الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان در حقوق کیفری

عنوان	الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان در حقوق کیفری
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	بهروز کم
استاد راهنما	اسماعیل هادی تبار
استاد مشاور	کیومرث کلانتری
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه مازندران

الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان در حقوق کیفری عنوان رساله ای است که توسط بهروز کم، با راهنمایی اسماعیل هادی تبار و با مشاوره کیومرث کلانتری در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

چکیده

امروزه در اکثر کشورها، موضوع اصول حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان و همچنین تعیین الگوهای خاص برای شکل گیری دادرسی عادلانه در محاکم مورد توجه قرار گرفته است. با این وجود از لحاظ ساختاری، نظام حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان بر مبنای الگوهای مختلفی شکل می گیرد که از شناخته ترین الگوهای موجود در دنیا، می توان به الگوی رفاه، قانون گرایی و مشارکتی اشاره نمود. در قوانین کیفری نوین ایران، بخصوص در قانون آیین دادرسی کیفری و قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ توجه ویژه ای به دادرسی و مجازات حاکم بر اطفال و نوجوانان شده که بر اساس الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و اصول حاکم بر آن تقنین گردیده است. با توجه به این تدابیر، اصولی نیز در دادرسی های ویژه ی اطفال و نوجوانان بایستی در نظر گرفته شود که این اصول می توانند با الگوهای پیش گفته، رابطه ی نزدیکی داشته باشند؛ اصول حاکم بر الگوی رفاه در دادرسی اطفال و نوجوانان را می توان در اصولی مانند اصل حق داشتن وکیل، اصل تشکیل پرونده شخصیت، تشکیل پلیس و دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان مشاهده نمود و اصول حاکم بر الگوی قانون گرایی در دادرسی اطفال و نوجوانان را می توان در مواردی چون اصل برایت، اصل قانونی بودن جرم، اصل قانونی بودن مجازات، اصل قانونی بودن دادرسی، اصل داشتن حق سکوت، اصل لزوم تفهیم اتهام، اصل تسریع در تحقیقات مقدماتی، اصل منع شکنجه، اصل سری بودن تحقیقات مقدماتی بیان داشت و اصول الگوی مشارکتی در دادرسی اطفال و نوجوانان را نیز می توان در اصولی مانند اصل میانجی گری در دادرسی اطفال و نوجوانان، اصل تناسب نظام پاسخ دهی با شخصیت کودکان بزهکار بیان نمود.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات ۱–۱– مقدمه

۱–۲– بیان مسیله

۱–۳– سوالات تحقیق

۱–۴– فرضیات تحقیق

۱–۵– پیشینه تحقیق

۱–۶– اهداف تحقیق

۱–۷– روش تحقیق

۱–۸– سازماندهی تحقیق

فصل دوم: مفهوم شناسی، پیشینه و جلوه های دادرسی عادلانه ناظر به اطفال و نوجوانان ۲–۱– مفهوم شناسی

۲–۱–۱– مفهوم طفل و نوجوان

۲–۱–۱–۱– مفهوم لغوی و فقهی طفل و نوجوان

۲–۱–۱–۲– تعریف روان شناسی

۲–۱–۱–۳– تعریف تقنینی یا قانونی

۲–۱–۲– مفهوم جرم

۲–۱–۲–۱– مفهوم فقهی جرم

۲–۱–۲–۲– مفهوم اصطلاحی جرم

۲–۱–۳– مفهوم دادرسی

۲–۱–۴– مفهوم سن بلوغ

۲–۱–۴–۱– مفهوم سن بلوغ شرعی و جنسی

۲–۱–۴–۲– مفهوم سن بلوغ عقلی یا سن رشد

۲–۱–۴–۳– مفهوم سن بلوغ اطفال و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲

۲–۱–۵– مفهوم مسیولیت کیفری

۲–۲– پیشینه دادرسی اطفال و نوجوانان در قوانین داخلی ایران

۲–۲–۱– پیشینه دادرسی اطفال و نوجوانان در دوره ی اسلامی

۲–۲–۲– پیشینه دادرسی اطفال و نوجوانان در قوانین داخلی ایران

۲–۲–۲–۱– پیشینه دادرسی اطفال و نوجوانان در قوانین داخلی منسوخ

۲–۲–۲–۲– پیشینه دادرسی اطفال و نوجوانان در قوانین کنونی ایران

۲–۳– جلوه های دادرسی عادلانه ناظر به کودکان و نوجوانان

۲–۳–۱– جلوه های دادرسی عادلانه ناظر به کودکان و نوجوانان بزهکار در زمینه ی تشکیلات

۲–۳–۱–۱– جلوه های دادرسی عادلانه ناظر به اطفال و نوجوانان بزهکار در پرتو ساختار قانونی

۲–۳–۱–۲– جلوه های دادرسی عادلانه ی ناظر به ساختار قضایی مناسب

۲–۳–۲– جلوه های دادرسی عادلانه ی ناظر به اطفال و نوجوانان بزهکار در زمینه ی حقوق فردی

۲–۳–۲–۱– حقوق اطفال و نوجوانان بزهکار مبنی بر داشتن امنیت در فرآیند کیفری

۲–۳–۲–۲– حقوق دفاعی اطفال و نوجوانان بزهکار در فرآیند کیفری

فصل سوم: اقسام و مبانی الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان ۳–۱– اقسام الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان

۳–۱–۱– الگوی دادرسی رفاه

۳–۱–۲– الگوی دادرسی قانون گرایی

۳–۱–۳– الگوی دادرسی مشارکتی

۳–۲– مبنای الگوهای حاکم بر دادرسی اطفال و نوجوانان

۳–۲–۱– کیفر زدایی

۳–۲–۱–۱– مفهوم کیفر زدایی

۳–۲–۱–۲– اهداف و مبنای کیفر زدایی

۳–۲–۲– قضا زدایی

۳–۲–۲–۱– مفهوم قضازدایی

۳–۲–۲–۲– هدف قضازدایی

۳–۲–۳– اجرای عدالت ترمیمی

۳–۲–۳–۱– مفهوم عدالت ترمیمی

۳–۲–۳–۲– شاخصه های عدالت ترمیمی در دادرسی اطفال و نوجوانان

۳–۲–۴– جلوگیری از برچسب زنی در دادرسی اطفال و نوجوانان

۳–۲–۴–۱– مفهوم برچسب زنی

۳–۲–۴–۲– هدف نظریه برچسب زنی

فصل چهارم: اصول حاکم بر الگوهای دادرسی کیفری در دادرسی اطفال و نوجوانان ۴–۱– اصول حاکم بر الگوی رفاه در دادرسی اطفال و نوجوانان

۴–۱–۱– اصل حق داشتن وکیل

۴–۱–۲– اصل تشکیل پرونده شخصیت

۴–۱–۳– اصل ممنوعیت دخالت پلیس در انجام تحقیقات مقدماتی

۴–۱–۴– اصل تشکیل پلیس ویژه اطفال و نوجوانان

۴–۱–۵– تشکیل دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان

۴–۲– اصول حاکم بر الگوی قانون گرایی در دادرسی اطفال و نوجوانان

۴–۲–۱– اصل برایت

۴–۲–۲– اصل قانونمندی

۴–۲–۲–۱– اصل قانونی بودن جرم

۴–۲–۲–۲– اصل قانونی بودن مجازات

۴–۲–۲–۳– اصل قانونی بودن دادرسی

۴–۲–۳– اصل داشتن حق سکوت

۴–۲–۴– اصل لزوم تفهیم اتهام

۴–۲–۵– اصل غیر علنی بودن دادرسی

۴–۲–۶– اصل تسریع در تحقیقات مقدماتی

۴–۲–۷– اصل منع شکنجه

۴–۲–۸– اصل سری بودن تحقیقات مقدماتی

۴–۲–۹– اصل متهم نکردن خود

۴–۳– اصول حاکم بر الگوی مشارکتی در دادرسی اطفال و نوجوانان

۴–۳–۱– اصل لزوم دادرسی ویژه برای رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان

۴–۳–۲– اصل تناسب نظام پاسخ دهی با شخصیت اطفال و نوجوانان بزهکار

۴–۳–۳– اصل میانجیگری در دادرسی اطفال و نوجوانان

۴–۳–۳–۱– مفهوم میانجیگری

۴–۳–۳–۲– نهاد میانجیگری کیفری در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲

۴–۳–۳–۳– درخواست مهلت و ارجاع به میانجیگری در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲

۴–۳–۳–۴– اصول حاکم بر میانجی گری اطفال و نوجوانان در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲

۴–۳–۳–۵– اهداف میانجیگری در الگوی مشارکتی

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ۵–۱– نتیجه گیری

۵–۲– پیشنهادات

منابع

چکیده لاتین ۱۹۸

کلیدواژه ها

• اطفال
• نوجوانان
• رفاه
• قانون گرایی
• مشارکتی
• اصول دادرسی