آثار تبعی مجازاتهای حدی از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران و افغانستان
 | |
| عنوان | آثار تبعی مجازاتهای حدی از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران و افغانستان |
|---|---|
| رشته | حقوق قضایی |
| دانشجو | محمد حسین حسینی |
| استاد راهنما | سید میرتقی حسینی گرگانی |
| استاد مشاور | سید مرتضی تقوی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | جامعه المصطفی العالمیه |
آثار تبعی مجازاتهای حدی از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران و افغانستان عنوان رساله ای است که توسط محمد حسین حسینی، با راهنمایی سید میرتقی حسینی گرگانی و با مشاوره سید مرتضی تقوی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.
چکیده
این تحقیق باهدف، تبیین کمیت و کیفیت آثار تبعی مجازاتهای حدی، مبانی و ادله آن در فقه اسلامی، حقوق ایران و افغانستان صورت گرفته است، در اسلام محکومیت به ارتکاب گناهان موجب حدود و اجرای مجازات حدی، آثار و تبعاتی در پی دارد، مانند اجرای عدالت، اصلاح مجرم، بازدارندگی و حفظ نظم که از آثار اصلی آن محسوب می شود، ولی محکومیت به مجازات حدی، یک سلسله آثار تبعی نیز به دنبال دارد که به عنوان مجازات تبعی یاد می شود مانند زوال عدالت و محرومیت از حقوق اجتماعی، پس مجازات تبعی از آثار مترتب بر محکومیت به مجازات اصلی است و هیچ گاه در حکم دادگاه قید نمی گردد و عمدتا تبعات محکومیت جزایی محرومیت از حقوق اجتماعی است که قانون گذار آن را محدود به زمان کرده است پس از اجرای حکم و گذشت زمان، آثار محکومیت زایل می گردد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی است. نتایج حاصل از این تلاش به اینجا می رسد که در نظام کیفری اسلام مبانی اصلی مجازات تبعی اراده تشریعی و حکیمانه الهی است ولی عناوین دیگر مانند آزادی اراده، پیشگیری از ارتکاب و تکرار جرم، اجرای عدالت، مبانی فرعی و جزیی هستند، برای مشروعیت و اثبات آن یک عده ادله عام مانند؛ اطلاقات ادله حکومت اسلامی، عموم ادله تعزیر، سیره عقلا، قاعده حفظ نظام و ادله خاصی چون برخی آیات و روایات، دلالت دارد. مصادیق آثار تبعی مجازات حدی در فقه عبارت است از سقوط عدالت در همه جرایم حدی، محرومیت از ازدواج در برخی جرایم عفافی، انفساخ عقد و سلب مالکیت در ارتداد، محرومیت از معاشرت در تبعید محارب، محرومیت از اجرای حدود در کسانی که حد به عهده دارند. مصادیق مجازات تبعی در حقوق ایران و افغانستان به صورت کلی محرومیت از حقوق اجتماعی است. مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق علی رغم اشتراک در بسیاری از جهات دارای تفاوت نیز می باشد.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب مقدمه
الف: بیان مسیله
ب: سوال های تحقیق
ج: فرضیه
د: سابقه و ضرورت تحقیق
ه: اهداف تحقیق
و: روش تحقیق
ز : ساماندهی تحقیق
فصل اول: مفاهیم و کلیات
مبحث اول: مفاهیم
گفتار اول: مجازات
الف: مجازات در لغت
ب: مجازات در اصطلاح فقه و حقوق
گفتار دوم: مجازاتهای حدی
گفتار سوم: مجازاتهای اصلی
گفتار چهارم: مجازاتهای تکمیلی (مجازاتهای تتمیمی)
گفتار پنجم: مجازاتهای تبعی
گفتار ششم: فقه و حقوق
گفتار هفتم: مبانی
الف: واژه مبنی در لغت و اصطلاح
۱ معنای اصطلاحی اول: پیش فرض ها و باورها
۲ معنای اصطلاحی دوم: علت ها
۳ معنای اصطلاحی سوم: منابع و مستندات
ب: تفاوت مبانی و منابع
ج: تفاوت علت و دلیل
د: مبنا در علم حقوق
مبحث دوم: کلیات
گفتار اول: اقسام مجازات از منظر فقه
الف: حدود
ب: قصاص
ج: تعزیر
د: دیات
گفتار دوم: اقسام مجازات به لحاظ نسبت آن ها به یکدیگر
الف: مجازاتهای اصلی
ب: مجازاتهای تکمیلی (مجازات های تتمیمی)
ج: مجازاتهای تبعی
گفتار سوم: پیشینه موضوع
گفتار چهارم: آثار اصلی و اهداف مجازاتهای حدی
الف: اصلاح و تربیت مجرمین
ب ارعاب و بازدارندگی
ج تحقق عدالت
د: حفظ نظام اجتماعی
ه: تهذیب مجرم و تکفیر گناه
و: تشفی خاطر بزه دیده
ز: حفظ اموال و مالکیت
ح: افزایش رزق و روزی
ط: حفظ ارزش های اخلاقی، نهاد خانواده و عفت عمومی
گفتار پنجم: ویژگی های مجازاتهای حدی
الف: رنج آوری
ب: رسواکنندگی
ج: معین بودن
نتیجه فصل اول
فصل دوم: مبانی وادله مجازاتهای تبعی
مقدمه
مبحث اول: مبانی مجازاتهای تبعی
گفتار اول: پیش فرض ها، منشا مشروعیت و معیار تعیین نوع خاص
الف: پیش فرض های مشروعیت و تعیین نوع و میزان مجازات تبعی
ب: منشا مشروعیت و الزام آور بودن مجازات تبعی
۱ منشا مشروعیت مجازات تبعی در مکاتب حقوقی غربی
۲ منشا مشروعیت مجازات تبعی در ادیان توحیدی
۳ منشا مشروعیت مجازات تبعی در قانون مجازات ایران ۵۰ ۴ منشا مشروعیت مجازات تبعی در قانون جزای افغانستان
ج: معیار تعیین نوع و میزان خاصی از مجازات تبعی
گفتار دوم: آزادی اراده و اختیار انسان
الف: آزادی اراده در مکاتب کیفری غرب
ب: آزادی اراده در نظام کیفری اسلام
گفتار سوم: پیشگیری از ارتکاب و تکرار جرم
مبحث دوم: ادله مجازاتهای تبعی
مقدمه
الف: اصل اولی در موضوع بحث
ب: عمومیت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
گفتار اول: ادله مجازاتهای تبعی در موارد خاص
الف ادله قرآنی ۶۳
– حکم قذف با استفاده از آیات قرآن ۶۳
–
مجازات اصلی قذف ۶۳
–
مجازات تبعی قذف ۶۵
– حکم ارتداد با استفاده از آیات قرآن ۶۵
– اثبات محرومیتهای اجتماعی با استفاده از آیات قرآن و دستور پیامبر (ص)
ب ادله روایی
۱ ارتداد ۶۹
–
احکام مرتد فطری ۶۹
–
احکام مرتد ملی
۳–
احکام ارتداد زن
۲ حکم تبعی جرایم منافی عفت ۷۴
– ۲ لواط ۷۴
–
–
مجازات اصلی لواط
۲– ۱– ۲ مجازات تبعی لواط ۷۵
– ۲ حکم زنا با زن شوهردار ۷۶
–۲– ۲ مجازات اصلی زنا با زن شوهردار ۷۷
–۲–۲ مجازات تبعی زنا با زن شوهردار ۷۷
– ۲ حکم زنا ۷۸
–
– ۲ مجازات اصلی زنا ۷۸
–
– ۲ مجازات تبعی زنا
۳ حکم خیانت کارگزاران حکومتی
۴ حکم محارب ۸۱
– ۴ مجازات اصلی محارب ۸۱
– ۴ مجازات تبعی محارب
۵ محرومیت از حق اجرای حدود
۶ محرومیت شراب خوار از شهادت ۸۴
– ۶ مجازات اصلی شراب خوار ۸۴
– ۶ مجازات تبعی شراب خوار
گفتار دوم: ادله عام مجازاتهای تبعی
الف: عمومات ادله تعزیر دال بر جواز مجازاتهای تبعی
۱ وجوب امربه معروف و نهی از منکر دال بر تعزیر مجرمین
۲ روایاتی ، هر تخلف، مجازات دارد
ب عمومات و اطلاقات ادله حکومت اسلامی
ج سیره عقلا
د قاعده حفظ نظام
۱ اهمیت حفظ نظام از دیدگاه شرعی
۲ اهمیت حفظ نظام از دیدگاه عقلی
نتیجه فصل دوم
فصل سوم: آثار تبعی مجازات های حدی از منظر فقه
مقدمه
مبحث اول: ماهیت فقهی مجازاتهای تبعی
مبحث دوم: وجود فسق و سقوط عدالت
گفتار اول: محرومیت از ادای شهادت
الف تعریف شهادت
ب لزوم احراز توبه یا کفایت ادعای آن جهت سقوت مجازاتها و محرومیت های اجتماعی
۱ کفایت ادعای توبه در سقوط مجازاتهای اصلی و تبعی
۱ ۱ استدلال به قاعده درا
۲ ۱ بررسی استدلال به قاعده درا
۳ ۱ استدلال به قاعده اصاله الصحه
۴ ۱ بررسی استدلال به قاعده اصاله الصحه
۵ ۱ استدلال به روایت نبی اکرم (ص)
۲ لزوم احراز توبه در سقوط مجازاتهای اصلی و تبعی
۱ ۲ آیات قرآن کریم
۲ ۲ روایاتی از پیامبر اسلام (ص) ۱۱۶
– ۲ کلام امام علی (ع)
۴ ۲ روایت معتبره جمیل
۵ ۲ احتیاط عقلی
ج کیفیت و طریق احراز و اثبات توبه جهت سقوط مجازات اصلی و تبعی
۱ شهادت شاهد
۲ وجود قراین و شواهد
د اصلاح عمل و گذشت زمان، شرط بازگشت عدالت
ه اصلاح عمل، شرط توبه قاذف و مرتد
گفتار دوم: محرومیت از امامت جماعت
الف: محرومیت شخص محدود از امامت جماعت بعد از توبه
ب: ادله نهی محدود از امامت جماعت بعد از توبه
گفتار سوم: محرومیت از مرجعیت در تقلید
الف: استفاده از مذاق شارع بر محرومیت از مرجعیت
ب: اولویت قطعی بر محرومیت از مرجعیت
ج: استدلال به آیه لا ترْکنوا
د: اصل روی گردانی مردم از گنه کار
گفتار چهارم: محرومیت از تصدی قضاوت
الف: ادله عدالت قاضی
ب: ولایت قاضی بعد از اعاده شرایط
۱: عدم اعاده ولایت بعد از زوال شرایط
۲: اعاده ولایت بعد از زوال شرایط
۳ تفصیل بین دلیل مطلق و مقید
۴ تفصیل نسبت به نوع شرایط و موانع
مبحث دوم: ممنوعیت از ازدواج در برخی جرایم عفافی
گفتار اول: آثار تبعی لواط
الف: مجازات اصلی لواط
ب: مجازات تبعی لواط
گفتار دوم: آثار تبعی زنا با زن شوهردار
گفتار سوم: آثار تبعی زنا
مبحث سوم: محرومیت از اجرای حدود
نتیجه فصل سوم
فصل چهارم: آثار تبعی مجازات های حدی از منظر حقوق
مقدمه
مبحث اول: محرومیت از حقوق اجتماعی در قانون مجازات ایران
گفتار اول : مفهوم حقوق اجتماعی
گفتار دوم: اهداف محرومیت از حقوق اجتماعی
گفتار سوم: محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات های تبعی
الف: مصادیق محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازاتهای تبعی
ب: شرایط اعمال محرومیت از حقوق اجتماعی و کیفیت زوال آن
مبحث دوم: محرومیت از حقوق اجتماعی در قانون جزای افغانستان
گفتار اول: محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات بدیل حبس
گفتار دوم: محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی
الف: شرایط کلی برای اعمال مجازات تبعی
ب: انواع مجازات های تبعی
۱ محرومیت از خدمت در قوای سه گانه دولتی و سایر نهادهای دولتی
۲ محرومیت از کاندیدا شدن در عهده های انتخابی
۳ محرومیت از استفاده از نشان ها، مدال ها و القاب افتخاری دولتی
۴ محرومیت از عضویت در هییت مدیره شرکت ها، بانک ها و موسسات در جرایم فساد اداری و مالی
۵ محرومیت از قرارداد با ادارات، تصدی ها، موسسه های دولتی و مختلط یا کسب امتیاز از دولت در جرایم مالی
۶ محرومیت از وصایت، وکالت و قیمومیت در معاملات و دعاوی
۷ محرومیت از شهادت در عقود و معاملات
۸ محرومیت از اداره مستقیم اموال و املاک به استثنای وقف و وصیت
نتیجه فصل چهارم
فصل پنجم: اشتراک وافتراق آثار تبعی مجازات های حدی در فقه وحقوق
مقدمه
مبحث اول: وجوه اشتراک و افتراق مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق ازلحاظ مبانی
گفتار اول: وجوه اشتراک مجازات تبعی در فقه و حقوق ازلحاظ مبانی
الف: مبانی فقهی
ب: مبانی حقوقی
ج: بیان اشتراک مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق ازلحاظ مبانی
وجه اول: اجرای عدالت در جامعه
وجه دوم: اراده تشریعی خداوند
وجه سوم: پیشگیری، نظم، اصلاح
گفتار دوم: وجوه افتراق مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق ازلحاظ مبانی
مبحث دوم: وجوه اشتراک و افتراق مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق به لحاظ مصداق
گفتار اول: وجوه اشتراک مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق به لحاظ مصداق
وجه اول: محرومیت از حقوق اجتماعی
وجه دوم: عدم اعتماد به مجرم
گفتار دوم: وجوه افتراق مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق به لحاظ مصداق
وجه اول: افتراق در اصل مصداق
وجه دوم: افتراق در مجازات روحی و اقتصادی
وجه سوم: افتراق در هدایت به کمال معنوی و اصلاح
مبحث سوم: وجوه اشتراک و افتراق مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق به لحاظ شرایط اعمال مجازات
گفتار اول: وجوه اشتراک مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق به لحاظ شرایط اعمال مجازات
وجه اول: قطعیت ثبوت جرم
وجه دوم: سنگین بودن جرایم
وجه سوم: عمدی بودن جرم ارتکابی
وجه چهارم: زمان دایمی و موقت
گفتار دوم: وجوه افتراق مجازاتهای تبعی در فقه و حقوق به لحاظ شرایط اعمال مجازات
نتیجه فصل پنجم
نتایج و پیشنهاد ها
الف: نتایج
ب: پیشنهادها
فهرست منابع
الف: کتاب های فارسی
ب: کتاب های عربی
ج: مقالات
د: پایان نامه
ه: سایت ها
کلیدواژه ها
- مجازات حدی
- مجازات اصلی
- مجازات تبعی
- حقوق اجتماعی
- زوال عدالت
- محرومیت