باز بینی و نقد ادله فقهی حق حبس در نکاح مطابق ماده 1085 قانون مدنی

باز بینی و نقد ادله فقهی حق حبس در نکاح مطابق ماده 1085 قانون مدنی نام مقاله ای از اکرم عبدالله پور و الهه عبدالعلی نژاد و زهره خالقی است که در شماره هفدهم (فروردین ۱۳۹۹) دوفصلنامه علمی دانش حقوق مدنی منتشر شده است.

چکیده

حق حبس به معنی حقّ خودداری یک طرف عقد معاوضی، از اجرای تعهّد خود، تا اقدام طرف دیگر به اجرای تعهّدش است. قریب به اتفاق فقها موافق اجرای حق حبس در عقود معاوضی هستند، ولی در رابطه با جریان حق حبس در نکاح بدین معنی که زوجه حق داشته باشد تا زمانی که مهر به طور کامل به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهرش دارد، امتناع کند مشروط به اینکه مهر او حال باشد و تمکین خاص صورت نگرفته باشد؛ آرای متفاوتی در میان فقها به چشم می­خورد. مشهور فقها، با استناد به ادلۀ مختلف مانند معاوضی بودن ماهیت عقد نکاح، روایات، اجماع، قاعدۀ نفی ضرر و حرج و شرط عرفی ضمن عقد، بر مشروعیت این حق تأکید نموده­اند. در این میان تعداد معدودی از فقها به مخالفت با جریان حق حبس در نکاح برخاسته و با مخدوش دانستن ادله و مبانی حق حبس در نکاح، منکر این مطلب شده­اند. تنها ابن ادریس قایئ به تفصیل در این رابطه است. ایشان جریان حق حبس را در صورت ایسار زوج صحیح دانسته و در صورت اعسار زوج، آن را نمی­پذیرد. جستار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین و نقد دلایل قائلین به حق حبس در نکاح ضمن معرفی دیدگاه­های مختلف فقهای امامیه و مبانی ایشان در خصوص حق حبس در نکاح، به این مسئله پرداخته و از این رهگذر حق حبس در نکاح را نفی می­کند.

کلیدواژه ها

• حق حبس
• حق امتناع
• نکاح
• تمکین

• مهر

مواد مرتبط

• ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی
• ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی