بررسی تاثیر اصل استقلال قاضی در تامین عدالت و امنیت در نظام حقوقی ایران

عنوان	بررسی تاثیر اصل استقلال قاضی در تامین عدالت و امنیت در نظام حقوقی ایران
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	جواد میری
استاد راهنما	احمد اسدیان
استاد مشاور	محمدجواد رضایی زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

بررسی تاثیر اصل استقلال قاضی در تامین عدالت و امنیت در نظام حقوقی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط جواد میری، با راهنمایی احمد اسدیان و با مشاوره محمدجواد رضایی زاده در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

نهاد قضا بزرگترین نهادی است که در تشکیلات حکومتی کشور اسلامی وظیفه خطیر و سنگینی را بر عهده دارد. یکی از اصولی که در پیشرفت و ترقی نهاد قضا بسیار موثر است مسیله استقلال قاضی می باشد. استقلال به تنهایی در معنای آزادی قاضی از هر گونه مداخله و تاثیر پذیری از صاحبان قدرت و اصحاب دعوا است. این اصل در احکام اسلامی و اسناد بین المللی و مقام های مختلف حقوقی جهان پذیرفته شده است. اصالت و پویایی فعالیت های قاضی نیاز به جوی آزاد و دموکراتیک دارد و از اصول پشتیبان قضات به شمار می رود. اعطای استقلال به قضات نیز سیاستی اصولی برای افزایش مسیولیت پذیری، پاسخ گویی پویای آن است. استقلال قضایی در تاریخ نظام های حقوقی ریشه دارد و امروز هم از اهمیت برتری برخوردار است. جهت شناخت این نهاد در این رساله به بررسی ماهیت آن از نظر سلبی (استقلال از....) و ایجایی (استقلال در...) پرداخته ایم و آن را به اعتبار مبنا (استقلال رسمی و عملی) موضوع (استقلال شخصی و سازمانی) دسته بندی نموده ایم. سپس برای آن سه هدف و فایده عمده را یافته ایم: پاسدرای از حقوق جامعه به قضا حقوق دادگستری و رعایت حقوق افراد.استقلال قضایی مطلق نیست و در قلمرو اثرگذاری خویش، برای رعایت مقاصد پیش گفته با محدودیت هایی روبروست. پس بایستی در کنار تامین استقلال، تعالی برای مسیولیت قاضی نیز وجود داشته باشد تا پاسخ گوی اعمال خود هم باشد. استقلال قاضی بر امنیت و عدالت تاثیر مستقیم دارد.اگر قاضی مستقل باشد، می تواند قانون را به خوبی اجرا نموده و عدالت را تامین نماید. همچنین قاضی مستقل در تامین امنیت حقوقی و قضایی و اصولی همچون اصل قانونی بودن جرم و مجازات، اصل برایت و.... نقش موثر و انکار ناپذیری دارد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ا

بیان مسیله ۱

مبانی نظری تحقیق ۴

اهداف تحقیق ۷

سوالات پژوهش ۸

فرضیه های تحقیق ۸

روش تحقیق ۸

مشکلات و موانع تحقیق ۸

بخش اول– کلیاتی در باب امنیت، عدالت، استقلال قاضی و استقلال قوه قضاییه ۹

۱ عدالت و امنیت از منظر حقوق داخلی و موازین بین المللی ۱۰

۱–۱ عدالت و امنیت از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ۱۰

۱–۲ عدالت و امنیت از منظر موازین بین المللی ۱۱

۱–۲–۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۱

۱–۲–۲ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۱۳

۱–۲–۳ قطعنامه

نوامبر سال ۱۹۸۵ ۱۵

۲ استقلال قوه قضاییه ۱۶

۲–۱ استقلال قوه قضاییه در قانون اساسی ۱۸

۲–۱–۱ موقعیت قوه قضاییه: ۱۹

۲–۱–۱–۱ اقتضای استقلال ۱۹

۲–۱–۱–۲ اهداف قوه قضاییه: ۲۰

۲–۱–۱–۳ لزوم استقلال قوه قضاییه ۲۳

الف: استقلال تشکیلاتی ۲۳

ب: استقلال قاضی ۲۵

ج– استقلال رفتاری قاضی ۲۶

۳ بی طرفی قضات ۲۷

۳–۱ کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی های بنیادین که معروف به کنوانسیون ۲۹

۳–۲ قطعنامه شماره۱۲/۹۴ مورخ

اکتبر ۱۹۹۴ مصوب کمیته وزرای شورای اروپا، در مورد ۳۰

۳–۳ منشور اروپایی قوانین مربوط به قضات: ۳۰

۳–۴ نقش دادسرا در سیستم عدالت کیفری ۳۱

۳–۵ منشور اروپایی قضات: ۳۱

۳–۶ کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر ۳۱

۳–۷ منشور آفریقایی حقوق بشر و مردم ۳۲

۳–۸ اصول و رهنمود هایی در مورد دادرسی منصفانه و معاضدت حقوقی در آفریقا ۳۲

۳–۹ اعلامیه و پیشنهادهای داکار: ۳۲

۳–۱۰ ‏ اعلامیه بیروت مصوب اولین کنفرانس عربی در مورد عدالت: ۳۲

بخش دوم– مفهوم استقلال قضایی ۳۳

۱ تعریف استقلال قضایی و انواع آن ۳۴

۱–۱ تعریف: ۳۴

۱–۲ استقلال سلبی و ایجابی: ۳۶

۱–۳ استقلال قضایی به اعتبار مبنا و موضوع: ۳۷

۱–۳–۱ استقلال قضایی به اعتبار مبنا: ۳۷

۱–۳–۲ استقلال قضایی به اعتبار موضوع: ۳۸

۲ مصونیت قاضی ۴۰

۲–۱ مصونیت شغلی: ۴۰

۲–۲ مصونیت از تعقیب کیفری: ۴۳

بخش سوم– استقلال قضات و تضمینات مربوط به استقلال قوه قضاییه در نظام حقوقی ایران ۴۵

۱ استقلال قضات در نظام حقوقی ایران ۴۶

۱–۱ استقلال سازمانی و رفتاری ۴۶

۱–۱–۱ استقلال سازمانی ۴۶

۱–۱–۱–۱ استقلال در برابر قوه مجریه: ۴۶

۱–۱–۱–۲ استقلال در برابر مقامات قوه قضاییه: ۴۷

۱–۱–۲ استقلال رفتاری وآزاد اندیشی قاضی: ۴۷

۱–۱–۳ اصل بی طرفی و استقلال قاضی: ۴۸

۱–۲ استقلال در انجام وظیفه ۵۰

۱–۳ بیطرفی ۵۲

۲ تضمینات حقوقی استقلال قاضی در نظام حقوقی ایران ۵۳

۲–۱ جهات رد دادرس: ۵۳

۲–۲ عوامل آیین دادرسی: ۵۴

۳ استقلال در برابر سازمان های بین المللی: ۵۶

۴ استقلال قضات ۵۷

۴–۱ تضمین استقلال در مرحله ی تعیین قضات: ۵۸

۴–۱–۱ شرایط و صفات قاضی در محاکم کیفری بین المللی ۵۸

۴–۱–۲ آیین انتخاب قضات: ۵۹

۴–۲ نظارت بر قاضی: ۶۱

۴–۲–۱ دادگاه عالی انتظامی قضات: ۶۱

۴–۲–۱–۱ اعضای دادگاه عالی انتظامی قضات: ۶۲

۴–۲–۱–۲ صلاحیت دادگاه عالی انتظامی: ۶۲

۴–۲–۱–۳ شیوه رسیدگی دادگاه انتظامی قضات: ۶۳

۴–۲–۲ مسیولیت مدنی قضات ۶۵

۴–۲–۲–۱ تقصیر قاضی: ۶۵

۴–۲–۲–۲ اشتباه قاضی: ۶۷

۵ تضمین های مربوط به استقلال قوه قضاییه ۶۸

۵–۱ استقلال در استخدام قضات ۶۸

۵–۱–۱ وظیفه رییس قوه قضاییه در استخدام قضات: ۶۸

۵–۱–۲ روش های استخدام قضات در نظام های حقوقی: ۶۸

۵–۱–۲–۱ روش انتخابی: ۶۸

۵–۱–۲–۲ روش انتصابی: ۶۹

۵–۲ شرایط و کیفیت انتخاب قضات و استقلال قضایی ۶۹

۵–۲–۱ انتصاب قضات بر اساس موازین قانونی: ۶۹

۵–۲–۲ قاضی مجتهد و ماذون: ۷۰

۵–۲–۳ استقلال قاضی ۷۰

۵–۲–۳–۱ مفهوم و هدف استقلال قاضی ۷۰

۱– استقلال قضایی سازمانی: ۷۲

۲– استقلال فردی قضات: ۷۴

بخش چهارم– استقلال قاضی، عدالت و امنیت ۷۵

۱ استقلال قاضی و امنیت ۷۶

۱–۱ مبانی امنیت ۷۶

۱–۱–۱ امنیت اجتماعی ۷۶

۱–۱–۱–۱ معنای امنیت اجتماعی: ۷۶

۱–۱–۱–۲ امنیت اجتماعی در ایران ۷۸

۱–۱–۱–۳ امنیت اجتماعی و وحدت ساختاری: ۸۰

۱–۱–۱–۴ ابعاد امنیت اجتماعی در جامعه ایران ۸۰

الف– در بعد عینی: ۸۰

ب– در بعد مذهبی: ۸۱

۱–۱–۲ امنیت در چارچوب نظری: ۸۲

۲ امینت ملی و امنیت حقوقی ۸۵

۲–۱ امنیت ملی ۸۵

۲–۱–۱ تعریف امنیت ملی: ۸۵

۲–۱–۱– ۱ منافع حیاتی و ارزش های بنیادی ۸۶

الف–منافع حیاتی: ۸۶

ب– ارزش های بنیادی: ۸۹

۲–۲ امنیت حقوقی وقضایی ۹۲

۲–۲–۱ مفهوم امنیت قضایی ۹۲

۲–۲–۲ امنیت قضایی در اسلام ۹۳

۲–۲–۳ اصول کلی و قانونی تضمین کننده ی امنییت حقوقی و قضایی ۹۴

۲–۲–۳–۱ اصل قانونی بودن جرم و مجازات: ۹۴

۲–۲–۳–۲ اصل برایت: ۹۶

۲–۲–۳–۳ اصل علنی بودن دادرسی: ۹۷

۲–۲–۳–۴ اصل حق داشتن وکیل ۹۸

۳ استقلال قاضی و عدالت ۱۰۰

۳–۱ مبانی عدالت ۱۰۰

۳–۱–۱ چیستی عدالت ۱۰۰

۳–۱–۲ معنا شناسی عدالت ۱۰۲

۴ عدالت اقتضای نظام قانون گذاری: ۱۰۳

۴–۱ استقلال قاضی و نقش آن در تامین عدالت: ۱۰۸

جمع بندی ۱۱۱

راه کار ها و پیشنهادات ۱۱۳

منابع و مآخذ ۱۱۴

کلیدواژه ها

• استقلال قاضی عدالت امنیت
• نظام حقوقی
• ایران
• استقلال
• قانون اساسی
• قوه قضاییه
• قضات
• امنیت
• عدالت اجتماعی
• حقوق مدنی