التزام هستی شناسانه حقوقدان

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
ارجنامه دکتر حسین مهرپور
عنوانالتزام هستی شناسانه حقوقدان
نویسندهاسدالله یاوری
محور موضوعیفلسفه حقوق
سال نشر۱۴۰۲
منتشر شده درجلد دوم ارجنامه دکتر حسین مهرپور
ناشرانخانه اندیشمندان علوم انسانی
انتشارات داد و دانش


التزام هستی شناسانه حقوقدان عنوان ترجمه ای از اسدالله یاوری است که در جلد دوم ارجنامه دکتر حسین مهرپور (در میانه حقوق بشر، حقوق اساسی و روزآمدی فقه و قانون) منتشر گردیده‌است.

مقدمه

هر حقوقدانی باید به حقوق، آنچنانکه هست، مفروض شناخته شده و حتی اعمال می گردد، ملتزم و متعهد باشد. این امر مستلزم آن است که وی به نحو صریح یا ضمنی، تعریف ومعیاری برای این مهم به کار گیرد. در زبان فلسفی، می توان آن را توسل به نوعی هستی شناسی حقوقی یا جوهره حقوق دانست؛ آنچه که به حقوقدان اجازۀ حقوقی تلقی نمودن چنین و چنان هنجار یا نظم هنجاری را می دهد. این التزام هستی شناسانه، یعنی تقید به ارزش ها است؛ چراکه پرسش از حقوقی بودن یک هنجار به معنای طرح این مسئله است که آیا این هنجار ارزش حقوقی دارد.

چنین تعهدی مقدم بر هر تعهد دیگر سیاسی یا اخلاقی است؛ بنابراین، پرسش «آیا حقوق رژیم نازی حقوق است؟»، مقدم بر پرسش «آیا حقوق نازی - با فرض اینکه حقوق باشد - پلید است یا خیر؟» است. مطمئناً در زمان صلح و آرامش یا اتفاق نظر بر ایدئولوژی حقوق حاکم، چنین التزامی نمودی ندارد. درمقابل، در دوره آشوب، تعهد مزبور آشکار شده و موضوع بحث های پرشوری می گردد. همچنان که در فرانسه، مناقشه در خصوص انتخاب اخلاقی حقوقدانانی که مجموعه هنجاری حاکم در دولت ویشی (ضد یهود) در دوره جنگ دوم جهانی را حقوق تلقی نموده و آن را تحلیل پذیر، تفسیر به مانند حقوق دموکراتیک جمهوری سوم می دانستند، هنوز پایان نیافته است. همین طور در آلمان و ایتالیا که اکثریت قابل توجهی از حقوقدانان، در دوره رژیم های تمامیت خواه نازیستی و فاشیستی در این دو کشور، حقوق نژادپرستانه را با حقوق مشروع یکسان تلقی می نمودند؛ مسئله همچنان محل چالش است.