اصل تعیین حداقل مجازات حبس مطالعه تطبیقی حقوق ایران و فرانسه
 | |
| عنوان | اصل تعیین حداقل مجازات حبس مطالعه تطبیقی حقوق ایران و فرانسه |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | رضا رحیمیان |
| استاد راهنما | فرید محسنی |
| استاد مشاور | ناصر قاسمی، علیرضا جمشیدی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری |
اصل تعیین حداقل مجازات حبس مطالعه تطبیقی حقوق ایران و فرانسه عنوان رساله ای است که توسط رضا رحیمیان، با راهنمایی فرید محسنی و با مشاوره ناصر قاسمی و علیرضا جمشیدی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.
چکیده
در بیشتر نظام های حقوقی اختلاف دیدگاه کمتری نسبت به اعمال حبس در خصوص جنایات مطرح است اما نوع نگاه قانون گذاران و نیز جهت گیری سیاست کیفری در مورد سلب آزادی در جرایم جنحه ای در حقوق کشورهای غربی و جرایم تعزیری در حقوق کیفری ایران، تغییر یافته و سازوکارهایی در راستای محدود نمودن امکان توسل فراگیر قاضی به کیفر زندان پیش بینی نموده اند. با همین هدف در این پژوهش، بر راهبرد " توسل به حداقل کیفر قانونی حبس" و لزوم شناسایی آن به عنوان یک اصل فراتقنینی، تاکید شده است. این راهبرد هم در فقه اسلامی و هم در نظریه های جرم شناختی و اسناد فراتقنینی، دارای مبانی و جلوه های متعددی است که قابلیت به رسمیت شناختن صریح آن را از سوی قانونگذار، در قالب ماده ای قانونی تسهیل می نماید. در همین راستا و به عنوان سازوکاری جهت توسل حداقلی به کیفر حبس، در سیاست جنایی فرانسه؛ قاضی نمی تواند حکم حبس بدون تعلیق صادر کند مگر به عنوان واپسین چاره، که در این صورت نیز، باید ضرورت حبس غیر معلق را با توجه به شدت جرم و شخصیت مرتکب و نامناسب بودن سایر ضمانت اجراها، توجیه کند. در این پژوهش، با مطالعه ای تطبیقی در نظام های کیفری ایران و فرانسه، چنین نتیجه گیری شده است که با هدف برون رفت از بحران تورم جمعیت کیفری زندان ها، از یک سو، در سطح سیاست جنایی تقنینی، قانونگذار باید علاوه بر تعیین اصول راهنمای کیفر، نسبت به شناسایی اصل تعیین حداقل کیفر قانونی حبس و همچنین لزوم توجیه حبس غیرتعلیقی اقدام نموده و همسو با این هدف، در سطح سیاست جنایی قضایی نیز، دادگاه تجدیدنظر باید نسبت به نقض احکام حبس حداکثری که غیرضروری و غیرموجه باشند، اقدام نماید.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
۱. بیان موضوع
۲. ضرورت و اهداف پژوهش
۳. سوال های پژوهش
۴. فرضیه های پژوهش
۵. پیشینه پژوهش
۶. قلمرو پژوهش
۷. روش تحقیق
۸. ساختار پژوهش
بخش نخست: اصل تعیین حداقل حبس در مرحله کیفرگذاری؛ مفهوم، کاربرد، تحولات، مبانی و جلوه ها.....................................................................................۱۹ فصل نخست: مفهوم، کاربرد و تحولات اصل تعیین حداقل حبس
مبحث نخست: مفهوم اصل تعیین حداقل حبس
گفتار نخست: گستره مفهومی اصل تعیین حداقل حبس
گفتار دوم: رابطه اصل تعیین حداقل حبس با اصل کاربرد کمینه حقوق کیفری
مبحث دوم: جایگاه کیفر حبس در قانون و رویه قضایی
گفتار نخست: کیفر حبس در مرحله کیفرگذاری(هست های قانونی)
بندنخست: جایگاه کیفر حبس در قوانین جزایی ایران
بند دوم: جایگاه کیفر حبس در قانون مجازات فرانسه
گفتار دوم: کیفر حبس در مرحله کیفرگزینی(بایدهای قضایی)
بند نخست: کیفر حبس در رویه قضایی ایران
بند دوم: کیفر حبس در رویه قضایی فرانسه
مبحث سوم: تحولات اصل تعیین حداقل کیفر حبس
گفتار نخست: تحولات اصل در حقوق کیفری سزامدار( مرحله جرم شناسی غیرعلمی)
گفتار دوم:تحولات اصل در حقوق کیفری انسان مدار( مرحله جرم شناختی شدن حقوق کیفری)
فصل دوم: مبانی و جلوه های اصل تعیین حداقل حبس
مبحث نخست: مبانی فقهی
گفتار نخست: موضوعیت نداشتن کیفر حبس در اسلام
بند نخست: اولویت رویکردهای غیرکیفری در تعزیرات
بند دوم: حداقلی بودن واکنش های تعزیری
گفتار دوم: تدرج در واکنش های تعزیری
بند نخست: فلسفه تدرج در تعزیرات
بند دوم: آثار تدرج در تعزیرات
مبحث دوم: مبانی جرم شناختی
گفتار نخست: مبانی اصل تعیین حداقل حبس در جرم شناسی کاربردی
بند نخست: مبانی اصل حداقل حبس در جرم شناسی بالینی
بند دوم: تعامل جرم شناسی بالینی با کیفرگرایی حداقلی
گفتار دوم: مبانی اصل تعیین حداقل حبس در جرم شناسی های انتقادی
بند نخست: امکان سنجی تعیین حداقل حبس در جرم شناسی های انتقادی
بند دوم: راهبردهای جرم شناسی های انتقادی در تعیین حبس حداقلی
۱. جرم شناسی محکومان
۲. جرم شناسی تعامل گرایی
۳. جرم شناسی پسانوین
۴. جرم شناسی صلح طلب
۵. راهبردهای پس روی کیفری
مبحث سوم: جلوه های اصل تعیین حداقل حبس در قوانین داخلی و اسناد فراملی
گفتار نخست: جلوه های قانونی توسل به حبس حداقلی
بند نخست: جلوه های حبس حداقلی در اسناد تقنینی و فراتقنینی
۱. حبس حداقلی در اسناد تقنینی و فراتقنینی ایران
۲. حبس حداقلی در اسناد تقنینی و فراتقنینی فرانسه
بند دوم: جلوه های حبس زدایی در اسناد فروتقنینی
گفتار دوم: جلوه های حبس حداقلی در اسناد فراملی
بند نخست: جلوه های حبس حداقلی در اسناد سازمان ملل متحد
بند دوم: جلوه های حبس حداقلی در اسناد منطقه ای
۱. کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی
۲. اعلامیه قاهره درباره حقوق بشر در اسلام
۳. کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر
۴. منشور آفریقایی حقوق بشر و ملت ها
بخش دوم: اصل تعیین حداقل حبس در مرحله کیفردهی؛ نظام ها، ضرورت ها، معیارهای کیفردهی، شرایط و آثار.......................................................................۱۵۶ فصل نخست: انواع نظام های کیفردهی و ضرورت های توسل به حداقل حبس
مبحث نخست: انواع نظام های کیفردهی
گفتار نخست: نظام کیفردهی جرم محور
بند نخست: جلوه های کیفردهی جرم محور در حقوق ایران
بند دوم: جلوه های کیفردهی جرم محور در حقوق فرانسه
گفتار دوم: نظام کیفردهی مجرم محور
بند نخست: جلوه های کیفردهی مجرم محور در حقوق ایران
بند دوم: جلوه های کیفردهی مجرم محور در حقوق فرانسه
گفتار سوم: نظام کیفردهی رهنمود محور
بند نخست: جلوه های کیفردهی رهنمود محور در حقوق ایران
بند دوم: جلوه های کیفردهی رهنمود محور در حقوق فرانسه
مبحث دوم: ضرورت های توسل به حداقل حبس
گفتار نخست: ضرورت های انسان مدار
بند نخست: اصل فردی سازی کیفر( رویکرد مجرم محوری)
بند دوم: اصول آزادی و کرامت مداری انسان ها
گفتار دوم: ضرورت های کیفرشناختی( اجرایی– تحلیلی)
بند نخست: ضرورت اصلاح رویه های قضایی حبس محور
بند دوم: ضرورت های ناظر بر اصلاح و درمان مجرمین
فصل دوم: معیارهای کیفردهی، شرایط و آثار توسل به اصل حداقل حبس
مبحث نخست: معیارهای کیفردهی
گفتار نخست: معیارهای عینی
بند نخست: معیار مبتنی بر قانون
بند دوم: معیار مبتنی بر رویه قضایی
گفتار دوم: معیارهای شخصی
بند نخست: معیار مبتنی بر نگرش قضایی
بند دوم: معیار مبتنی بر ویژگی های شخصیتی قاضی
مبحث دوم: شرایط توسل به اصل تعیین حداقل حبس
گفتار نخست: شرایط ناظر بر نوع جرم و مجازات
بند نخست: تعزیری بودن کیفر و عدم امکان بهره گیری از نهادهای ارفاقی
بند سوم: عدم شمول اصل بر جرایم خشن و حداقل های اجباری قانونی
بند چهارم: توجیه حبس، راهبرد اجرای اصل تعیین حداقل حبس
گفتار دوم: شرایط ناظر بر مرتکب جرم
بند نخست: پیش بینی اصلاح متهم
بند دوم: نبود سابقه موثر کیفری
بند سوم: جبران ضرر و زیان شاکی خصوصی
مبحث سوم:آثار توسل به اصل تعیین حداقل حبس
بند نخست: آثارجرم شناختی
بند دوم: آثار حقوقی
نتایج پژوهش و پیشنهادها
فهرست منابع
چکیده انگلیسی..............................................................................................................۲۹۰
کلیدواژه ها
- نظام های کیفردهی
- فرایند تعیین کیفر متناسب
- اصول تعیین کیفر
- اصل تعیین حداقل حبس