اطلاع رسانی فجایع هسته ای در حقوق بین الملل از چرنوبیل تا فوکوشیما
 | |
| عنوان | اطلاع رسانی فجایع هسته ای در حقوق بین الملل از چرنوبیل تا فوکوشیما |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | آزاده داداشی |
| استاد راهنما | علی مشهدی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۳ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
اطلاع رسانی فجایع هسته ای در حقوق بین الملل از چرنوبیل تا فوکوشیما عنوان پایان نامه ای است که توسط آزاده داداشی، با راهنمایی علی مشهدی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
یکی از اصول مهم در حفظ محیط زیست پیشگیری از وقوع حوادث مخرب محیط زیست و درصورت وقوع، اطلاع رسانی به سایر دولت ها می باشد. در حقیقت؛ براساس اصول کلی حقوق بینالملل، تعهد به اطلاع رسانی منجر به تقویت همکاری بین المللی مابین دولت ها می شود. برایناساس، هر دولتی موظف است براساس قواعد حقوق بین الملل با در نظر گرفتن منافع سایر دولتها، اقدامات پیشگیرانه را در اعمال خود مدنظر قرار داده تا از وقوع خسارات فرامرزی جلوگیرینماید و در صورت وقوع حوادث اطلاع رسانی فوری نماید. تعهد به اطلاع رسانی در زمینه هایمختلفی توسط کنوانسیون های بین المللی مورد شناسایی و تاکید قرار گرفته است اما در زمینهوقوع حوادث هسته ای تا قبل از وقوع حادثه هسته ای چرنوبیل در ۶۲ آوریل سال ۶۸۹۲ ، مقررهای که دولت حادثه دیده را موظف به اطلاع رسانی نماید وجود نداشت و این حادثه نقطه ی عطفتوسعه حقوق هسته ای به خصوص در زمینه اطلاع رسانی فوری گشت. با گذشت حدود ۶۹ سال ازحادثه هسته ای چرنوبیل، اینکه اکنون وضعیت پادمان ها و تاسیسات هسته ای بسیار بهتر ازگذشته است گزاف به نظر نمی رسد اما با وقوع حادثه هسته ای فوکوشیما، آشکار گردید که درسهای واقعه چرنوبیل به خوبی آموخته نشده است و جامعه بین المللی می بایست هر چه بیشتر درارتقای ایمنی و توسعه حقوق هسته ای گام بردارد. در این زمینه، سازمان بین المللی انرژی اتمیبا ایفای نقش کلیدی خود می تواند تعدیل و اصلاح نظام حقوقی و فنی و نیز رویه های فعلی را باترغیب دولت ها مطمح نظر قرار دهد.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه
الف–بیان موضوع………… ……………………………………………… ۱
ب– هدف و ضرورت بحث……………… … …………… ……………………۴
ج– سوالات اصلی و فرعی… …………… …………… ………………………۵
د– فرضیه………… ………………………………………… …………۵
ه–روش تحقیق…………………………… ……………… ……………… ۷
و–پیشینه تحقیق…………………………………………………………… ۷
ی– ساختار پژوهش… ………………… …………………………………۸
فصل اول: مفاهیم، مبانی و پیشینه اطلاع رسانی فجایع هسته ای………… … …۹
گفتار اول: مفاهیم……………………… …………………………۹
بند اول: فاجعه هسته ای………………… ………… …………۹
بند دوم: زیان هسته ای……………………………………… ۱۰
بند سوم: خسارت فرامرزی………………… ……………… ۱۱
بند چهارم: مواد رادیواکتیو و زایدات هسته ای …………………… ۱۱
بند پنجم: آلودگی اتمی ………………………………………۱۲
بند ششم: مقیاس بین المللی حادثه هسته ای…………………… ۱۳
گفتار دوم: مبانی مربوط به قاعده مندی استفاده از انرژی هسته ای و اطلاع رسانی فوری………… ……………… …………………………۱۷
بند اول: ضرورت قاعده مندی استفاده از انرژی هسته ای … … … … ۱۷
بند دوم: ضرورت بر اطلاع رسانی فوری متعاقب فجایع هسته ای… … ۲۱
گفتار سوم: نخستین تلاش های قاعده مندی استفاده از انرژی هسته ای و اطلاع رسانی فجایع هسته ای…… …………… ………………… ۲۵
بند اول: پیشینه قاعده مندی استفاده از انرژی هسته ای……… … ۲۵
الف) کمیسیون انرژی اتمی سازمان ملل……… … …… ۲۶
ب) تاسیس آژانس بین المللی انرژی اتمی…… … … ……۲۸
بند دوم: پیشینه اطلاع رسانی فوری فجایع هسته ای ……… ……۳۳
الف) وقوع حادثه هسته ای چرنوبیل … … …………… ۳۶
ب) تصویب کنوانسیون ۱۹۸۶وین اطلاع رسانی فوری حوادث هسته ای ………… …… …………………………… ۴۰
گفتار چهارم: تحولات مربوط به قاعده مندی اسناد مربوط به ایمنی هسته ای……… ……… …………………………………………… ۴۳
بند اول: اسناد الزام آور…………… … …………………… ۴۴
الف) اسناد قانونی اولیه در چارچوب حمایت آژانس بین المللی انرژی اتمی…………………………………………… ۴۴
۱ کنوانسیون
اکتبر ۱۹۷۹ حفاظت فیزیکی از مواد هسته ای…………… …………… …………… ۴۴
۲ اصلاحیه کنوانسیون
اکتبر ۱۹۷۹ حفاظت فیزیکی از مواد هسته ای ۴۶
ب) اسناد قانونی اولیه در چارچوب حمایت سازمان ملل… ۴۸
۱ کنوانسیون بین المللی راجع به منع بمب گذاری تروریستی…………………………………… ۴۸
۲ کنوانسیون بین المللی کنترل فعالیت های تروریسم هسته ای………………………………………… ۴۸
۳ کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریستی…… …… ۴۸
ج) اسناد قانونی اولیه در چارچوب حمایت سازمان بین المللی دریانوردی…… …………………………………… ۵۱
۱ کنوانسیون ۱۹۸۸ مقابله با اعمال غیرقانونی علیه ایمنی دریانوردی…………… ………………… …… ۵۱
۲ پروتکل ۱۹۸۸پیوست به کنوانسیون فوق در خصوص مقابله با اعمال غیرقانونی علیه ایمنی سکوهای ثابت واقع در فلات قاره……… ………… ……… …………… … ۵۱
۳ پروتکل ۲۰۰۵ اصلاحیه کنوانسیون مقابله با اعمال غیرقانونی علیه ایمنی دریانوردی ۵۱
۴ پروتکل۲۰۰۵ اصلاحیه پروتکل ۱۹۸۸ مقابله با اعمال غیرقانونی علیه ایمنی سکوهای ثابت واقع در فلات قاره ۵۱
د) قطعنامه های شورای امنیت طبق فصل
منشور سازمان ملل……… …… …………………………… …۵۴
بند دوم: اسناد غیر الزام آور…… … ……………………………۵۶
الف) اسناد قانونی در چارچوب حمایت آژانس بین المللی انرژی اتمی………………………………………………۵۶
۱ اعلامیه امنیت هسته ای در رابطه با حمایت مواد و تاسیسات هسته ای…… ……… ………………………… ۵۶
۲ کد رفتاری مربوط به امنیت و ایمنی منابع رادیواکتیو و راهنمای تکمیلی منابع رادیواکتیو وارداتی صادراتی… ۵۷
ب) اسناد قانونی اولیه در چارچوب حمایت سازمان ملل ……۵۹
۱ استراتژی جهانی مبارزه با تروریسم سازمان ملل……… ۵۹
۲ سند "راهبرد جهانی مبارزه با تروریسم"(۲۰۰۶)… … ۶۱
فصل دوم: اطلاع رسانی فجایع هسته ای بعنوان یک تعهد در قبال سایر دولت ها… … ۶۲
گفتار اول:قواعد حقوق بین الملل در زمینه انرژی هسته ای و محیط زیست قبل از وقوع حادثه چرنوبیل …………… …………………………… ۶۳
بند اول: کنوانسیون حقوق دریاها ۱۹۸۲… …… … ………… ۶۳
بند دوم: کنوانسیون ۱۹۷۲ لندن در خصوص تخلیه فضولات اتمی… ۶۴
بند سوم: کنفرانس سازمان ملل در مورد محیط زیست و انسان، استکهلم ۱۹۷۲………… …………… ……………………… ۶۶
بند چهارم: قراردادهای منع آلودگی محیط زیست…… …… … … ۶۷
الف) معاهده آنتارکتیک…………… ………………… ۶۷
ب) معاهده منع آزمایش سلاح های هسته ای در جو، ماورای جو و زیرآب………… … ……………………………… ۶۸
ج) معاهده راجع به اصول حاکم بر فعالیت های دولت در اکتشاف و استفاده از جو خارجی شامل ماه و اجرام آسمانی ………… ۶۹
د) معاهده منع جامع آزمایش های هسته ای ………………۷۱
گفتار دوم: واقعه چرنوبیل : آغاز توسعه حقوق بین الملل ناظر بر فعالیت های هسته ای… … … …… ………………………………………۷۳
بند اول: کنوانسیون اطلاع رسانی فوری حادثه هسته ای (۱۹۸۶)… ۷۴
بند دوم: کنوانسیون کمک رسانی در صورت وقوع حادثه هسته ای یا فوریت پرتوشناسی (رادیولوژی) ۱۹۸۶ … …… … ………………… ۷۹
بند سوم: کنوانسیون امنیت هسته ای (۱۹۹۴)…… …… ………۸۲
بند چهارم: کنوانسیون مشترک مدیریت امنیت سوخت های رها شده و مدیریت امواج رادیواکتیو (۱۹۹۷)…… …… …… ………… ۸۵
بند پنجم: اسناد غیر الزام آور آژانس بین المللی انرژی اتمی و حمایت از محیط زیست ……… … … …… ……………………………۸۹
گفتار سوم: اطلاع رسانی در اصول کلی حقوق بین الملل محیط زیست و حمایت از محیط زیست………………… …… ……………………… ۹۵
بند اول: کنوانسیون ارزیابی اثرات زیست محیطی در محیط فرامرزی )۱۹۹۱)………… …… ……………………………… ۱۰۰
بند دوم: اعلامیه ریو پیرامون محیط زیست و توسعه (۱۹۹۲)……… ……… ……………………………… ۱۰۴
بند سوم: کنوانسیون اثرات فرامرزی حوادث صنعتی(۱۹۹۲) ……… ۱۰۷
فصل سوم: اطلاع رسانی فجایع هسته ای بعنوان تعهد دولت ها در قبال افراد… … ۱۱۲
گفتار اول: حق دسترسی به اطلاعات به عنوان یک حق بشری … ۱۱۳
بند اول: حق دسترسی به اطلاعات در اسناد حقوق بین الملل محیط زیست…… ………… … ………………………………۱۱۵
الف) اعلامیه ریو و دستور کار ۲۱……………… ………۱۱۶
ب) کنوانسیون آرهاس در مورد دسترسی به اطلاعات، مشارکت عمومی در تصمیم گیری و دسترسی به عدالت در موضوعات زیست محیطی (۱۹۹۸) ……… … ………………………۱۱۷
ج) کنوانسیون مشترک مدیریت امنیت سوخت های رهاشده و مدیریت امواج رادیواکتیو… …… … ………………۱۲۴
د) نشست جهانی توسعه پایدار ………… ………… ۱۲۵
ه) کنوانسیون تنوع زیستی …………… …………… ۱۲۸
بند دوم: حق دسترسی به اطلاعات در اسناد منطقه ای محیط زیستی………… …………… … ………………… ۱۳۲
الف) کنوانسیون اروپایی حقوق بشر…… ……… ………۱۳۲
ب) کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر…… … ……… ۱۳۵
ج) اصول راهبردی صوفیا (۱۹۹۵)…………… ……… ۱۳۷
گفتار دوم: ضرورت اطلاع رسانی فجایع هسته ای به افراد بعنوان یک حق بشری……… … … ……………………………………………۱۴۱
بند اول: پیامدهای اجتماعی حادثه اتمی… ……… …… ……… ۱۴۴
الف) آلودگی آب و غذا… ……… …… …………… ۱۴۵
ب) اثرات مواد رادیو اکتیو بر سلامتی افراد و محیط زیست… ۱۴۷
ج) تاثیر حادثه اتمی بر صنعت و برنامه هسته ای … … … ۱۵۰
بند دوم: پیامدهای فرهنگی حادثه اتمی ……… … ………… ۱۵۲
الف) تغییر در نحوه زندگی و نوع مصرف … …… ……… ۱۵۲
ب) محدودیت در فعالیت افراد و افزایش اختلالات روانی، تنش و اضطراب……… … ……………………………۱۵۳
ج) افزایش احساس ناامنی و عدم اعتماد………… ………۱۵۶
بند سوم: اهم حقوق متاثر از حوادث هسته های…………… …… ۱۵۸
الف) حق بر حیات…… …… ……………………… ۱۵۹
ب) حق بر سلامتی………… …… …………………۱۶۱
ج) حق دست یابی به اطلاعات…………………………۱۶۴
د) حق بر محیط زیست سالم………………………… ۱۶۷
ه) حق فرهنگی……………… … …………………۱۷۱
گفتار سوم: مسیولیت دولت ها در پیشگیری و عدم اطلاع رسانی فجایع هسته ای ………… … … ……………………………………… ۱۷۳
بند اول: پیشگیری از طریق روش های پیش بینی شده در طرح پیش نویس مواد راجع به جلوگیری از خسارات فرامرزی ناشی از فعالیت های خطرناک (۲۰۰۱) ………………………………………………… ۱۷۴
الف) پیشگیری از طریق اعطای مجوز……… … ……… ۱۷۶
ب) پیشگیری از طریق ارزیابی خطر…… ……… ………۱۷۶
ج) پیشگیری از طریق اعلام و اطلاع……… … ……… ۱۷۷
د) پیشگیری از طریق تبادل اطلاعات و اعلام خطرات و زیان های احتمالی به عموم …… ……… … …………………۱۸۴
ه) پیشگیری از طریق آمادگی اضطراری و اطلاع از وضعیت اضطراری…………… … … …………………… ۱۷۸
بند دوم: مسیولیت در صورت عدم اطلاع رسانی فجایع هسته ای………۱۷۹
الف) مسیولیت عدم اطلاع رسانی حوادث اتمی براساس پیش نویس مسیولیت بین المللی دولت ها ناشی از اعمال متخلفانه بین المللی (۲۰۰۱)……………………… … …………… ۱۷۹
۲ جبران خسارت براساس مقررات پیش نویس اصول مربوط به تخصیص ضررو زیان در موارد زیان فرامرزی ناشی از فعالیت های خطرناک (۲۰۰۶) ……… ……… ……………… ۱۸۲
فصل چهارم: بررسی روند توسعه حقوق بین الملل در زمینه اطلاع رسانی فجایع هسته ای بعد از واقعه فوکوشیما ………… …… ……………………………… ۱۸۵
گفتار اول: رویکرد ژاپن در روند اطلاع رسانی…… …… ……………۱۸۷
بند اول: گزارشات مقامات ژاپنی به کنفرانس اداری آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با امنیت هسته ای (ژوین ۲۰۱۱)…… …… ……۱۹۵
بند دوم: بررسی و ارایه گزارشات کمیته مشورتی در مورد ایمنی هسته ای( سپتامبر ۲۰۱۱ ) …… … … ……… ………………… ۱۹۹
بند سوم: کنفرانس ایمنی هسته ای ژاپن در فوکوشیما (دسامبر ۲۰۱۲)……… …… …………… ………………… ۲۰۰
بند چهارم: پیشرفت سطح شفاف سازی در ژاپن (۲۰۱۴–۲۰۱۳)…………… … ……………………………… ۲۰۴
گفتار دوم: رویکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی بعد از فاجعه فوکوشیما… ………… …………………………………… ۲۰۸
بند اول: فعالیت های آژانس در برخورد با فاجعه……… …………۲۰۹
الف) بازدید مدیر کل آژانس از ژاپن……… … ……… ۲۱۱
ب) استقرار تیم هماهنگ کننده حادثه فوکوشیما…… ……۲۱۲
ج) اعزام گروه حقیقت یاب به ژاپن…… … ………… …۲۱۶
د) ماموریت مشترک آژانس بین المللی انرژی اتمی و فایو برای کمک به امنیت غذایی… … ……… …………………… ۲۱۸
بند دوم: اقدامات آژانس بین المللی انرژی اتمی در روند اطلاع رسانی… ۲۲۰
الف) راهنمای عملیات برای ارتباط در حوادث و شرایط اضطراری…… …… …………………………… ۲۲۲
ب) سیستم یکسان تبادل اطلاعات در حوادث و شرایط اضطراری…… …… …………………………… ۲۲۴
ج) استاندارد بین المللی مربوط به تبادل اطلاعات رادیواکتیوی…… …… … …………………… ۲۲۵
د) سیستم بین المللی نظارت بر اطلاعات رادیواکتیوی ………… ……………………… ۲۲۶
ه) نظارت بر پایگاه اطلاعاتی فوکوشیما………… … ۲۲۷
گفتار سوم: رویکرد دولتها بعد از اطلاع از فاجعه فوکوشیما نسبت به انرژی هسته ای …………… …………………………………………………۲۲۶
بنداول: ایالات متحده آمریکا……… … ………… ……………… ۲۲۷
الف) رویکرد حکومت…… … … ………………………… ۲۲۷
ب) صنعت………… … ……… …………………… ۲۲۸
ج) جامعه مدنی……… …… ………………………… ۲۲۸
بند دوم: انگلستان………… …………………………………… ۲۲۹
الف) رویکرد حکومت………… ………… … ………… ۲۲۹
ب) صنعت………… ……… … …………………… ۲۳۱
ج) جامعه مدنی…………………………………………… ۲۳۱
بند سوم: آلمان………… …………………… ……………… ۲۳۲
الف) رویکرد حکومت ……………… ………………… ۲۳۲
ب) صنعت………… …………… ………………… ۲۳۳
ج) جامعه مدنی… ………… …… …………………… ۲۳۳
بند چهارم: فرانسه… ………………… ………………………… ۲۳۴
الف) رویکرد حکومت ………… …… ………………… ۲۳۴
ب) صنعت ………………… …… ………………… ۲۳۵
ج) جامعه مدنی…………………… … ……………… ۲۳۶
بند پنجم) ژاپن… ………… ……… … …………………… ۲۳۷
الف) رویکرد حکومت…… … ……… …………… ۲۳۷
ب)صنعت… … …… ……………… ……………… ۲۳۷
ج) جامعه مدنی …… … … ……… ……………… ۲۳۸
بند ششم) چین………………… ………… ………………… ۲۳۹
الف) رویکرد حکومت……………………… …… ………۲۳۹
ب) صنعت …… … …… ……………… ………… ۲۳۹
ج) جامعه مدنی ……… …… …… …………………… ۲۴۰
نتیجه گیری…………………………………………………………… ۲۴۲
پیشنهادات ……… … …………………………………………… ۲۴۹
فهرست منابع
کلیدواژه ها
- فجایع
- زیان هسته ای
- خسارت فرامرزی
- اعلام فوری در حادثه اتمی.
- تخریب محیط زیست
- جنگ هسته ای
- حادثه هسته ای چرنوبیل
- حقوق بین المللی
- حوادث
- فوکوشیمای ژاپن