنری در ایران و بررسی تطبیقی آن با آمریکا و قراردادهای بین المللی. چاپ 2. میزان، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4989992
  20. علی بیان فر و نسرین دخت عمادخراسانی. حقوق نسخه برداری در آیینه قضاوت. چاپ -. کتابدار، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3481736
  21. سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5200576
  22. اکرم سالارپورگل ختمی. مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان). چاپ 1. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5018988
  23. حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5063796
  24. حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5063316