نظریه شماره 1341/95/7 مورخ 1395/06/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
نظریه شماره 1341/95/7 مورخ 1395/06/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه: استعلام :
1-با توجه به اینکه قبل از تصویب اصلاحیه مورخ9/5/89 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر به حکم بند 4 ماده 4 و بندهای چهارم، پنجم و ششم ماده 5 قانون اخیرالذکر کلیه اموال قاچاقچیان مواد مخدر به نفع دولت مصادره و از اموال وی به میزان هزینه متعارف زندگی خانواده¬اش در اختیار آنها قرار می¬گرفت ولکن با اصلاحیه به عمل آمده من بعد تنها اموالی که ناشی از جرم تحصیل شده مصادره می شود و نتیجتاً اموال حلال و مشروع قاچاقچی در اختیار وی و خانواده¬اش باقی می-ماند و به همین جهت از اموال مصادره شده چیزی به عنوان مستثنیات هزینه متعارف زندگی در اختیار وی قرار نمی¬گیرد لکن با توجه به اطلاق ذیل تبصره 5 ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 92 که مقرر می¬دارد در هر مورد که حکم مصادره اموال صادر می¬شود باید هزینه¬های متعارف زندگی محکوم و افراد تحت تکفل او مستثنی شود در پرونده های مواد مخدر که صرفاً اموال ناشی از جرم مصادره می¬شود باز هم باید هزینه متعارف زندگی محکوم و خانواده¬اش مستثنی شود یا نه؟ 2-با فرض اینکه این اطلاق شامل اموال ناشی ازجرم هم می¬شود آیا دادگاه در زمان صدور حکم مجاز به اعمال این استثناء درحکم است یا مثل سابق پس از صدورحکم و حاکم شدن قاعده فراغ دارسی هم می¬تواند این اقدام را معمول دارد و اگر نتواند در همان حکم دخل و تصرف نموده و مستثنیاتی اعمال کند راهکار اقدام کدام است.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
1- با عنایت به مقررات قانون مبارزه با مواد مخدر اصلاحی 9/5/1389، به ویژه بند 4 ماده 4 و بندهای 4، 5، 6 ماده 5 و بند 6 ماده 8 قانون مذکور، درخصوص جرائم موضوع آن قانون، دادگاه صرفاً باید علاوه بر مجازات به "مصادره اموال ناشی از همان جرم" حکم صادر نماید و به وصفی که ملاحظه می‌گردد، در اصلاحیه اخیر، مقنن مجازات مصادره کل اموال محکوم را حذف و به جای آن "مصادره اموال ناشی از همان جرم" را معین نموده است و در این موارد، اعمال قسمت اخیر تبصره 5 ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، منتفی به نظر می‌رسد، زیرا به صراحت همان تبصره، آنگاه باید هزینه‌های متعارف زندگی محکوم و افراد تحت تکفل وی مستثنی و مورد حکم واقع شود که حکم به مصادره کل اموال محکوم صادر شده باشد، که با اصلاحیه اخیر قانون مبارزه با مواد مخدر به شرح فوق، زمینه اجرای تبصره 5 ماده 19 قانون مجازات اسلامی1392 وجود ندارد. 2- با وصف فوق زمینه اجرای مفاد تبصره 5 ماده 19 قانون مجازات اسلامی منتفی است.