بازخوانی انگارههای «شرع» و «قانون» نزد شیخ فضلالله نوری و میرزای نائینی
 | |
| عنوان | بازخوانی انگارههای «شرع» و «قانون» نزد شیخ فضلالله نوری و میرزای نائینی |
|---|---|
| نویسنده | احمد فرشادیان محمدصادق لبانی مطلق |
| محور موضوعی | حقوق عمومی فقه و حقوق |
| سال نشر | ۱۴۰۲ |
| منتشر شده در | نشریه پژوهشنامه حقوق اسلامی |
| دوره | ۲۴ |
| شماره | ۶۲ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
بازخوانی انگارههای «شرع» و «قانون» نزد شیخ فضلالله نوری و میرزای نائینی عنوان مقاله ای از احمد فرشادیان ، محمد صادق لبانی مطلق است که در اسفند 1402 و شماره 62 فصلنامه علمی پژوهش نامه حقوق اسلامی منتشر شده است.
چکیده
نسبت «فقه» و «قانون»، بهخصوص در دهههای اخیر، در کانون توجه ارباب دانش قرار گرفته است. از این روی، پیجویی تاریخی بُنمایههای فکری اندیشمندان مسلمان، بهویژه فقیهان عصر مشروطه، میتواند دراینباره راهگشا باشد. در کشاکش بحثهای عصر مشروطهخواهی ایرانیان، تعیین موضع نسبت شرع و قانون، همواره نقشی مهم و مؤثر داشته و چهبسا محور اصلی نزاع اندیشمندان این دوره بوده است. بهطور خاص، دور از انتظار نیست که فقیهان، به قانون از رهگذر نسبت آن با شرع بنگرند. در شمار این فقهاء، میتوان از شیخ فضلالله نوری و میرزای نائینی به مثابه نمایندگان دو نگاه متقابل در نسبتسنجی شرع و قانون نام برد. در تحلیلهای پسینی ناظر به این نزاع، شماری محققان از طیفهای گوناگون دست به پژوهش بردهاند و مؤلفههای مختلف معرفتی و غیرمعرفتی را بهعنوان عوامل مؤثر بر اتخاذ موضع این دو فقیه نسبت به قانون برشمردهاند. با توجه به اینکه در سنجش مناسبات میان این دو امر، درک طرفین جدال از این نسبت نقش بنیادین دارد، نمیتوان انکار کرد که خوانش این دو فقیه از «شریعت» و نیز تلقّی آنها از مفهوم «قانون» در اتخاذ موضع عملی ایشان مؤثر بوده است؛ بر این اساس مقصد پژوهش حاضر، «بازخوانی آراء شیخ فضلالله نوری و میرزای نائینی درباره انگارههای شرع و قانون و سرانجام تبیین تفاوت انگاشت از فقه و قانون در نسبتسنجی میان این دو نهاد» خواهد بود. در نهایت نشان داده خواهد شد که میتوان گرایش این دو اندیشمند به اتخاذ مواضعی متعارض نسبت به قانون را ناشی درک متفاوت آنها از «مفهوم قانون» دانست.
کلید واژه ها
- گستره شرع
- مفهوم قانون
- نسبت فقه و قانون
- عصر مشروطه
- شیخ فضلالله نوری
- میرزای نائینی