احراز مسئولیت دولت در خصوص ارتکاب ژنوسید: در تقابل یا تعامل با روند عدالت انتقالی
احراز مسئولیت دولت در خصوص ارتکاب ژنوسید: در تقابل یا تعامل با روند عدالت انتقالی نام مقاله ای از ستار عزیزی و محمد حاجی بوده که در شماره دوم دوره هشتم (تابستان 1395) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه دعوای «بوسنی و هرزگوین علیه صربستان و مونته‌نگرو (2007)» اعلام کرد که کنوانسیون ژنوسید در کنار شناسایی مسئولیت کیفری افراد، حاوی تعهدی مبنی بر عدم ارتکاب ژنوسید توسط دولت نیز است. برخی از حقوقدانان با انتقاد از این یافته دیوان، معتقدند که چنین تفسیری از کنوانسیون تداعی‌کننده مسئولیت کیفری دولت است و این چرخه تنفرهای گروهی را دائمی خواهد ساخت و در روند عدالت انتقالی اختلال ایجاد خواهدکرد. روندی که در گذشته با تکیه بر میراث محاکمه های نورمبرگ، دیگر سازوکارها از قبیل احراز مسئولیت دولت را به علت نبود تفکیک روشنی بین مفهوم مسئولیت جمعی از تقصیر جمعی به حاشیه رانده بود؛ اما احراز مسئولیت دولت در خصوص ژنوسید نه‌تنها در تعارض با اهداف عدالت انتقالی نیست، بلکه تحقق آن روند را میسر خواهدساخت، زیرا با شناسایی مسئولیت مدنی دولت، هم خسارات قربانیان جبران می‌گردد وهم مسئولیتی جمعی بر عموم شهروندان، تحمیل می‌گردد که ناشی از مسئولیت حقوقی آنان برای مشارکت و یا سکوت در برابر آن جنایت است و با ارائه روایتی یکپارچه از جرائم ارتکابی، نقایص رسیدگی‌های موردی در دادگاههای کیفری را برطرف می کند.
کلید واژه ها
- عدالت انتقالی
- تقصیر جمعی
- مسئولیت جمعی
- ژنوسید
- مسئولیت بین المللی دولت
- کنوانسیون ژنوسید