انسانی شدن حقوق بین الملل و تاثیر آن بر ساختار حقوق بین الدول

عنوان	انسانی شدن حقوق بین الملل و تاثیر آن بر ساختار حقوق بین الدول
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	رضا حمیدزاده
استاد راهنما	سیدهادی محمودی
استاد مشاور	سیدمحمد قاری سیدفاطمی، اسدالله یاوری
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

انسانی شدن حقوق بین الملل و تاثیر آن بر ساختار حقوق بین الدول عنوان رساله ای است که توسط رضا حمیدزاده، با راهنمایی سیدهادی محمودی و با مشاوره سیدمحمد قاری سیدفاطمی و اسدالله یاوری در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

امروزه، ساختار و مبانی حقوق بین الملل، اغلب با تکیه بر اندیشه اثبات گرایان و به وسیله دول بزرگ، خصوصا دول اروپایی، شکل گرفته و بر روابط بین الملل حاکم شده است. به همین دلیل، هدف حاکمیت دولت ها، محور اساسی ساخت قواعد حقوق بین الملل تلقی می شود. موجودیت و اعتبار حقوق بشر از نیمه قرن بیستم شناخته شده و مدیون ساخت و اراده دولت ها نیست. حقوق بشر به تعبیر جان فینس روایتی جدید از حقوق طبیعی است. در چنین فرایندی، نفوذ بیش از پیش اصول و مبانی حقوق طبیعی، بر بدنه نظام حقوق بین الملل معاصر، به قدری تجلی بازر یافته که نظام سنتی قاعده سازی بر پایه اثبات گرایی کلاسیک دولت محور دیگر نمی تواند در تمام حوزه ها، خصوصا در حوزه حقوق بشر، پاسخگوی اقتضایات و ضرورت های زیست اجتماعی نوین در جامعه بین المللی باشد. از این رو، حقوق مردم جدید، مبین اصول انسانیت و فرامین وجدان عمومی حقوقی ، تحولی نوین در عرصه ساخت و پرداختِ مهم ترین منابع حقوق بین الملل از جمله اصول کلی حقوق است که گسستی در اراده دولت ها ایجاد کرده است. حقوق بین الملل (قراردادی) به میزان زیادی با ظهور و تکامل قواعد آمره و تعهدات همگانی، عملا با توجه به مفهوم بشریت، محدودیت یافته است. وانگهی، جامعه بین المللی امروزی، ناگزیر است، با مبنای حقوقی جدید، بسیاری از خلاهای قواعد حقوقی را پر کند؛ درحالی که اراده دولت ها درآن نقشی ایفا نمی کند. مطابق یافته های پژوهش، پیش بینی نمی شود که در مرحله تکامل کنونی حقوق بین الملل، انسان ها به عنوان یک تابع حقوق بین الملل در حال جایگزینی دولت ها هستند.آنچه در این مرحله ادعا شده، این است که دولت ها دیگر تابعان منحصر به فرد حقوق بین الملل نیستند. آنها در شرایط کنونی، با سازمان های بین المللی و افراد و گروه هایی از افراد، هم زیستی می نمایند. می توان به این نتیجه رسید که با احیای حقوق طبیعی در نیمه قرن دوم بیستم، پوزیتیویسم حقوقی به تدریج رنگ باخته است که این، تحولی جدید در راستای پاسخ به نیازها و خواسته های امروز است. ازاین رو، تحول به سوی حقوق بشر، باعث شده پیوند میان حقوق مردم جدید و نظم حقوقی نوین مبتنی بر روش عقلانیت، آشکارا، بر روابط بین الملل سایه افکند.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

فصل نخست

پویش تاریخی حقوق مردم

بخش نخست– سیر تحول روابط حقوق میان مردم

گفتار نخست– مفهوم اندیشه حقوقی روم از حقوق مردم باستان

گفتار دوم–از تحول انسان در روابط میان انسان ها تا دولت در وستفالیا (۱۶۴۸)

بخش دوم– تاریخ روابط بین الدول از ۱۶۴۸ تا عصر حقوق بین‎الملل معاصر

فصل دوم

وضعیت و نقش انسان ها در زمان مخاصمات بین‎المللی و راهکار حقوقی آن

بخش نخست– سازکار گذار از حقوق بین‎الدول به حقوق مردم جدید

بخش دوم – جایگاه فرد در نظام حقوق بین الدول

بخش سوم– وضعیت انسان ها در فرآیند جهانی ستیز تمدن ها ۵۰ بخش چهارم– جلوه های انسانی کردن حقوق بین‎الملل در سیاق حقوق بشر دوستانه بین‎المللی

گفتار نخست– اشغال نظامی نافی حقوق انسان

گفتاردوم– شرط مارتنس

گفتار سوم – مداخله بشردوستانه: تعالی یا تنزل منزلت انسان

گفتار چهارم– جامعه جهانی بشری پلورالیستی و اعمال حقوق مردم

گفتار پنجم– جهانی شدن و حقوق بشر

گفتار ششم– اثبات پذیری قواعد حقوقی فرااراده دولتی

فصل سوم

بازسازی مفاهیم حقوقی و یکپارچگی آن با جامعه بشری جهانی

بخش نخست– مفاهیم حکومت، دولت و ملت

گفتار نخست– مفهوم حکومت

گفتار دوم– مفهوم دولت

گفتار سوم– مفهوم مردم

بخش دوم– مفاهیم بنیادین منطبق با حقوق بشرجهانی

گفتار نخست– تلازم آزادی و حکومت قانون

گفتار دوم– عدالت در نظام حقوق بشر جهانی

بند نخست– پیوند عدالت و حقوق بشر در نظام جهانی بشری

بند دوم– مفهوم عدالت همگن با حقوق مردم: شایسته سالاری یا برابری صوری

گفتار سوم– مفهوم نظام حقوقی جهانی

فصل چهارم

جامعه جهانی مبتنی بر انسان محوری

بخش نخست– نظام حقوقی حاکم بر جامعه جهانی

گفتار نخست– شناخت جامعه مدنی

گفتاردوم– شهروند جهانی، مولفه جامعه جهانی

گفتار سوم– نگاه دیوان بین المللی دادگستری به جامعه بشری جهانی

گفتار چهارم– نظم عمومی جهانی

گفتارپنجم– شناخت اوصاف نظام جدید جهانی

بند نخست– پارادوکس نظم حقوقی بین المللی و جهانی

بند دوم – راهکارهای دکترین نظم حقوقی بین المللی

بخش دوم– فلسفه حقوق نظام حقوقی بین المللی

گفتار نخست– معرفت شناسی مبنای قواعد حقوقی نوین

گفتاردوم– مبانی پوزیسیم حقوقی در تضاد با مبانی حقوق مردم

بند نخست– نظام بین المللی از دیدگاه حقوق طبیعی

بند دوم– نظام بین المللی از چشم انداز حقوق بشر جهانی

بند سوم– نظام بین المللی با نگرش حقوق مردم

بند چهارم– نظام بین المللی از دیدگاه لیبرالیسم

گفتار سوم– مقارنه مبانی فلسفی حقوق مردم جدید با پوزیتیویسم دولتی

بند نخست– مبانی با ثبات حقوقی حقوق مردم

بند دوم– تحول مبانی پوزیتیویسم حقوقی

بند سوم– پوزیتیویسم جدید (انتقادی)

گفتار چهارم– چشم انداز واقع بینانه حاکمیت انسان در ایجاد قواعد حقوق بشری

فصل پنجم

حقوق طبیعی: هم سانی با حقوق مردم یا پوزیتیویسم حقوقی در تبیین روابط جهانی بشری

بخش نخست– منزلت حقوق طبیعی و استنباط قواعد حقوق مردم از آن

گفتار نخست– سیر تکامل حقوق طبیعی

بند نخست– حقوق طبیعی در دوره باستان و قرون وسطی

بند دوم– حقوق طبیعی در دوره پس از رنسانس

بند سوم– حقوق طبیعی در دوره معاصر

بند چهارم– رابطه حقوق طبیعی و حقوق بشر

گفتاردوم– بنیادهای فلسفی پوزیتیویسم حقوقی: هم گرایی یا عدم هم گرایی با حقوق طبیعی

گفتار سوم– ارزیابی حقوق طبیعی و پوزیتیویسم حقوقی

فصل ششم

تاثیرگذاری حقوقی انسانی شدن بر حقوق بین الدول

بخش نخست– تاثیر انسانی شدن بر حقوق بین الدول

گفتار نخست– تاثیرگذاری انسانی شدن حقوق بین الملل بر حقوق اقلیت ها

گفتار دوم– تاثیرگذاری اصل حقوقی میراث مشترک بشریت بر ساختار بین الدول

گفتار سوم– میزان تاثیرگذاری تعهدات بشری در حقوق بین الملل

بخش دوم– اثرات انسانی شدن حقوق بر تحدید حاکمیت دولت ها

گفتار نخست– تاثیرگذاری نظریه حقوقی هارت بر بنیاد فلسفی حقوق بین الملل

گفتار دوم– تاثیر نظریه حقوق مردم جدید بر بنیاد فلسفی حقوق بین الملل

بخش سوم– ارزیابی آثار حقوق بین الملل موضوعه، در مقابل حقوق جهانی مردم

گفتار نخست– قاعده آمره محدودکننده حقوق قراردادی

گفتار دوم– تاثیر تعهدات عام الشمول بر حقوق بین الملل

بخش چهارم– اثرات چالش های انسانی شدن حقوق بین الملل بر حقوق بین الدول

بخش پنجم– تاثیرگذاری نظام حقوق بشر بر حقوق نسل چهارم

گفتار نخست– عدم کفایت حقوق موجود برای نسل چهارم

گفتار دوم– قانون در نظام حقوقی جهانی

گفتار سوم– رابطه قانون با واقعیت

نتیجه گیری

کلیدواژه ها

• طبیعی گرایان
• بشریت
• پوزیتیویسم حقوقی
• حقوق بین الملل
• حقوق مردم
• عقلانیت