ارش و شیوه تعیین آن از نظر فقهی و حقوقی

عنوان	ارش و شیوه تعیین آن از نظر فقهی و حقوقی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	زهرا شیرازی فردویی
استاد راهنما	عادل ساریخانی
استاد مشاور	ابوالفتح خالقی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	دانشگاه قم

ارش و شیوه تعیین آن از نظر فقهی و حقوقی عنوان پایان نامه ای است که توسط زهرا شیرازی فردویی، با راهنمایی عادل ساریخانی و با مشاوره ابوالفتح خالقی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

این پایان نامه درباره نقش ارش در حقوق جزا می باشد . قاعده ارش از جمله قواعد فقهی و حقوقی است که در جامعه جزایی امروز دچار چالش می باشد و در نتیجه بحث بر انگیز بوده و سوالات زیادی پیرامون آن مطرح است . از مشکلات مطرح در این قاعده نبود تعریفی جامع از قاعده ارش و تبیین ماهیت آن و همچنین فقدان شیوه مشترک برای تعیین ارش در موارد مشابه است. طبق تحلیل و بررسی های انجام گرفته، باید گفت : ارش در خسارت وارده بر انسان تفاوت قیمت عضو سالم و معیوب است که، نوع و مقدار آن در شرع معین نشده است. همچنین بر اساس نظر اکثر فقهای برجسته، برای برخی از اعضاء و جوارح بدن آدمی که دیه معینی وجود ندارد ، حاکم وظیفه دارد برای عضو صدمه دیده ارش تعیین نماید . در این زمینه آیت الله خویی (ق س) درتکمله المنهاج می فرماید : هر جنایتی که دیه مقدر و معینی برای آن شرعا در نظر گرفته نشده باشد جانی باید ارش بپردازد اگر عمدی یا شبه عمد باشد ، اما اگر خطای محض باشد عاقله جانی باید ارش بپردازد و تعیین ارش بعد از مراجعه و کسب نظر عدول مومنان می باشد. افزون بر این مطلب ، امروزه یکی از مشکلات محاکم ،تعیین ارش خصوصا تعیین مقدار خسارت وارده بر عضو و تعیین مبلغ ریالی آن است. تشخیص صدمه و تعیین مقدار ارش عضو ،کاری فنی میباشد که نیاز به اظهار نظر کارشناس پزشک دارد که دراین پایان نامه به بررسی مسایل و مشکلات فوق الذکر پرداخته شده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

فصل اول – کلیات

مبحث اول: واژه شناسی و تعاریف ۶

گفتار اول: واژه شناسی ۶

۱–۱–۱– ارش در لغت ۶

۱–۱–۲– دیه در لغت ۸

۱–۱–۳– حکومت در لغت ۱۰

گفتار دوم: تعاریف ۱۰

۱–۲–۱– ارش در اصطلاح ۱۰

۱–۲–۱–۱– ارش در باب معاملات ۱۱

۱–۲–۱–۲– ارش در باب دیات ۱۲

۱–۲–۲– دیه در اصطلاح ۱۴

۱–۲–۳– حکومت در اصطلاح ۱۵

۱–۲– نتیجه و اظهار نظر نهایی ۱۸

مبحث دوم: پیشینه ی ارش و دیه ۱۹

گفتار اول: پیشینه ی ارش و دیه قبل از اسلام ۱۹

۱–۲–۱–۱– دیه و ارش در نظام حقوق روم ۱۹

۱–۲–۱–۲– دیه و ارش در نظام حقوقی ایران باستان ۲۰

۱–۲–۱–۳– دیه و ارش نزد عرب جاهلیت ۲۲

۱–۲–۱–۴– دیه و ارش در آیین های یهودیت و مسیحیت ۲۳

گفتار دوم: پیشنه ارش و دیه بعد از اسلام ۲۵

۱–۲–۲–۱– ارش و دیه در دوره تشریع ۲۷

۱–۲–۲–۲– ارش و دیه در دوره ی تفریع ۲۹

مبحث سوم:ماهیت و مستندات ارش ۳۱

گفتار اول:ماهیت ارش ۳۱

۱–۳–۱–۱– آیا ارش مجازات تلقی می شود یا خیر؟ ۳۲

۱–۳–۱–۲– ارش نوعی خسارت مالی ۳۴

۱–۳–۱–۳– نظریه تلفیقی ۳۶

گفتار دوم: مستندات قاعده ارش ۴۰

۱–۳–۲–۱– روایات ۴۰

۱ –

–

–

– قاعده ضمان به اتلاف ۴۱

۱ –

–

–

– اجماع ۴۲

فصل دوم : ویژگی های ارش و نحوه تعیین آن

مبحث اول: مقایسه ارش با نهادهای مشابه ۴۵

گفتار اول: تفاوت ارش با دیه ۴۵

۲– ۱–۱– عدم تداخل ارش با دیه ۴۸

۲–۱–۲– شباهت ارش و دیه ۵۱

گفتار دوم: مقایسه ارش با حکومت ۵۳

گفتار سوم: مقایسه ارش با نسبت سنجی ۵۵

گفتار چهارم: مقایسه ارش با کفاره ۵۷

۲– ۱– نتیجه و اظهار نظر نهایی ۵۹

مبحث دوم: نحوه تعیین ارش ۶۱

گفتار اول: نحوه تعیین ارش از دیدگاه فقهی ۶۱

۲–۲–۱–۱ – شیوه محاسبه ارش در فقه امامیه ۶۱

۲–۲–۱–۲– شیوه محاسبه ارش از نظر فقهای عامه ۶۳

گفتار دوم: نحوه تعیین ارش از دیدگاه حقوقی ۶۷

۲–۲–۲–۱ – معیارها و شرایط تعیین ارش ۶۹

۲– ۲–۲–۲ – ضوابط تعیین ارش در قانون مجازات اسلامی ۷۰

۲–۲–۲–۳ – حد و اندازه ارش ۷۱

۲–۲–۲–۴ – نظام کلی جبران صدمات بدنی در کشورهای غربی و اسلامی ۷۲

گفتار سوم: مسایل متفرقه در باب ارش ۷۴

۲–

–

–

– طرفین در ارش ۷۴

۲ –

–

–

– زمان ارزیابی ارش ۷۵

۲ –

–

–

– مهلت پرداخت ارش ۷۶

۲ –

–

–

– جوانب عدالت و رد کارشناسان ۷۷

فصل سوم: قلمرو دیه، ارش و حکومت

مبحث اول: دیه ۸۰

گفتار اول: انواع جراحات و مقادیر دیه ۸۱

۳ –

–

–

– انواع جراحات ۸۱

۳ –

–

–

– مقادیر دیه ۸۳

۳ – ۱– ۱– ۳– قلمرو دیه

گفتار دوم: موارد کاربردی در باب دیه ۸۷

۳ –

–۲ –

– آیا بزه کار تنها باید دیه یا ارش بپردازد؟ ۸۷

۳–

–

–

– اصل تفاوت دیه زن با مرد ۸۸

مبحث دوم: قلمرو ارش و حکومت ۹۲

گفتار اول: تعیین ارش اعضایی که قابل نسبت سنجی است ۹۳

۳ –

–

–

– ارش مو ۹۳

۳ –

–

–

– ارش چشم ۹۶

۳ –

–

–

– ارش گوش ۹۸

۳ –

–

–۴ – ارش بینی ۱۰۰

۳–۲–۱–۵ – ارش دهان ۱۰۱

۳– ۲– ۱– ۶– ارش دست و پا ۱۰۴

۳– ۲– ۱– ۷– ارش ستون مهره ها ۱۰۶

۳– ۲– ۱–

– ارش نشیمنگاه ۱۰۷

۳– ۲– ۱– ۹– ارش پستان ۱۰۸

گفتار دوم: ارش منافع عضو ۱۰۹

۳–۲– ۲– ۱– ارش عقل ۱۰۹

۳–۲– ۲– ۲– ارش شنوایی و تکلم ۱۱۰

۳–۲– ۲– ۳– ارش بینایی ۱۱۱

۳–۲– ۲– ۴– ارش بویایی و چشایی ۱۱۲

۳ – ۲–۲ –

– ارش پوست ۱۱۳

۳ –۲–

–

– ارش زوال منافع ۱۱۴

گفتار سوم: ارش اعضای داخلی و غیر ظاهری ۱۱۵

۳ –

–

–

– ارش قلب و عروق ۱۱۵

۳ –

–

–

– ارش دستگاه گوارش و اندام های شکمی ۱۱۶

۳ –

–

–

– ارش رحم و پروستات ۱۱۷

۳ –۲ –

–

– ارش البکاره ۱۱۷

۳ –

–

–

– ۱– تبیین ارش البکاره ۱۱۷

۳ –

–

–

–

– نحوه تعیین ارش البکاره ۱۲۰

گفتار چهارم: حکومت ۱۲۱

جداول ارش و حکومت ۱۲۴

نتیجه گیری ۱۳۶

فهرست منابع ۱۳۹

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• جبران خسارت
• تعیین قیمت
• حقوق جزا
• میزان خسارت
• قاعده فقهی
• احکام فقهی
• عضو بدن
• دیه
• دیه
• حقوق کیفری
• خسارت مدنی
• ارش
• فقه