بازخوانی رَوایی برابری دیه زن و مرد در دوران معاصر: مطالعة تاریخی-جامعه‌شناختی
بازخوانی رَوایی برابری دیه زن و مرد در دوران معاصر: مطالعة تاریخی-جامعه‌شناختی نام مقاله ای از محمدحسن مالدار و حسین سلیمانی و سیده نگین حسن زاده خباز که در شماره بیست و یک (تابستان1400) نشریه آموزه های حقوق کیفری منتشر شده است.
چکیده
حکم فقهی نابرابری دیه مرد و زن در جنایات، که به نظام کیفری ایران نیز راه یافته است، در زمره مسائل پُرچالش حقوق کیفری است. موافقان به نصوص فقهی تأکید می‌ورزند و مخالفان به دلایل برون‌فقهی و درون‌فقهی این تفاوت را نمی‌پذیرند.
پژوهش پیش رو با روش تحلیل انتقادی در پی اثبات ضرورت همسان‌سازی قانونی دیۀ زن و مرد در اقسام جنایت است. یافته‌ها نشان می‌دهد که نابرابری موجود، امری تعبدی و تغییرناپذیر نیست؛ بلکه این نابرابری متأثر از شرایط جامعۀ عرب و متناسب با مناسبات حاکم بر آن بوده است. با این حال، توجه به ادلۀ «زمینۀ عرفی نهاد دیه»، «ترفیع جایگاه اجتماعی و کارکردی زن»، «تفاوت‌های فکری و عملی انسان معاصر با انسان عصر وحی» و در آخر «منطقةالفراغ»، سیاست‌سازان کیفری جوامع اسلامی را به سوی اتخاذ رهیافتی نوین در این باره یعنی همپاسازی دیۀ زن و مرد رهنمون می‌سازد.
کلید واژه ها
- تنصیف
- دیة زن جایگاه زن در جامعة عرب
- تحولات اجتماعی
- تاریخمندی تنصیف دیه