آثار حقوقی نقض موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت
 | |
| عنوان | آثار حقوقی نقض موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | مجتبی مروت |
| استاد راهنما | محمد شمسایی |
| استاد مشاور | محسن محبی، سیدقاسم زمانی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
آثار حقوقی نقض موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت عنوان رساله ای است که توسط مجتبی مروت، با راهنمایی محمد شمسایی و با مشاوره محسن محبی و سیدقاسم زمانی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
قواعد اولیه که با ایجاد هنجارها و پرورش قواعد ، حقوق و تکالیفی را برای موضوعان خود مقرر می دارند، به موازات قواعد ثانویه ، یعنی مقررات راجع به مسولیت و ضمانت اجرا ، اهمیت دارند.از اینرو، هر نظام حقوقی نگران چگونگی حراست و نظارت بر حقوق و تعهدات تابعان و نحوه تمکین آنها از قواعد اولیه است. این نگرانی، در حقوق بین الملل، ملموس تر است؛ زیرا ضمانت اجراهای به مراتب ناقص تر از حقوق ملی، مسوولیت دولتها را تحت الشعاع قرار داده و باعث دخالت ملاحظات غیر حقوقی و نفوذ عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در آن گردیده است.در سیاق سازمان جهانی تجارت نیز که متشکل از قواعد اولیه و ثانویه است، موضوع تخطی از تعهدات و نحوه مقابله سازوکارهای سازمان با این نگرانی، مورد توجه موسسین قرار گرفته ؛ بدین ترتیب اگرچه گلوگاه قواعد اولیه سازمان،ضمیمه اول سند تاسیس ، یعنی موافقتنامه های گات ، گاتس و تریپس است؛ لیکن در ضمیمه دوم (تفاهم نامه حل اختلاف)آیین های شکلی و ماهوی ، وضع شده که مجموعه این اسناد، بعنوان تعهد واحد اعضاء تلقی می گردد.با در نظر داشتن دیدگاههای نظری و رویه های عملی ، در صدد تبیین این حقایق می باشیم که آیا سلسله مراتبی میان شیوه های جبران در مقررات سازمان ،در مقایسه با حقوق مسولیت دولتها، وجود دارد یا خیر؛ آیا نظام مسولیت قراردادی سازمان، با حقوق عرفی و ارکان آن و مفاهیمی همچون جبران خسارت ، قربانی، رکن انتساب و نقض تعهد و ورود ضرر، همپوشانی دارد یا دو مقوله مجزی تلقی می گردند؛ دخالت حقوق بین الملل عام در حقوق سازمان، تا چه میزان پیش رفته ؛ضمانت اجرای کدامیک موثرتر می باشند وزمینه های تاثیرگذار بر نقض موافقتنامه ها چیست؟در وهله اول ، رسالت تحقیق حاضر تبیین نظم حقوقی سازمان و نحوه عملکرد ارکان آن در مواجهه با تخلف اعضاء از قواعد می باشد.در قدم بعدی، بررسی پیامدهایی است که از رهگذر نقض موافقتنامه ها ، قبل ، حین و پس از تخلف دامنگیر اعضاء یا سازمان می گردد. فلذا از یکسو،آثار نقض را در روابط میان اعضاء با یکدیگر، در چارچوب زوال یا لطمه به منافع و خدشه به اصل تبادل منافع واکاوی می نماییم؛ از این منظر، اعضاء را به مسیول و متضرر تفکیک و حقوق ، تکالیف و شیوه های جبران اعم از نهایی و موقتی را در مقایسه با حقوق مسولیت دولتها، تشریح می نماییم.
از سوی دیگر، آثار نقض موافقتنامه ها را از دیدگاه روابط اعضاء با سازمان ، در قالب نقش نظارتی ارکان صلاحیتدار و مدیریت حل اختلافات، تحلیل خواهیم نمود.در انتها نیز به عناصر ذیمدخلی در جبران های سازمان همچون تناسب ، تفسیر ، زمان و کارآمدی اشاره و به بیان چالشهای فرا روی نقض موافقتنامه ها می پردازیم.
ساختار و فهرست رساله
کلیات تحقیق الف
بخش نخست : ملاحظات کلی
بخش دوم: رژیم حقوقی حاکم بر موافقتنامه های تحت پوشش
بخش سوم: حقوق عرفی مسولیت و پیامدهای نقض موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت
بخش چهارم: زمینه های موثر در تعیین میزان مسیولیت اعضاء
نتیجه گیری
پیشنهادها
فهرست منابع و مآخذ
ضمایم
فهرست تفصیلی
عنوان شماره صفحه
کلیات تحقیق الف
بیان مساله ت
ضرورت تحقیق و اهمیت آن ح
اهداف تحقیق خ
سوالات و فرضیه ها ذ
روش تحقیق ر
سوابق تحقیق ر
سازماندهی تحقیق ز
بخش نخست : ملاحظات کلی
پیشگفتار
فصل یکم: تعریف مفاهیم و تبیین واژگان
گفتار اول: سازمان جهانی تجارت
گفتار دوم: موافقتنامه های تحت پوشش
گفتار سوم: حقوق بین الملل عام و خاص
گفتار چهارم: مفهوم نقض موافقتنامه ها
گفتار پنجم: طرح ادعا و رجوع به نظام حل اختلاف
گفتار ششم: شیوههای جبران
فصل دوم: زمینههای شکلگیری موافقتنامه ها و شیوه های جبران
گفتار اول: دوران ابتدایی تا تشکیل کنفرانس هاوانا
و ادوار مذاکراتی قبل از دور مراکش گفتار دوم: دوره حیات گات
گفتار سوم: دوراروگویه و ظهور سازمان جهانی تجارت
فصل سوم: ارکان سازمان جهانی تجارت و نحوه مقابله با نقض قواعد
گفتار اول: سند تاسیس و ضمایم آن
گفتار دوم: اهداف وظایف سازمان و انطباق آن با اصول کلی تجاری
گفتار سوم: ساختار، عضویت و عملکرد سازمان جهانی تجارت
مبحث اول: پیکربندی سازمان جهانی تجارت
مبحث دوم: عضویت
مبحث سوم: شیوه تصمیم گیری
فصل چهارم: نقش و جایگاه رکن حل اختلاف درسازمان جهانی تجارت
گفتار اول: ماهیت و مراحل رسیدگی به اختلافات اعضاء
گفتار دوم: ارزیابی مکانیسم حل اختلافات
جمع بندی بخش اول
بخش دوم: رژیم حقوقی حاکم بر موافقتنامه های تحت پوشش
فصل اول: ماهیت تعهدات موافقتنامه ها و آثار حاکم بر آن؛ مبانی نظری و عملی
گفتار اول: تعهدات ارگاامنس و حقوق بین الملل عام
گفتار دوم: چگونگی تفکیکپذیری تعهدات اعضاء
گفتار سوم:امکان سنجی تعمیم تعهدات اعضاء به تعهدات غیرقابل تفکیک
گفتار چهارم: پیوند میان نقض تعهدات و ورود ضرر
گفتار پنجم: نفع حقوقی اعضاء در طرح دعوی
گفتار ششم: تعلیق امتیازات تعرفه ای یا سایر تعهدات
فصل دوم: حقوق سازمان جهانی تجارت از منظر حقوق بین الملل عام
گفتار اول: حقوق سازمان جهانی تجارت و رشته های مختلف حقوق بین الملل
گفتار دوم: موضوع خودبسنده بودن رژیم سازمان جهانی تجارت
فصل سوم: حقوق و تعهدات اولیه اعضاء
گفتار اول: حقوق و تعهدات قابل اعمال
مبحث اول: حقوق و تعهدات قراردادی و غیر قراردادی اعضاء
مبحث دوم: ارزیابی رویه های عملی
گفتار دوم: نحوه تعامل و تعارض تعهدات اعضاء با سایر تعهدات بینالمللی
مبحث اول: صور تعامل و تعارض موافقتنامهها
بند اول: همزیستی مسالمت آمیز قواعد
بند دوم: ذکر قاعده حل تعارض در متن موافقتنامه
بند سوم: عدم ذکر قاعده حل تعارض
مبحث دوم:موافقتنامه ها و سایر منابع تعهد آور
بند اول: ابعاد نظری
بند دوم: رویکرد عملی
جمع بندی بخش دوم
بخش سوم: حقوق عرفی مسولیت و پیامدهای نقض موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت
فصل اول: نگرشی برحقوق بین الملل مسیولیت
گفتار اول: تشریح ماده یکم پیشنویس طرح مسولیت سال
مبحث اول: فعل یا ترک فعل
مبحث دوم: متخلفانه بودن
مبحث سوم: وصف بینالمللی
مبحث چهارم: وصف دولت
گفتار دوم: شناسایی ارکان مسولیت بین المللی
مبحث اول: قابلیت انتساب
مبحث دوم: نقض تعهد
گفتار سوم: آثار منبعث از مسولیت دولتها
مبحث اول: تقابل دولت مسیول و قربانی
مبحث دوم: شیوه های جبران بر اساس نوع ماهیت و منشا تعهد
بند اول: شیوههای جبران
۱)توقف و عدم تکرار
۲) جبران خسارت
الف) اعاده وضع به حالت سابق
ب) غرامت
ج) جلب رضایت
۳) اقدامات متقابل
بند دوم: ماهیت تعهدات دولتها و طرق جبران
فصل دوم: پیامدهای مسولیت ناشی از زوال و لطمه به منافع در مقررات سازمان جهانی تجارت
گفتار اول: در روابط فیمابین اعضاء با یکدیگر
مبحث اول: ارکان مسولیت اعضاء
بند اول: قابلیت انتساب
۱) چگونگی انتساب
عناصر انتساب (
الف) رفتار ارگانهای دولت عضو
ب) رفتار بخشهای سرزمینی دولت عضو
ج) رفتار نهادهای غیردولتی و بنگاههای تجاری دولتی
۳) مسیولیت دولتهای عضو درخصوص رفتار افراد و اشخاص خصوصی
الف) معیار انتساب
ب) رویه قضایی گات در بحث انتساب
ج) رویه قضایی سازمان جهانی تجارت در پرتو رکن انتساب
بند دوم: نقض تعهد ، زوال منفعت یا لطمه به منافع اعضاء
بند سوم: عنصر ورود ضرر در موارد خاص
مبحث دوم: آثار نقض در خصوص شناسایی عضو خاطی و شاکی
بند اول: حقوق و تکالیف متداعیین
بند دوم: پیامدهای زوال یا لطمه به منافع از منظر بار اثباتی دعوی
مبحث سوم: تاثیر نقض موافقتنامه ها بر شیوه های جبران
بند اول: جبرانهای در دسترس اعضاء
جبران نهایی (
جبرانهای موقتی (
الف) غرامت
ب) اقدامات مقابله به مثل کننده
اول: مفهوم اقدام مقابله به مثل
دوم : اقدامات مقابله به مثل در رویه گات
سوم : اقدام مقابله به مثل در حقوق سازمان جهانی تجارت
قسمت اول : ویژگیها
قسمت دوم: اصول و روشهای محاسبه
قسمت سوم: اقدامات مقابله به مثل کننده و موافقتنامه یارانهها
بند دوم: ارتباط جبرانهای طرح مسیولیت با جبرانهای سازمان
بند سوم: ارزیابی جبرانهای سازمان
گفتار دوم: در روابط فیمابین اعضاء با سازمان جهانی تجارت
مبحث اول: تعهد سازمان به نظارت بر حسن اجرای موافقتنامهها
مبحث دوم: آثار حقوقی گزارشها و توصیهنامهها
بند اول: آثار حقوقی در سیاق یک اختلاف خاص
بند دوم: تعهدات در موارد نقض محلی یا منطقهای
گفتار سوم: در روابط فیمابین سازمان جهانی تجارت با سایر تابعان حقوق بین الملل
جمع بندی بخش سوم
بخش چهارم: زمینه های موثر در تعیین میزان مسیولیت اعضاء
فصل اول : اهم عوامل تاثیرگذار بر مسوولیت اعضاء
گفتار اول: اصل تناسب و شیوههای جبران
مبحث اول: جبرانهای چندجانبه تفاهم نامه
مبحث دوم: جبرانهای تجاری یکجانبه
مبحث سوم: جایگاه اصل تناسب
بند اول: نقضتعهدات و اصل تناسب
بند دوم: یارانههای ممنوع و یارانه های قابل تعقیب
بند سوم:حفاظتها
گفتار دوم:تفسیر و مسولیت اعضاء
مبحث اول: تفسیرپذیری موافقتنامهها
مبحث دوم: رویههای رکن حل اختلاف در تفسیر موافقتنامهها
گفتار سوم: نقش زمان در جبران ؛ جبران های ناظر به گذشته و آینده
مبحث اول: مسیولیت دولت و اقدام جبرانی تحت گات و سازمان جهانی تجارت
بند اول: جبرانهای عطف بماسبق کننده در رویه گات
بند دوم: جبرانهای عطف بماسبق کننده در رویه سازمان
مبحث دوم: جبرانهای ناظر به آینده درسازمان
گفتار چهارم: اصل کارآمدی و جبرانهای سازمان جهانی تجارت
مبحث اول: تعریف کارآمدی و بررسی ابعاد آن
مبحث دوم: ارزیابی جبرانهای موثر در سازمان جهانی تجارت
مبحث سوم: اصل کارآمدی و جبرانهای موقت
فصل دوم: چالشهای فراروی نقض موافقتنامهها
گفتار اول: نقض موافقتنامهها به مثابه تخلف از سند تاسیس
گفتار دوم: تاثیرپذیری روابط اعضاء از نقض موافقتنامهها
گفتار سوم: نقض موافقتنامه ها و علل توجیهی آنها
گفتار چهارم: منطقهگرایی و تنوع کشورهای عضو
گفتار پنجم: انتقادات ساختاری با تاکید بر عملکرد رکن حل اختلاف
گفتار ششم: نقایص و مشکلات مرتبط با اقدامات مقابله به مثل کننده
جمع بندی بخش چهارم
نتیجه گیری
پیشنهادها
فهرست منابع و مآخذ
ضمایم
کلیدواژه ها
- نقض قرارداد
- قرارداد تجاری
- سازمان تجارت جهانی
- ضمانت اجرایی
- حقوق بین الملل
- سازمان جهانی تجارت