ارزیابی حقوق بشری نوآوری های قانون مجازات اسلامی 92
 | |
| عنوان | ارزیابی حقوق بشری نوآوری های قانون مجازات اسلامی ۹۲ |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | مریم شکفته |
| استاد راهنما | بهزاد رضوی فرد |
| استاد مشاور | محمدرضا رهبرپور، پوریا عسکری |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۴ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
ارزیابی حقوق بشری نوآوری های قانون مجازات اسلامی ۹۲ عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم شکفته، با راهنمایی بهزاد رضوی فرد و با مشاوره محمدرضا رهبرپور و پوریا عسکری در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
ایجاد نظم و امنیت در جامعه و حفظ و نگهداری از تمامیت آن، در کنار تضمین حقوق و آزادی های افراد از وظایف ابتدایی هر حکومت است و این مهم امکان پذیر نیست مگر با وضع قوانین مناسب، که در کنار آن با رعایت تشریفات خاص منافع تک تک افراد جامعه به خوبی تامین گردد. وظیفه حکومت در تضمین امنیت در جنبه های مختلف زندگی اشخاص و توجه به مصالح جامعه با ابزار قانون، به ویژه قانون مجازات اعمال می گردد و مباحث مرتبط با حقوق جزا به لحاظ مبانی کلان آن، ایجاب می نماید مقنن در تدوین قانون مجازات با شالوده های فکری و سیاست های منبعث از آن همراه گردد. در این راستا تدوین قانون دایمی مجازات اسلامی طبق بند دو اصل ۱۵۸ قانون اساسی در دستور کار قوه قضاییه قرار گرفت و آسیب شناسی قوانین موجود در انطباق با مبانی فقهی با توجه به مباحث نظری و رویکرد اجرایی، به منظور شناخت ابهام ها، خلاها و نقایص قوانین صورت پذیرفت. طراحان قانون جدید با در نظر گرفتن اعلامیه ها و آموزه های حقوق بشر که مورد توافق و پذیرش کشورهای دنیاست و یکی از منابع مهم برای استفاده قانون گذار از دست آوردهای بشریت در سطح کلان است، بررسی رویه قضایی شامل آرای وحدت رویه هییت عمومی دیوان عالی کشور، بخشنامه ها و دستورالعمل های صادره از مراجع عالی قضایی، نظریه های مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه و رویه قضات از یک سو و اخذ سیاست های کلان نظام در امور قضایی مصوب سال۱۳۸۱ مقام معظم رهبری ، مبانی و مقاصد نظام جزایی اسلامی، مباحث و رویکردهای نوظهور در سیاست های کیفری و دیدگاه های فقها، استادان حقوق و پژوهشگران از سوی دیگر زیربنای تدوین مواد قانون مزبور را پایه ریزی نمودند. این تحقیق که به عبارتی از پیش قدم ترین نوشتارهای ارزیابی قانون جدید مجازات اسلامی با اصول و معیارهای حقوق بشری می باشد، با ارزیابی نوآوری های موجود در نحوه ی تنظیم قانون جدید و همچنین توجه به اصول حقوق بشری مدنظر قانون گذار سعی در تحلیل سبک فکری و بازنمودن ابعاد مختلف قانون مزبور را داشته است. ارزیابی نوآوری های قانون در حوزه عمومات و کلیات قانون از قبیل سیستم های جدید جایگزین حبس، ارزیابی مجازات ها و اقدامات تامینی و تربیتی اطفال و نوجوانان و همچنین ارزیابی نوآوری های حقوق بشری در حوزه مجازات های حدود و قصاص و مباحثی از این قبیل از دیگر ویژگی های تحقیق پیش رو می باشد.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۷
۱ بیان مسیله ۸
۲ سوالات تحقیق ۱۱
۳ فرضیههای تحقیق ۱۱
۴ اهداف تحقیق ۱۱
۵ پیشینه تحقیق ۱۲
۶ روششناسی ۱۲
۷ مشکلات پژوهش ۱۲
۸ سازمان دهی تحقیق ۱۲
بخش اول: اصول و منابع الهام بخش حقوق کیفری و حقوق بشر ۱۳
فصل اول: کلیات تحقیق ۱۵
مبحث اول: تاریخچه حقوق بشر ۱۵
گفتار اول: تعاریف حقوق و حقوق بشر ۱۵
بند اول: اعلامیه کوروش ۱۷
بند دوم: اعلامیه های حقوق در انگلستان ۱۸
بند سوم: اعلامیه استقلال آمریکا ۱۸
بند چهارم: اعلامیه های حقوق بشر فرانسه ۱۹
بند پنجم: اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب
دسامبر ۱۹۴۸ ۲۰
مبحث دوم: رابطه و تعامل حقوق بشراسلامی و غربی ۲۱
گفتار اول: مقایسه حقوق بشر غربی و اسلامی ۲۱
بند اول: تحلیل تفاوت های حقوقی دو نظام ۲۱
الف: تفاوت های صریح ۲۳
ب: موارد ابهام و شبهه ۲۴
گفتار دوم: امکان نزدیکی نظام های مختلف حقوق بشری ۲۷
بند اول: تفاوت ها و افتراقات ۲۸
بند دوم: مشترکات و همسانی ها ۲۸
فصل دوم: اصول الهام بخش حقوق بشر و حقوق کیفری ۳۲
مبحث اول: اصول حقوق بشر ۳۲
گفتار اول: اصل کرامت انسانی ۳۲
بند اول: منع شکنجه و آزار ۳۴
بند دوم: منع رفتارها و مجازات های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرکننده ۳۵
الف: تعریف رفتارها و مجازات های غیرانسانی ۳۶
ب: تعریف رفتارها و مجازات های تحقیرکننده ۳۶
بند سوم: ممنوعیت تبعیض در وضع قوانین کیفری ۳۷
گفتار دوم: اصل برابری ۳۷
بند اول: تساوی در برابر قانون ۳۸
بند دوم: حق برخورداری از دادرسی عادلانه ۳۹
بند سوم: برابری بر مبنای جنسیت ۳۹
بند چهارم: برابری از حیث دین، نژاد، مذهب (اقلیت ها) ۴۰
گفتار سوم: اصل حیات انسانی ۴۱
بند اول: الغای اعدام ۴۳
بند دوم: جرایم مستحق مجازات اعدام ۴۳
الف: مهم ترین جنایات ۴۳
ب: مجازات اعدام در جرایم سیاسی ۴۴
بند سوم: منع کشتار دسته جمعی (ژنو سید) ۴۴
بند چهارم: منع بردگی و بهره کشی ۴۵
بند پنجم: ممنوعیت اعمال مجازات های غیرانسانی ۴۵
گفتار چهارم: اصل آزادی انسانی ۴۶
بند اول: آزادی گروه ها ۴۶
الف: آزادی گروه های سیاسی ۴۶
ب: آزادی گروه های صنفی ۴۷
ج: آزادی اجتماعات ۴۷
بند دوم: آزادی و امنیت شخصی افراد ۴۷
الف: منع جلب و دستگیری خودسرانه ۴۷
ب: بازداشت غیر قانونی ۴۷
۱–حقوق بازداشت شدگان ۴۷
ج: آزادی فکر، عقیده و بیان ۴۸
۱– آزادی فکر ۴۸
۲–آزادی عقیده ۴۸
۳– آزادی بیان ۴۹
گفتار پنجم: مبانی حقوق بشر ۵۰
بند اول: حق خواهی ۵۰
بند دوم: عدالت خواهی ۵۰
بند سوم: ظلم ستیزی ۵۰
بند چهارم: عقلانیت ۵۱
مبحث دوم: اصول حقوق کیفری ماهوی ۵۲
گفتار اول: اصل قانونی بودن جرم و مجازات ۵۲
بند اول: مبانی اصل قانونی بودن ۵۲
بند دوم: جایگاه اصل قانونی بودن جرم و مجازات در اسلام ۵۳
بند سوم: اصل قانونی بودن جرم و مجازات در حقوق ایران ۵۴
بند چهارم: نتایج و آثار اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها ۵۵
الف: عطف بماسبق نشدن قوانین کیفری ۵۵
ب: تفسیر مضیق قوانین کیفری ۵۶
ج: رعایت منافع فردی ۵۷
د: رعایت منافع اجتماعی ۵۷
ه: استماع عدم جهل به قانون ۵۸
گفتاردوم : اصل مسیولیت اخلاقی ۵۹
بند اول: جایگاه اصل مسیولیت اخلاقی در حقوق کیفری ۵۹
بند دوم: عوامل مسیولیت کیفری (بلوغ، عقل و اختیار) ۶۰
بند سوم: نتایج و آثار اصل مسیولیت اخلاقی ۶۱
گفتار سوم: اصل شخصی بودن مسیولیت کیفری ۶۱
بند اول: جایگاه اصل شخصی بودن مسیولیت کیفری در اسلام ۶۱
بند دوم: جایگاه اصل شخصی بودن مسیولیت کیفری در حقوق کیفری ۶۱
بند سوم: نتایج و آثار اصل شخصی بودن مسیولیت کیفری ۶۲
گفتار چهارم: اصل فردی کردن مجازات ها ۶۳
فصل سوم: منابع الهام بخش حقوق بشر و حقوق کیفری ۶۵
مبحث اول: منابع حقوق بشر ۶۵
گفتار اول: مذهب ۶۵
گفتار دوم: حقوق طبیعی ۶۵
گفتارسوم: اثبات گرایی ۶۶
گفتارچهارم: خداجویی ۶۷
مبحث دوم: منابع حقوق کیفری ۶۷
گفتار اول: عرف ۶۸
بند اول: تعریف اصطلاحی عرف ۶۸
بند دوم: اعتبار و ارزش عرف در نظام حقوق اسلامی ۶۹
بند سوم: جایگاه و اهمیت عرف در دانش حقوق ۶۹
بند چهارم: لزوم مراجعه به عرف ۷۰
بند پنجم: نمونه هایی از نقش عرف در قوانین جزایی ایران ۷۱
الف: عرف در حقوق جزای عمومی ۷۱
۱–عرف و اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها ۷۱
۲–عرف و تخفیف و تشدید مجازات ۷۳
ب: عرف در حقوق کیفری اختصاصی ۷۳
۱– عرف و جرایم علیه اشخاص ۷۴
۱–۲ عرف و جرایم علیه تمامیت معنوی اشخاص ۷۴
گفتار دوم: فقه ۷۵
بند اول: قوانین جزایی وضع شده بر اساس منبع فقهی ۷۵
الف: قانون راجع به مجازات اسلامی۱۳۶۱ ۷۵
ب: قانون تعزیرات ۱۳۶۲ ۷۶
ج: قانون مجازات اسامی ۱۳۷۰ ۷۷
د: قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات ۷۵) ۷۷
۱–جرم شرب خمر به نحو علن در معابر و اماکن توسط غیرمسلمانان ۷۷
گفتارسوم: مقتضیات زمان و مکان ۷۸
بند اول: جرم انگاری و وضع قوانین بر اساس شرایط و نیازهای اقتصادی جامعه ۷۸
بند دوم: جرم انگاری در جهت مصالح خاص سیاسی و امنیتی ۷۹
بند سوم: جرم انگاری مبتنی بر پیشرفت های صنعتی و علمی ۸۰
ب: قانون ممنوعیت بکار گیری تجهیزات ماهواره ای مصوب۱۳۷۳ ۸۱
ج: قانون جرایم رایانه ای مصوب سال ۱۳۸۸ ۸۱
گفتار چهارم: منابع الهام بخش بین المللی ۸۱
بند اول: معاهده ۸۲
بند دوم: انواع معاهده ۸۳
بخش دوم: حقوق بشر و نوآوری های قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۸۵
فصل اول: نوآوری های حقوق بشری در حوزه عمومات و کلیات قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۸۶
مبحث اول: جایگزین های حبس ۸۶
گفتار اول: ناکارآمدی حقوق بشری زندان از دیدگاه جرم شناسان ۸۶
گفتار دوم: اهداف و فواید جایگزین های حبس ۸۸
بند اول: اهداف ۸۹
بند دوم: فواید ۹۰
گفتارسوم: اقدامات بین المللی و منطقه ای به منظور اصلاح زندان و کنار گذاری آن ۹۳
گفتار چهارم: مجازات های جایگزین در اسناد بین المللی ۹۴
گفتار پنجم: تحلیل حقوق بشری جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۹۶
گفتار ششم: ارزیابی حقوق بشری جایگزین های نوین حبس در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۹۸
بند اول: خدمات عمومی؛ رعایت حق انتخاب متهم ۹۸
بند دوم: دوره مراقبت؛ آموزش بازپذیری ۹۹
بند سوم: جریمه روزانه؛ فردی کردن نظام مجازت مالی ۱۰۰
بند چهارم: محرومیت از حقوق اجتماعی؛ تقدم حقوق جامعه بر فرد متهم ۱۰۰
گفتار هفتم: نظام نیمه آزادی؛ احترام نسبی به آزادی فردی ۱۰۱
مبحث دوم: قاعده منع محاکمه مجدد؛ حق بشری یک مجازات در برابر یک جرم ۱۰۲
مبحث سوم: حاکمیت نگرش افتراقی بر مسیولیت کیفری اطفال و نوجوانان ۱۰۴
گفتار اول: تغییرات سن مسیولیت کیفری اطفال در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۱۰۵
بند اول: ارتباط شرایط سنی مرتکبین با جرایم ۱۰۶
الف: جرایم تعزیری ۱۰۷
۱– گروه سنی
تا
سال ۱۰۷
۲– گروه سنی
تا
سال ۱۰۸
۳– گروه سنی
تا
سال ۱۰۹
ب: جرایم حدی و قصاصی ۱۱۰
گفتار دوم: جایگزین های زندان در خصوص اطفال و نوجوانان ۱۱۲
بند اول: حبس خانگی ۱۱۳
بند دوم: حبس های پایان هفته ۱۱۴
بند سوم: تعلیق و تعویق مجازات ۱۱۵
گفتارسوم: تخفیف و تبدیل مجازات های اطفال و نوجوانان ۱۱۵
گفتار چهارم: امکان تجدیدنظر و بازنگری در مجازات های اطفال و نوجوانان ۱۱۵
مبحث چهارم: سایر نوآوری های حقوق بشری مربوط به کتاب کلیات ۱۱۶
فصل دوم: نوآوری های حقوق بشری در حوزه حدود و قصاص و دیات ۱۱۸
مبحث اول: نوآوری های حقوق بشری قانون مجازات اسلامی در کتاب قصاص، حدود و دیات ۱۱۹
گفتار اول: نهاد عاقله ۱۲۱
گفتار دوم: اصل قضامندی مجازات ها ۱۲۳
بند اول: اصل قضامندی در حقوق بشر ۱۲۴
بند دوم: جرم انگاری قتل قاتل بدون اجازه دادگاه ۱۲۴
گفتار سوم: برابری بر مبنای جنسیت ۱۲۶
بند اول: قصاص زن و مرد ۱۲۶
الف: جلوگیری از سوءاستفاده برخی مجرمین با اعطای تخییر به اولیاء دم ۱۲۶
ب: تامین نظم عمومی با پرداخت فاضل دیه ۱۲۹
۱– جنایت مرد بر زن ۱۲۹
۱–۱– امکان اجبار جانی به پرداخت دیه زن ۱۳۱
۲– جنایت زن بر مرد ۱۳۳
بند دوم: دیه زن و مرد ۱۳۴
الف: جبران تفاوت دیه زن از صندوق تامین خسارت های بدنی ۱۳۴
گفتار چهارم: برابری و دین ۱۳۵
بند اول: حمایت کیفری از تمام بزه دیدگان قتل با هر گرایش دینی و اعتقادی ۱۳۵
گفتار پنجم: جرم سب النبی ۱۳۸
گفتار ششم: پذیرش عمدی بودن قتل ناشی از اشتباه در شخصیت ۱۴۰
گفتار هفتم: مجازات تعزیری سقط جنین ۱۴۲
مبحث دوم: ایرادات حقوق بشری قانون مجازات اسلامی در کتاب قصاص، حدود و دیات ۱۴۳
گفتار اول: نقض اصل قضامندی مجازات ها ۱۴۳
بند اول: قتل مهدور الدم ۱۴۳
بند دوم: قتل زانی و زانیه توسط شوهر ۱۴۵
گفتار دوم: عدم برابری بر مبنای جنسیت و دین ۱۴۶
بند اول: قصاص زن و مرد ۱۴۶
بند دوم: دیه زن و مرد ۱۴۷
بند سوم: دیه مسلمانان و غیرمسلمانان ۱۴۸
گفتار سوم: تهدید بالقوه آزادی های شهروندان ۱۴۹
بند اول: جرم انگاری افساد فی الارض ۱۴۹
بند دوم: جرم انگاری حدود غیر مذکور و تعزیرات منصوص شرعی ۱۵۲
گفتارچهارم:عدم برابری در برخی مجازات ها ۱۵۵
بند اول: حد قوادی ۱۵۵
بند دوم: حد قذف ۱۵۵
نتیجه گیری کلی ۱۵۶
پیشنهاد ها ۱۵۷
فهرست منابع ۱۶۰
کلیدواژه ها
- نوآوری ها
- حقوق بشر
- اعلامیه جهانی حقوق بشر
- حقوق بشر اسلامی
- قانون مجازات اسلامی
- قانون مجازات اسلامی
- ضمانت اجرای قانونی
- حقوق بشر
- نوآوری
- اسلام